Loti, Pierre
14 Ocak 1850 Rochefort
10 Haziran 1923 Hendaye/Fransa
I.Dünya Savafl› sonunda Türkiye’nin
hakl› davas›n› savunan Türk dostu Fran-
s›z yazar. As›l ad› Louis Maria Julien Vi-
aud’dur. Paris’te denizcilik okulunu bi-
tirdi. Deniz subay› olarak Okyanusya,
Japonya, Senegal, Tonkin seferlerine ka-
t›ld›. Ad›n›, Okyanusya’da yetiflen Loti
adl› bir bitkiden ald›. 1910’da emekliye
ayr›ld›ysa da, I.Dünya Savafl› s›ras›nda
donanmaya kat›ld›. Birçok kez gelip kal-
d›¤› Osmanl› ülkesinden çeflitli kesitlere
eserlerinde yer verdi. ‹stanbul Divanyo-
lu’ndaki bir soka¤a ve Eyüp Mezarl›¤›
yak›nlar›ndaki tepede bulunan çok sev-
di¤i kahveye ad› verildi. ‹zlenimci bir
yazar olan Loti, do¤u ülkelerindeki gezi-
lerinden kaynaklanan eserleriyle tan›nd›.
Selânik’ten ‹stanbul’a uzanan gizli bir
aflk›n hikâyesi olan Aziyade ya da Aza-
de (Aziyadé, 1879), Bir Sipahinin Ro-
man› (le Roman d’un spahi, 1881), öz-
gürlükleri k›s›tlanm›fl Osmanl› kad›nlar›-
n› ele alan Bezgin Kad›nlar (les Désenc-
hantées, 1906), Türklerin yaflam›na, ge-
lenek ve göreneklerine tan›kl›k eder.
“Can Çekiflen Türkiye” (La Turquie
agonisante, 1913) yap›t› Türkiye’nin Ba-
t› dünyas›yla iliflkilerini konu edinir.
I.Dünya Savafl› sonunda Türkiye’nin
haklar›n›, galip Avrupa devletlerine kar-
fl› savunan yaz›lar›na “Suprêmes visions
d’orient” (1921) adl› eserinde yer verdi.
Bat› dünyas›n›n tümüyle Türkiye’ye kar-
fl› oldu¤u y›llarda yazd›¤› eserlerle Türk
kamuoyunun sempatisini kazand›. Müta-
reke döneminde iflgal alt›ndaki ‹stan-
bul’da onun Türk dostu kimli¤ine daya-
n›larak bir cemiyet kuruldu (10 Aral›k
1920). 23 Ocak 1921’de dernek, veliaht
Abdülmecid Efendi’nin himayesinde bir
Pierre Loti günü tertipleyerek Loti’ye
“‹stanbul flehri fahrî hemflehrisi” unvan›
verildi; Süleyman Nazif ve Yahya Ke-
mal, kiflili¤i ve eserleri hakk›nda konufl-
ma yapt›. 1921’de Müfide Ferit baflkan-
l›¤›nda bir TBMM heyeti, hasta yata¤›n-
daki Loti’ye ziyaretle kendisine, ana-ba-
balar› Rumlar taraf›ndan öldürülmüfl ço-
cuklar›n dokudu¤u bir hal› ve Mustafa
Kemal Pafla’n›n el yaz›s›yla bir mektu-
bunu sundu.
Lotus Davas›
bk.
Bozkurt-Lotus Davas›
Lozan (Lausanne)
‹sviçre’de 24 Temmuz 1923 Lozan Ant-
laflmas›’n›n imzaland›¤› kent. Vaud
Kantonu’nda, Leman Gölü k›y›s›nda bir
e¤itim, turizm, ticaret ve endüstri mer-
kezidir. Paris’ten gelen ve Milano üze-
rinden Do¤u Avrupa’ya ulaflan Simplon
demiryolu üzerindedir. Türkiye, Sevr
Antlaflmas›’n›n yerini alan bar›fl antlafl-
mas›n› 1923’te burada imzalad›. 20.yüz-
y›l boyunca çok önemli uluslararas›
konferanslara ev sahipli¤i yapt›.
Lozan Antlaflmas›
Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûme-
ti ile ‹tilâf Devletleri aras›nda ‹sviçre’nin
Lozan (Lausanne) kentinde imzalanan
bar›fl antlaflmas› (24 Temmuz 1923).
Antlaflma, bir taraftan Kurtulufl Sava-
fl›’na son verirken, di¤er yandan yüzy›l-
lardan beri çeflitli alanda Osmanl› Devle-
ti ile Bat›l› devletler aras›nda birikmifl
olan problemlere bir çözüm bulmay›
amaçl›yordu. Yunanistan’›n 15 May›s
564
Loti, Pierre
Pierre Loti (ortada), 1913’te Türkiye’ye gelifli s›ras›nda ‹stanbul liman›nda yetkililerce kar-
fl›lan›rken.
Pierre Loti, Aziyade’nin mezar› bafl›nda.
Nahit S›rr› Örik taraf›ndan tercüme edilip
1940’ta yay›mlanan Aziyade’nin kapa¤›.
Pierre Loti’nin, akademisyen k›yafetindeki
ilginç pozlar›ndan biri.
Müttefik devletlerin yenik devletlere karfl› çok sert önlemler almalar› ve yenik ülke halkla-
r›n› ezmeleri üzerine Bat›l› devletleri uyarmas› için ayd›nlar taraf›ndan Pierre Loti’ye gön-
derilen 5 Haziran 1919 tarihli baflvuru mektubu.
