570
Lozan Antlaflmas›
banc› subaylar›n say›lar›n› ve oranlar›n› tayin etme ve hükûmetle ifl-
birli¤i yaparak yeni silâhl› kuvvetlerimizi düzenleme gibi ifllerle gö-
revli olacakt›r.
Mart 1921 teklifinde:
Jandarma say›s› 45.000’e, özel birliklerin say›-
s› 30.000’e ç›kar›lm›flt›r.
Jandarman›n memleket içindeki da¤›t›m flekli, yukar›da sözü edilen
‹tilâf Devletleri temsilcilerinden kurulu Denetleme Komisyonu ile hü-
kûmet aras›nda antlaflmaya var›larak tespit edilecektir.
Jandarma subay ve astsubay oran› art›r›lacakt›r. Yabanc› subaylar›n
say›s› azalt›lacak ve bunlar›n birliklere da¤›t›lmas›, Denetleme Ko-
misyonu ile hükûmet aras›ndaki anlaflmaya göre kararlaflt›r›lacakt›r
(Bununla, belki de her bölgede ayn› milletten yabanc› subaylar›n bu-
lunmayaca¤› kastedilmifltir).
Mart 1922 teklifinde:
Paral› asker usulünün devam ettirilmesi, Jan-
darman›n 45.000’e, özel birliklerin 40.000’e ç›kar›lmas›.
Jandarmada, yabanc› subaylara görev verilmesi Türkiye’ye tavsiye
edilmekle birlikte, bu nokta flart olarak ileri sürülmemektedir.
Lozan’da:
Trakya ve Bo¤azlar’da askerden ar›nm›fl duruma getirilen
bölgelerle ilgili s›n›rland›rmalar d›fl›nda hiçbir kay›t yoktur. Üstelik,
Bo¤aziçi’nin iki yakas›ndaki askerden ar›nm›fl bölgede, 12.000 asker
bulundurabilme hakk›n› elde etmiflizdir.
9. Ceza
Sévres’de:
Türkiye, harp s›ras›nda harp kurallar›na ayk›r› flekilde ha-
reket etmifl veya Türkiye içinde zulüm yapm›fl, zorla sürgün etme vb.
ifllere kar›flm›fl olan kimseleri, istedikleri takdirde, ‹tilâf Devletleri’ne
(Yunanistan dahil) ve Türkiye’den toprak alm›fl devletlere (Ermenis-
tan vb.) teslim edecektir. Bu gibi kimseler, kendilerini isteyen devle-
tin Divan-› Harb’i taraf›ndan yarg›lan›p cezaland›r›lacakt›r.
Mart 1921 teklifinde:
‹tilâf Devletleri’nin teklifinde bundan söz edil-
memifltir. Ancak, Bekir Sami Bey’in, ‹ngilizlerle imza etmifl oldu¤u
esirlerin geri verilmesiyle ilgili sözleflmede, elimizdeki bütün ‹ngiliz-
leri serbest b›rakarak bir k›s›m Türkleri suçlu say›p ‹ngilizlerin elin-
de b›rakmaya raz› olmas›, Sévres tasla¤›nda yer alan önceki hüküm-
lerin daha hafifletilmifl fleklinden baflka bir fley de¤ildir.
Mart 1922’de:
Bu konu üzerinde durulmam›flt›r.
Lozan’da:
Bundan söz edilmemifltir.
10. Malî Hükümler
Sévres’de:
‹tilâf Devletleri, Türkiye’ye yard›m olsun diye, ‹ngiliz,
Frans›z ve ‹talyan temsilcilerinden kurulu bir Maliye Komisyonu
oluflturacaklar; bu komisyonda dan›flman olarak bir Türk komiseri
bulunacakt›r.
Bu komisyonun görev ve yetkileri afla¤›daki flekilde olacakt›r:
a) Türkiye’nin gelirlerini korumak ve art›rmak için her türlü tedbiri
alacakt›r.
b) Türk Meclis-i Mebusan›’na sunulacak olan bütçe, daha önce Mali-
ye Komisyonu’na verilecek ve onun kabul etti¤i flekilde Meclis’e
gönderilecektir. Meclis’in yapaca¤› de¤ifliklikler, ancak komis-
yonca uygun görülürse yürürlü¤e konabilecektir.
c) Komisyon, malî kanun ve tüzüklerin uygulanmas›n›, do¤rudan
do¤ruya kendisine ba¤l› bulunan ve üyeleri kendisinin uygun bu-
laca¤› kimselerden seçilip tayin edilecek olan Türk Maliye Teftifl
Heyeti vas›tas›yla denetleyecektir.
d) Düyûn-› Umumiye (Genel Borçlar) idaresi ve Osmanl› Bankas› ile
anlaflarak Türkiye’nin para ifllerini düzenleyecek ve düzeltecektir.
e) Türkiye’nin, Düyûn-› Umumiye’ye ayr›lan gelirleri d›fl›ndaki bütün
gelirleri bu Maliye Komisyonu’nun emrine verilecektir. Komisyon
bunlarla:
Önce, kendisine ve Türkiye’de kalacak olan ‹tilâf Devletleri iflgal kuv-
vetlerine ait giderleri karfl›lad›ktan sonra, 30 Ekim 1918 tarihinden
beri ‹tilâf Devletleri ordular›n›n gerek bugünkü Türkiye’de, gerek Os-
manl› ‹mparatorlu¤u’nun baflka yerlerindeki giderlerini ödeyecektir.
‹kinci olarak, Türkiye yüzünden zarar görmüfl olan ‹tilâf Devletleri
uyruklular›n›n zarar ve ziyan›n› ödeyecektir.
Türkiye’nin ihtiyaçlar› bundan sonra dikkate al›nacakt›r.
f) Hükûmetçe verilecek her bir imtiyaz için Maliye Komisyonu’nun
uygun bulmas› flartt›r.
g) Bugün yürürlükte olan, baz› gelirlerin do¤rudan do¤ruya Düyûn-
› Umumiye taraf›ndan toplanmas› usulü, Komisyon’un onay› ile
mümkün oldu¤u kadar genellefltirilecek ve bütün Türkiye’de uy-
gulanacakt›r.
Gümrükleri, Maliye Komisyonu taraf›ndan atan›p görevden al›nabile-
cek ve bu komisyona karfl› sorumlu olacak bir genel müdür yönete-
cektir vb.
Mart 1921 teklifinde:
Yukar›da sözü edilen Maliye Komisyonu, Türk
Maliye Nâz›r›n›n fahrî baflkanl›¤› alt›nda bulunacakt›r. Komisyonda
bir Türk temsilci bulunacak ve bunun, Türk maliyesi ile ilgili konular-
da oyu olacakt›r. ‹tilâf Devletleri’nin malî ç›karlar›yla ilgili konularda
ise, Türk temsilcinin yetkisi, ancak dan›flma niteli¤inde olacakt›r.
Türk parlamentosu, Türk Maliye Nâz›r› ile Maliye Komisyonu taraf›n-
dan ortaklafla haz›rlanacak olan bütçede de¤ifliklik yapma yetkisini
tafl›yacakt›r. Fakat bu de¤ifliklik, bütçenin denkli¤ini bozacak flekilde
ise, bütçe, onaylanmak üzere yeniden Maliye Komisyonu’na gönderi-
lecektir.
Türk hükûmeti, imtiyazlar verme hakk›n› yine elde edecektir. Ancak,
Türk Maliye Nâz›r›, bu konudaki sözleflmelerin, Türk hazinesinin ç›-
karlar›na uygun olup olmad›¤›n›, Maliye Komisyonu ile birlikte ince-
leyecektir ve bu konuda ortaklafla bir karar alacakt›r.
Mart 1922 teklifinde:
Maliye Komisyonu kurulmas›ndan vazgeçil-
mektedir. Fakat, ‹tilâf Devletleri’ne olan savafltan önceki borçlar›n
ve afl›r› olmayan bir tazminat›n ödenmesi konusundaki gerekli de-
netlemenin Türk hâkimiyeti ilkesi ile ba¤daflt›r›lmas›na çal›fl›lacakt›r.
Savafltan önceki Düyûn-› Umumiye komisyonu oldu¤u gibi b›rak›la-
cak, yukar›da belirtilen ifl için ‹tilâf Devletleri’nce bir tasfiye komis-
yonu kurulacakt›r.
Lozan’da:
Bu gibi ba¤lay›c› hükümlerin hepsi kald›r›lm›flt›r.
11. ‹ktisadî Hükümler
Sévres’de:
Kapitülasyonlardan yararlanma hakk›, savafltan önce
bunlardan yararlanan ‹tilâf Devletleri uyruklular›na geri verilecek;
bu hak, bunlardan daha önce yararlanmam›fl olan Yunanistan, Erme-
nistan gibi di¤er devletler uyruklar›na da tan›nacakt›r.
(Bu haklar aras›nda, birçok vergiden muaf olma hakk›n›n bulunuflu
ve vatandafll›k bölümünde görüldü¤ü üzere, her Türk vatandafl›n›n,
‹tilâf Devletleri’nden birinin vatandafll›¤›na girmesine engel olma
hakk›n›n bizden al›nd›¤› hesaba kat›l›rsa, bu hükmün geniflli¤i daha
iyi anlafl›l›r).
Gümrük tarifeleri için 1907 tarifesi (% 8) yeniden yürürlü¤e konul-
maktad›r.
Türkiye, ‹tilâf Devletleri gemilerine en az›ndan Türk gemilerine ver-
di¤i hakk› tan›yacakt›r.
Yabanc› postalar yeniden kurulacakt›r.
Mart 1921 teklifinde:
Baz› flartlara ba¤l› olarak yaln›z yabanc› posta-
lar›n kald›r›lmas›n›n düflünülece¤i söylendi¤ine göre, di¤er hüküm-
ler oldu¤u gibi b›rak›lmaktad›r.
Mart 1922 teklifinde:
‹ngiliz, Frans›z, ‹talyan, Japon ve Türk temsil-
cilerinden ve kapitülasyonlardan yararlanan öteki devletlerin uz-
manlar›ndan oluflan bir komisyon, bar›fl›n yürürlü¤e girmesinden
sonra geçecek üç ay içinde, ‹stanbul’da toplan›p kapitülasyon siste-
minin de¤ifltirilmesiyle ilgili teklifler haz›rlayacakt›r.
▲
LOZAN KONFERANSI
ATATÜRK’ÜN
ANLATIMIYLA
NUTUK’TA
