EKVADOR
211
EKLEM,
insanlarda ve omurgal› hayvanlarda, kemikleri bir-
birine birlefltiren ögeler bütünü. Oynamaz eklemler (synarthro-
sis), yar› oynar eklemler (amphiarthrosis) ve oynar eklemler ya
da oynaklar (diarthrosis) olmak üzere üç grupta toplan›r. Oyna-
maz eklemlerde iki kemik yüzeyi, aralar›nda yer alan lifsi doku-
dan ya da k›k›rdaktan oluflan bir ara maddeyle birleflir. Yar› oy-
nar eklemlerin birleflme yüzeyleri k›k›rdak bir tabakayla örtülü-
dür. Bu tabakan›n çevresinde ba¤lar yer al›r. Her bak›mdan be-
denin en kusursuz eklemleri olan oynaklardaysa eklem yüzeyle-
ri kaygan olup bir bofllukta birbirlerinden ayr›l›rlar. ‹ki kemi¤in
ucunu birbirine ba¤layan eklem k›l›f› (kapsülü) yer yer kal›nla-
flarak k›l›fa direnç kazand›ran eklem ba¤›n› oluflturur. Eklem k›-
l›f›n›n iç yüzeyi yap›flkan ve kaygan eklem s›v›s›n› salg›layan ek-
lem zar›yla kapl›d›r. ‹ç iskeleti olan tüm hayvanlarda eklemlerin
biçimi ayn› olmakla beraber, d›fl iskeletli hayvanlarda (örne¤in
böceklerde) tamamen farkl›d›r.
EKLEMBACAKLILAR,
sölomlular›n bir dal›
(Arthro-
poda).
Vücutlar› d›fl bo¤umlarla birbirinden ayr›lm›fl bölütler-
den meydana gelmifltir. Bu bölütler gruplaflarak üç vücut bölge-
si olufltururlar: Bafl, gö¤üs, kar›n. Bafl ve gö¤üs bölütleri genel-
likle birbirleriyle kaynaflm›fllard›r. Kar›n bölütleri ise ayr› ayr›-
d›rlar. Eklembacakl›lar›n en önemli özelliklerinden birisi, ad›n-
dan da anlafl›laca¤› gibi, eklemli organlar›n›n varl›¤›d›r. Bunlar
say›lar› belirli ve eklemlerle birbirine ba¤l› parçalardan yap›l-
m›fllard›r ve yine eklemlerle vücuda ba¤l›d›rlar. Bu organlar›n
baflta olanlar› a¤›z parçalar›, antenler, gö¤üste olanlar› ise ba-
caklar ve kanatlard›r. Eklembacakl›lar›n derileri, ince ya da kal›n
olabilen bir kutikula ile kapl›d›r. Kimilerinin kutikulas›, içinde
kalsiyum tuzlar›n›n birikmesiyle kat› bir z›rh hâlini al›r. Kutikula
büyümeye elveriflli olmad›¤›ndan, bütün eklembacakl›lar zaman
zaman deri de¤iflimi yaparlar. En fazla geliflmifl olan duyu or-
ganlar› gözleridir. Küçük vücutlu ve ince derili olanlar› vücut
yüzeyiyle, di¤erlerinin suda yaflayanlar› solungaçlarla, karada
yaflayanlar› ise trakelerle solunurlar. Ayr› efleylidirler. Geliflme-
leri ço¤unlukla baflkalaflmal›d›r. Karada, havada, toprak içinde,
tatl›, ac› ya da tuzlu sularda yaflarlar. Kimileri de bitki ya da hay-
van asala¤›d›r. Bilinen türleri 700.000 kadard›r. Kabuklular, ke-
liserliler ve böcekler, eklembacakl›lardand›r.
EKONOMETR‹,
belirli ekonomik olaylar aras›ndaki mate-
matiksel nitelikteki iliflkileri, istatistik verileri ya da ölçülen bü-
yüklükleri matematiksel ifllemlerden geçirerek çözümleme yön-
temi.
EKONOM‹,
insan›n ve toplumun ihtiyac› olan maddelerin
üretim, tüketim ve bölüflümüyle ilgili etkinliklerin tümü ve bu-
nu inceleyen bilim. ‹nsan do¤ada tek bafl›na yaflasayd› bile ya-
flayabilmek, varl›¤›n› sürdürebilmek için birtak›m maddî de¤er-
lere gereksinimi olacakt›. Yiyecek-içecek, ev, yakacak, alet vb.
maddeleri ya do¤ada oldu¤u gibi de¤ifltirmeden alacak, ya az
çok de¤ifltirecek, ya da kendisi üretecekti. Fakat biliyoruz ki Ro-
benson, yaln›zca çocuk masallar›nda yaflayabilir. ‹nsan her za-
man büyük ya da küçük bir toplum içinde olagelmifltir ve toplu-
mun ürünüdür. Toplum içinde insan›n gereksinimi olan maddî
de¤erleri sa¤lamak içinse iflbölümü zorunludur. Öte yandan in-
san›n ve toplumun ihtiyaçlar› s›n›rs›z, do¤al kaynaklar ise s›n›r-
l›d›r. Bu nesnel durum kiflio¤lunu gereksindi¤i maddî de¤erleri
düflünmeye, araflt›rmaya, elde etmeye ya da üretmeye, üretme
olay›n›, yol ve yöntemlerini, en uygun tüketim biçimini, toplam
servetin nas›l bölüfltürülece¤ini saptamaya ve hesaplamaya zor-
lar. Üretti¤ini ya da kazand›¤›n› ayn› anda tüketmeyip bir bölü-
münü, hiç de¤ilse ihtiyac›ndan fazlas›n› gelece¤e saklamas›n›
zorunlu k›lar. Ekonomi sorunu ve bilimi böylece kendili¤inden
do¤ar. Toplumlar›n deneyim ve bilgi birikimi ise ça¤dan ça¤a
zenginleflerek bilimsel ekonomi bilgilerini oluflturur. Bir bilim
olarak iktisat 18. yüzy›lda kuruldu. O gün bugündür de ekono-
mide üç ak›m süregelmifltir. Biri fizyokratlarla bafllay›p “B›rak›n
yaps›nlar, b›rak›n geçsinler” ilkesinden devlet müdahalecili¤ine
de¤in d›fl görünüfl ve ayr›nt›larda de¤iflikliklere karfl› özde ayn›
olan liberal/kapitalist görüfl (Adam Smith, Malthus, Ricardo,
Stuart Mill vb.), di¤eri kökleri kooperatifçilik (Owen, Fourier,
Blanc vb.) Proudhonculu¤a dayanan, fakat Karl Marx ve En-
gels’in bilimsel sistemati¤ini kurdu¤u sosyalizm, öteki ise kar-
ma ekonomi ya da devlet kapitalizmidir. Ça¤›m›zda kapitalizm
saf olarak hiçbir ülkede uygulanamamaktad›r. Çünkü saf kapita-
lizm serbest arz-talep ilkesine dayan›r. Rekabetçilik ve s›n›rs›z
kâr iste¤i ise s›k arz-talep dengesini bozar, talepten çok arza ne-
den olur. Bu da üretimi durdurmay› ya da yavafllatmay›, dolay›-
s›yla iflçi say›s›n› azaltmay› gerektirir ve çözümsüz bir istihdam
sorunu yarat›r. Öte yandan kapitalist flirketlerin tekelleflmesi ve
çokuluslu flirketler biçimine dönüflmesi, serbest rekabeti yok
etmifltir. Sonuç olarak üretim fazlas› ve istihdam sorunu kapita-
list ekonominin her zaman önemli bir sorunu olmufltur.
EKONOM‹K ‹fiB‹RL‹⁄‹ ve KALKINMA ÖRGÜ-
TÜ,
(Organisation for Economic Co-operation an Develop-
ment-OECD), ekonomik geliflmeyi ve dünya ticaretini destekle-
mek amac›yla kurulan uluslararas› örgüt. 1961’de 19 ülke tara-
f›ndan kurulmufltur. Bugün örgüte flu ülkeler üyedir: Avusturya,
Belçika, Danimarka, Federal Almanya, Finlandiya, ‹ngiltere, ‹r-
landa, ‹spanya, ‹sveç, ‹sviçre, ‹talya, ‹zlanda, Lüksemburg, Nor-
veç, Portekiz, Türkiye, Yunanistan, ABD, Avustralya, Kanada,
Yeni Zelanda ve Japonya. Ekonomik ‹flbirli¤i ve Kalk›nma Örgü-
tü’nün temel hedefleri üye ülkelerde olabilecek en yüksek büyü-
me h›z› ile istihdam› sa¤lamak, yaflam standard›n› yükseltmek,
malî istikrar› sa¤lamak ve geliflmekte olan ülkelere yap›lan eko-
nomik yard›mlar›n eflgüdümüdür. OECD, temelde bir dan›flma
kuruludur ve kararlar› ba¤lay›c› de¤ildir. OECD’nin ana organ›,
üye devletlerin temsilcilerinden oluflan Konsey’dir. Merkezi Pa-
ris’tedir.
EKSPER,
herhangi bir alanda bilgi ve deneyimine güvenile-
rek düflünce ve yorumuna baflvurulan kifli. Eksperler orta ve
yüksek uzmanl›k okullar›ndan yetifltikleri gibi, çal›flt›klar› ifl
alanlar›nda uzmanlaflm›fl kifliler aras›ndan da seçilirler.
EKVADOR
ya da
EKUADOR
(‹sp.: Republica del Ecu-
ador, Fr.: République de l’Equateur, ‹ng.: Republic of Ecuador),
Güney Amerika’n›n kuzeybat›s›nda devlet. Kuzeyde Kolombiya,
do¤u ve güneyde Peru ve bat›da Pasifik Okyanusu ile s›n›rlan›r.
Bafll›ca kentleri baflkent Quito, Guayaquil, Cuenca ve Amba-
