E
205
E,
Türk alfabesinin alt›nc› harfi. ‹nce, düz, genifl ünlü. Müzik’te
“mi” notas›n›n, kimyada erbiyumun, fizikte detinin, elektron yü-
künün, mukavemette Young sabitinin, Roma rakamlar›nda iki
yüz elli bin say›s›n›n, biçimsel mant›kta olumsuz temel önerme-
lerin; (küçük harfle) matematikte do¤al logaritmalar›n temeli
olan “e say›s›”n›n simgesi.
EBEGÜMEC‹,
ebegümecigillerden, daha çok tarla kenarla-
r›nda kendi kendine yetiflen, y›ll›k, ikiçenekli, almafl›k yaprakl›,
etlice bir bitki
(Malva).
Morumsu çiçekleri ilâç, yapraklar› da
sebze olarak kullan›l›r. ‹çinde A ve C vitaminleriyle kalsiyum,
demir vard›r. Yirmi kadar türü bilinir. Bunlardan bodur ebegü-
meci
(M. ratundifolia)
ve yabani ebegümeci
(M. sil-
vestris)
en yayg›n olan›d›r. Çok y›ll›k türleri tohum ve çelik
yoluyla üretilir.
EBER GÖLÜ,
Afyonkarahisar ilinin do¤usunda göl. Kuzey-
de Emir Da¤lar› ile güneyde Sultan Da¤lar›’n›n kuzey etekleri
aras›ndaki Akarçay havzas›nda yer al›r. Yüzölçümü 126 km
2
,
denizden yüksekli¤i 967 metredir. Sular› tatl›, derinli¤i azd›r.
Fazla sular›n› yak›n›ndaki Akflehir Gölü’ne ak›t›r.
EBON‹T,
ham kauçu¤un vulkanizasyonuyla elde edilen,
%30-50 kükürt içeren, bir tür sert, siyah lastik. Akümülatör ku-
tusu, tarak, dü¤me ve süs eflyalar› yap›m›nda kullan›l›r.
EBRU,
su yüzeyinde elde edilen boya kat›n›n k⤛da, beze,
özellikle ipe¤e geçirilmesiyle yap›lan süsleme. Ebru, eski Türk
sanatlar›ndan biridir. Bir kaba, kitre denen zamk konur. Ayr› bir
kapta istenilen renklerdeki boyalar ince toz hâline getirilerek bal
yo¤unlu¤undaki zamk suda eritilir. Elde edilecek boyaya, taze
s›¤›r ödü kat›l›p kar›flt›r›l›r. En koyu boyadan bafllayarak, sulu-
boya f›rças›yla gerekli miktar al›n›p kitreli suyun yüzüne serpi-
lir. ‹stenilen damarlar, su yüzeyindeki boyan›n bir çöple kar›flt›-
r›lmas›yla elde edilir ve k⤛t bu boyal› yüzeye b›rak›l›r. 5-10 sa-
niye sonra kald›r›l›p ipe as›larak kitresi ak›t›l›r. Sonra düz bir
yerde kurutulur. Kitap ciltlerinde kapa¤›n iç k⤛d›n› hareli bo-
yama yöntemine de ebru denir. Önce Türkistan’da, daha sonra
‹ran ve Türkiye’de yap›lan ebrular›n en eski örnekleri Topkap›
Saray›’ndaki 15. yüzy›l süsleme k⤛tlar›d›r.
EBUBEK‹R,
(571 Mek-
ke-634 Medine), 1. halife. As›l
ad› Abdülkâbe’dir. S›dd›k, Atik
de denir. Ad›, Muhammet tara-
f›ndan Abdullah’a çevrildi. “Süt-
ten kesilmifl devenin babas›”
anlam›nda olan Ebubekir takma
ad›n›n nereden geldi¤i bilinme-
mektedir. Durumu iyi bir tüccar-
d›. Müslüman olan ilk erkek
olarak kabul edilir. Muhammet’e ve Müslümanl›¤a içtenlikle
ba¤l›yd›, onun için, hiçbir özveriden kaç›nmazd›. Hicret ederken
servetinin büyük bir k›sm›n› Mekke’de b›rakm›flt›. Yumuflak
huylulu¤u, alçakgönüllülü¤üyle Müslümanlar aras›nda sayg›n
bir yeri vard›. Savaflç› de¤ildi, ancak Peygamber’in bütün sefer-
lerinde yan›nda bulunur, ondan ayr›lmazd›. Peygamber hastala-
n›nca onun yerine imaml›k yapmay› üstlendi. Bu davran›fl›, ölen
peygamberin halifesi seçilmesini kolaylaflt›rd› (634). Halifeli¤i
s›ras›nda, yaflam› boyunca sürdürdü¤ü sade yaflant›s›n› de¤ifl-
tirmedi. Bütün eylemlerinde ve davran›fllar›nda Muhammet’in
yolundan ayr›lmamaya çal›flt›. ‹slâm birli¤ini bozucu davran›fl-
lara karfl› sert davrand›. ‹ki y›l iki buçuk ay süren halifeli¤i s›ra-
s›nda ‹ran ve Filistin cephelerinde baflar›lar kazan›ld›. Kuran’›n
yaz›ya geçirilmesi giriflimini bafllatt›, ancak önemli bir ilerleme
sa¤layamadan öldü.
ECE AYHAN
(1931 Datça-2002, ‹zmir), flair. Soyad› Ça¤-
lar’d›r. Ortaö¤renimini ‹stanbul Atatürk Lisesi’nde, yüksekö¤re-
nimini Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde tamamlad› (1959). Gürün,
Alaca (1962-63), Çardak kaymakaml›klar›nda (1965-66) bulun-
du. Mesle¤inden ayr›larak ‹stanbul’a geldi. Meydan Larousse
Ansiklopedisi’nde çevirmenlik yapt›. Yap›tlar›: “K›nar Han›m›n
Denizleri” (1959), “Bak›fls›z Bir Kedi Kara” (1965), “Ortodoks-
luklar” (1968), “Devlet ve Tabiat” (1973), “Yort Savul” (tüm fli-
