ERG‹ME
221
ra Ça¤layan Yay›nevi’ni kurdu. Dolmufl, Akbaba mizah dergile-
rinde, daha sonra Milliyet (1965-1980) ve Günefl (1981) gaze-
telerinde f›kra yazarl›¤› yapt›. “Bir Kilo Namus”, “Cengiz Han’›n
Bisikleti”, “‹p Oyunu” ve “Korkunçlar” (1957), “Karayar Köprü-
sü” (1957), “Ay› Masal›” (1963), “‹kinci Bask›”, “Büyük Jüstin-
yen”, “Aman Avc›”, “Direkler Aras›nda”, “Uçurtman›n Zinciri”,
“Kartal Tekmesi”, “Kelepçe”, “Turp Suyu”, “Canavar Cafer”
oyunlar› ‹stanbul ve Ankara tiyatrolar›nda sergilendi. “Ya¤mur
Duas›” (1954), “Domuz” (2003), “Sabiha” (2004), “Nefle’nin
fiark›lar›” (2004) isimli yay›nlanm›fl kitaplar› vard›r.
ERE⁄L‹ DEM‹R VE ÇEL‹K FABR‹KALARI,
Kara-
deniz Ere¤lisi’nde 28 fiubat 1960’ta 7462 say›l› yasayla kurulan,
sanayi iflletmesi. ‹flletme, uluslararas› standartlara uygun yass›
hadde ürünleri üretme amac›yla kurulmufltur. Bu ürünler aras›n-
da oto, konserve, meflrubat, ambalaj sanayileri için gerekli her
türlü sac, teneke; buzdolab› gibi dayan›kl› ev eflyalar›n›n yap›-
m›nda kullan›lan so¤uk çekme saclar; yay ve çelik kütükler bu-
lunur. Ayr›ca, kok fabrikalar›nda yan ürün olarak ham katran,
benzol, ksinol, nafta ve ham naftalen üretilir. 1969-1972 y›llar›
aras›nda fabrikadaki iflletmelerin geniflletilmesi sonunda 700
bin tondan fazla s›v› metal, 900 bin ton çelik, 1.250.000 ton sin-
ter mamulü üretilmeye baflland›. Burada ifllenen demir cevheri
S›vas, Malatya ve Kayseri’deki yataklardan karfl›lanmaktad›r.
Hisselerinin bir bölümü halka aç›lan tesis, özellefltirme kapsa-
m›na al›nm›flt›r.
ERENUS, Bilgesu
(1943 Bilecik), oyun yazar›. Yüksekö¤-
renimini ‹stanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü’nde tamam-
lad›. TRT ‹stanbul Radyosu’nda metin yazar›-prodüktör olarak ça-
l›flt› (1965-1973). “Evli Evine Köylü Köyüne” adl› oyunu ile TRT
Radyo Oyunlar› Baflar› Ödülü'nü kazand›ktan sonra oyun yazma-
ya yönelen Erenus, Ankara Sanat Tiyatrosu’nda sahnelenen ilk
yap›t› “El Kap›s›” (1973) ile dikkati çekti. Öteki yap›tlar› “Ortak”
“Nereye Payidar” Avni Dilligil Arma¤an› (1978) kazanan, “‹kili
Oyun” ve “Kelaynaklar” sergilendikleri y›llarda ilgiyle izlendi.
Erenus, Milliyet-Sanat dergisinin açt›¤› Çocuk Oyunlar› Yar›flma-
s›’nda birinci ödülü kazand› (1979). Bas›lm›fl Oyunlar›: “Kaside”
(1980), “‹kili Oyun” (1980), "Güneyli Bayan" (1983), "Halide"
(1985), “Arka Bahçe” (1993), “Misafir” (1997-98). Romanlar›:
“Gece” (1996), “Göz” (1997), “Kaz›” (1997), “Payidar” (1997).
ERETNA BEYL‹⁄‹,
Anadolu’nun S›vas, Ni¤de, Kayseri,
Tokat, Amasya, Erzincan ve çevresini içine alan bölgesinde, 14.
yüzy›lda kurulmufl Türk beyli¤i (1335-1381). Anadolu Selçuklu
Devleti’nin y›k›lmas›ndan sonra bölge, Mo¤ollar (‹lhanl›lar) ta-
raf›ndan atanan genel valilerce yönetiliyordu. Bölgede ç›kan ka-
r›fl›kl›klar ve isyanlar sonucunda, genel vali yard›mc›s› olan
Eretna Bey, 1338’de Memlûk Sultan› Melik Nâs›r’›n himayesine
girdi, 1342’de ba¤›ms›zl›¤›n› ilân etti. Yapt›¤› savafllarla gücünü
art›rd›, ad›na para bast›rd›. Önce S›vas, sonra Kayseri Eretna
Beyli¤i’nin baflkenti oldu. Eretna’n›n 1352’de ölümünden sonra
iç kar›fl›kl›klar bafllad› ve Eretna Beyli¤i 1381’de Kad› Burhanet-
tin taraf›ndan y›k›ld›.
ERGENEKON DESTANI,
Göktürklerin türeyiflini anla-
tan destan. Reflideddin Tabib’in Camî-üt-Tevarih’inde destan
k›saca flöyle anlat›l›r: Güçlü ve kalabal›k olan Göktürkler düfl-
manlar›n› sürekli yenilgiye u¤rat›yordu. Bunun üzerine Tatarlar
ve öteki düflmanlar› birleflerek Göktürklere sald›rd›lar. Toplu
hâlde yaflayan Göktürkleri yok ettiler. Ancak Göktürk Hakan› ‹l
Han’›n küçük o¤lu K›yan ve ye¤eni Tokuz, eflleriyle birlikte ka-
ç›p kurtuldular. Da¤l›k bir bölgede karfl›laflt›klar›, at, öküz, ko-
yun sürülerini de yanlar›na alarak, da¤lar›n ortas›nda kalan bir
yere ulaflt›lar. Burada bitkiler, akarsular, a¤açlar ve av hayvan-
lar› vard›. Yerlefltikleri bu bölge yaflam için çok elveriflliydi. Er-
genekon ad›n› verdikleri bu bölgede 400 y›l kald›lar. Bu süre
içinde iyice ço¤ald›lar ve buras› onlara dar gelmeye bafllad›. D›-
flar› ç›kmak için yol arad›lar, ama bulamad›lar. Aralar›nda Bör-
teçine adl› bir demirci vard›. Demirci, orada bulunan demirden
bir kayay› eriterek yol açmay› önerdi. Kimi odun toplad›, kimi
körük yapt›. Yakt›klar› atefli hep birlikte körükleyerek da¤› eritti-
ler ve açt›klar› yoldan d›flar› ç›kt›lar. Onlara yol gösteren demir-
ci Börteçine’nin ad› Mo¤olcada bozkurt anlam›na gelir. Bu ne-
denle Ergenekon Destan› üzerine yeni ve de¤iflik birçok yorum
yap›lm›flt›r.
→
BOZKURT
ERGENL‹K,
insan›n geliflim süreci içinde, bedensel, ruhsal
geliflme ve de¤iflme dönemi. Genellikle 12-14 yafllar›nda bafl-
layan bu dönemde, insan›n birincil ve ikincil cinsel özellikleri
geliflir. Çocukluk ça¤› sona erer ve yetiflkinli¤e do¤ru ad›m at›-
l›r. Ergenlik döneminin bafllamas› baz› koflullara ba¤l› olarak
de¤ifliklik gösterir. Bu dönemde k›z çocuklar›nda kalçalar ge-
nifller, gö¤üsler kabar›p büyümeye bafllar. Gö¤üs uçlar› büyü-
yerek belirginleflir. Derialt›nda ya¤ tabakalar›n›n birikmesi ne-
deniyle kol ve bacaklar dolgun bir görünüm al›r. Koltuk altlar›n-
da ve cinsel organ çevresinde k›llanma bafllar. Bunlar›n yan› s›-
ra iç cinsel organlardan yumurtal›klar büyüyüp geliflerek kad›n-
l›k hormonu (östrojen) salg›lamaya bafllarlar. Dölyata¤› ve fal-
lop borular› geniflleyerek büyür. Ayr›ca ses ve yüz giderek ka-
d›ns› bir görünüm al›r. Difli cinsiyet hormonunun salg›lanma-
s›yla birlikte, bafllayan âdet hâli, bu dönemde k›zlarda görülen
en önemli geliflmedir. Ergenlik döneminde erkek çocuklarda
boy uzar, kemikler geliflip olgunlafl›r. Kaslar geliflir. Sakal, b›y›k
ç›kmaya bafllar. Koltuk alt›nda, cinsel organ çevresinde, gö¤üs-
te, kol ve bacaklarda k›llar ç›kar. Testisler büyüyerek, testis tor-
bas› yetiflkinlere özgü bir görünüm kazan›r. Erkeklik organ› bü-
yür ve bu dönemdeki erkekte meni boflal›m› bafllar. Her iki cins-
te terbezleri daha çok çal›fl›r, deri ya¤lan›r ve ergenlik sivilcele-
ri ç›kar. Bütün bu fiziksel de¤iflikliklerin yan› s›ra, k›z ve erkek
çocuklar›n ruhsal yap›lar›nda da önemli de¤iflmeler olur. Karfl›
cinse ilgi duyma artar, utanma, uyumsuzluk vb. duygular›n do-
¤urdu¤u davran›fllar ortaya ç›kar.
ERG‹ME,
bir maddenin kat› evreden s›v› evreye geçmesi.
Buz, naftalin gibi kat› bir madde ›s›t›ld›¤›nda, belli bir s›cakl›k
derecesinde s›v›laflmaya bafllar. Bu s›cakl›k derecesi ergime
noktas› olarak bilinir. Ayn› s›v›lar so¤utulduklar›nda da bu s›-
cakl›k derecesine gelindi¤inde kat›lafl›rlar. Ergime ve kat›laflma
(donma) noktalar› ayn› olup sadece bas›nca ba¤l›d›r.
→
DON-
MA NOKTASI
