569
Lozan Antlaflmas›
5. Vatandafll›k
Sévres’de:
Gerek Yunanistan da dahil olmak üzere ‹tilâf Devletle-
ri’nden, gerek yeni kurulan devletlerden birinin (Ermenistan vb.) va-
tandafll›¤›na girmek isteyen Türk uyruklulardan hiç kimseye Türk
Hükûmeti’nce engel olunmayacak ve bunlar›n yeni vatandafll›¤› ka-
bul edilecektir.
Mart 1921 teklifinde:
Söz konusu edilmemifltir.
Mart 1922 teklifinde:
Söz konusu edilmemifltir.
Lozan’da:
Söz konusu edilmemifltir.
Ancak, görüflmeler s›ras›nda, ‹tilâf Devletleri, bir kimsenin vatandafl-
l›¤›n› tayin hususunda, Türkiye’deki yabanc› elçilik ve konsoloslukla-
r›n verecekleri belgelerin yeterli say›lmas›n› istemifllerdi. Bu teklif,
Sévres tasla¤›n›n yukar›da söz konusu olan 128’inci maddesinin yeni
bir flekliydi. Hiç flüphe yok ki taraf›m›zdan reddedilmifltir.
6. Adlî Kapitülasyonlar
Sévres’de:
‹ngiltere, Fransa, ‹talya ve Japonya’n›n temsil edildikleri
dört üyeden kurulu bir komisyon, kapitülasyonlardan yararlanan di¤er
devletlerin uzmanlar›yla birlikte yeni bir usul düzenleyecek ve Os-
manl› Hükûmeti’ne dan›flt›ktan sonra bu usulü tavsiye edebilecek.
Osmanl› Hükûmeti bu usulü kabul edece¤ini flimdiden taahhüt edecek.
Mart 1921 teklifinde:
Bu komisyonda Türkiye’nin de temsil edilmesi-
ne ‹tilâf Devletleri raz› olmaktad›r.
Mart 1922 teklifinde:
Ayn› teklif.
Lozan’da:
Kapitülasyonlarla ilgili hiçbir kay›t yoktur.
Dan›flma niteli¤inde olmak üzere birkaç yabanc› uzman› befl y›l için
hizmetimize almay› kabul ettik.
7. Az›nl›klar›n Korunmas›
Sévres’de:
1918 Ateflkes Antlaflmalar›ndan sonra yap›lan bütün ant-
laflmalarda yer alan hükümlerden baflka, Türkiye’ye, özellikle afla¤›-
daki hususlar kabul ettirilmek istenmifltir:
a) Yerlerinden ayr›lm›fl olan ve Türk olmayan bütün halk›n eski yer-
lerine gönderilmesi.
Baflkanlar› Milletler Cemiyeti’nce tayin edilecek olan hakem komis-
yonlar› vas›tas›yla bunlar›n haklar›n›n geri verilmesi; bu komisyonlar
istedikleri takdirde, Türk olmayan halk›n zarar görmüfl mal ve mülk-
lerinin onar›m› için de ücretleri hükûmetçe ödenecek iflçilerin sa¤-
lanmas›, zorla göç ettirme ve buna benzer ifllerde parma¤› bulundu-
¤u, söz konusu komisyonlar taraf›ndan iddia edilen bütün flah›slar›n
sürgün edilmesi vb.
b) Türk Hükûmeti, az›nl›klar›n parlamentoda kendi nüfuslar› oran›n-
da temsil edilmelerini sa¤layan bir seçim kanunu tasar›s›n›, iki y›l
içinde ‹tilâf Devletleri’ne sunacakt›r.
c) Patrikhaneler ile bunlara benzer kurulufllara tan›nm›fl olan bütün
imtiyazlar art›r›larak daha da sa¤lamlaflt›r›lmakta ve bunlar›n idare
ettikleri okul, yetimhane vb. yerlerde o güne kadar hükûmetin sahip
oldu¤u s›n›rl› denetleme hakk› da elinden al›nmaktad›r.
d) ‹tilâf Devletleri, Milletler Cemiyeti’’nin görüflünü ald›ktan sonra,
bu kararlar›n uygulanmas›n› sa¤layacak gerekli tedbirleri tespit ede-
cektir. Türkiye, bu konuda sonradan al›nacak her tedbiri kabul ede-
ce¤ini flimdiden taahhüt edecektir.
Mart 1921 teklifinde:
Az›nl›klar söz konusu edilmemifltir. Bu teklifte
Sévres’de yap›lacak de¤ifliklikler yer ald›¤› için, bundan, ad› geçen
antlaflman›n az›nl›klarla ilgili bölümünün de¤ifltirilmeyece¤i sonucu
ç›kar›labilir.
Mart 1922 teklifinde:
Türkiye ve Yunanistan’daki az›nl›klarla ilgili bir
s›ra tedbirin teklif edilece¤i ve bunlar›n gere¤ince uygulanmas›n›
kontrol için Milletler Cemiyeti’nce komiserler tayin edilece¤i yaz›l›d›r.
Bu bir s›ra tedbirin neler oldu¤u aç›klanmam›flt›r.
Lozan’da:
Misak-› Milli’mizde kabul etmifl oldu¤umuz üzere ve yaln›z
Müslüman olmayanlar için Birinci Dünya Savafl›’ndan sonra yap›lan
bütün milletleraras› antlaflmalarda yer alan hükümler.
8. Askerlikle ‹lgili Hükümler
Sévres’de:
a) Türkiye’nin silâhl› kuvvetleri flu say›lar› aflmayacakt›r.
Saray Muhaf›z Birli¤i
700 Kifli
Jandarma
35.000 Kifli
Jandarmay› desteklemek
üzere özel birlikler
15.000 Kifli
Toplam 50.700 Kifli
Bu say›ya Harp Akademisi ve askerî okullar ö¤rencileri ile, depo bir-
liklerinde ve çeflitli görevlerde çal›flan er ve subaylar da dahildir.
Özel birliklerin 15 batarya da¤ topu bulunabilecek, sahra veya a¤›r
top olmayacakt›r.
Memleket, çeflitli bölgelere ayr›lacak ve her bölgede bir jandarma
birli¤i (légion) bulunacakt›r.
Jandarman›n topu ve teknik araçlar› bulunmayacakt›r.
Özel birlikler, kendi bölgelerinin d›fl›nda kullan›lamayacakt›r.
Jandarma subaylar› aras›nda, say›lar› 1.500’ü geçmemek üzere ya-
banc› subaylar bulunacakt›r. Her bölgedeki yabanc› subaylar ayn›
milletten olacakt›r.
Daha sonra tespit edilecek olan bu bölgelerin say›s› belirtilmemifl ol-
makla birlikte, bunun ‹tilâf Devletleri’nin düflüncesine göre, en az
dört olaca¤›, antlaflman›n baz› hükümlerinden ve özellikle bir birli¤in
kuvvetinin, bütün birlikler kuvvetinin dörtte birini aflmayaca¤› yo-
lundaki hükümden ç›kar›labilir. Böylece ‹ngiliz, Frans›z ve ‹talyan su-
baylar›n›n birer bölgesi bulunaca¤› gibi, belki Yunanistan’a ve belki
de ileride Ermenistan’a birer bölge verilmesi düflünülmüfltür.
Özel birliklerin erleriyle jandarmalar hep paral› olup bunlar en az iki
y›l askerlik yapacak ve mecburi askerlik hizmeti kalkacakt›r.
Her bölgedeki birli¤e al›nacak er ve çeflitli unsurlar›n birlikte temsil
edilmesine mümkün oldu¤u kadar dikkat edilecektir.
Deniz kuvvetlerimiz, yedi gambot ve alt› torpidoyu geçmeyecek, hiç-
bir uça¤›m›z ve güdümlü balonumuz olmayacakt›r.
‹tilâf Devletleri’nin kara, deniz ve hava denetleme komisyonlar›n›n
memleketimiz içinde her türlü denetleme haklar› olacakt›r. Özellikle
Kara Denetleme Komisyonu: Türkiye’nin kullanabilece¤i polis, güm-
rükçü, orman korucusu vb. görevlilerin say›s›n› tayin etme, artacak
silâh ve cephanemizi teslim alma, memleketimizi bölgelere ay›rma,
her bölgede bulunacak jandarma ve özel birlik say›s›n› tespit etme,
bunlar›n hangi ifllerde ve ne flekilde çal›flt›r›ld›klar›n› denetleme, ya-
Karikatürist Derso’nun çizgileriyle Lozan Konferans›’na kat›lan Türk heyeti.
▲
