ÖZ, Erdal
522
Ankara Milletvekili seçildi. ‹kinci Ecevit hükümetinde turizm ve
tan›tma bakan› oldu. Milliyet gazetesinin genel yay›n koordina-
törlü¤ünü yapt› ve baflyaz›lar›n› yazd›. 1995 genel seçimlerinde
CHP’den yeniden meclise girdi. May›s 1999’da toplanan ola¤a-
nüstü kurultayda CHP genel baflkan› seçildi. Bafll›ca yap›tlar›:
"Bir Dönem Bir Çocuk" (2002), "De¤iflim Y›llar›" (2004).
ÖZ, Erdal
(1935 Y›ld›zeli/S›vas), öykü ve roman yazar›. Orta-
ö¤renimini Tokat Lisesi’nde (1953), yüksekö¤renimini Ankara
Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde (1969) tamamlad›. Edebiyata
fliirle bafllad›. ‹lk öyküsü olan “Ya¤murlu Hikâye” Seçilmifl Hi-
kâyeler dergisinde yay›mland› (1954). Çeflitli dergi ve gazeteler-
de öyküleri ve edebiyat elefltirileri yer ald›. 12 Mart 1971 müda-
halesinden sonra üç kez tutukland›, yarg›land› ve akland›. Yap›t-
lar›nda toplumsal yaflam›n, bireyin iç dünyas›nda b›rakt›¤› izleri
iflledi. 1970-1980 aras› dönemde yay›mlad›¤› yap›tlarda 12 Mart
dönemindeki hukuka ayk›r› uygulamalar›, çeflitli bask›larla sin-
dirilmeye çal›fl›lan tutuklular›n yaflamlar›n› anlatt›. “Yaral›s›n”
adl› roman›yla (1974) Orhan Kemal Roman Arma¤an›’n› kazand›
(1975). “Deniz Gezmifl Anlat›yor” (1976) ve “Gülünün Soldu¤u
Akflam” (1986) adl› an›-romanlar›nda Deniz Gezmifl ve arkadafl-
lar›n›n idam karar› öncesi ve sonras›ndaki yaflamlar›ndan kesit-
ler verdi. Ayr›ca SSCB gezisini anlatt›¤› “All› Turnam” (1977)
adl› kitab›n›n yan› s›ra üç çocuk kitab› yay›mlad›. Bafll›ca yap›t-
lar›: “Yorgunlar” (öykü, 1960), “Kanayan” (öykü, 1973), “Dedem
Korkut Öyküleri” (çocuk kitab›, 1979), “Beyaz Yele” (çocuk kita-
b›, 1981), “Alçaktan Kar Ya¤ar” (çocuk kitab›, 1981), “Havada
Kar sesi Var” (öykü, 1987), “Sular Ne Güzelse” (öykü, 1997, Sa-
it Faik Hikâye Arma¤an›), "Cam K›r›klar›" (öykü, 2001, Sedat Si-
mavi Öykü Ödülü), "Defterimde Kufl Sesleri" (an›, 2003).
ÖZAL, Turgut
(1927 Malatya-
1993 Ankara), siyaset ve devlet adam›,
Türkiye Cumhuriyeti’nin sekizinci
cumhurbaflkan›. Anadolu’nun çeflitli
yerlerinde ilk ve ortaö¤renimini ta-
mamlad›ktan sonra, ‹stanbul Teknik
Üniversitesi Elektrik Fakültesi’ni bitirdi
(1950). Elektrik ‹flleri Etüd ‹daresi’nde
(E‹E‹) görev ald›. Mühendislik ekono-
misi alan›nda uzmanl›k e¤itimi görmek için ABD’ye gitti (1952).
Dönüflünde E‹E‹’de genel müdür yard›mc›l›¤› (1961-1965) ve
genel müdür vekilli¤i (1965-1966) yapt›. Genel müdür yard›m-
c›l›¤› s›ras›nda Keban baraj› ve hidroelektrik santral› projeleri
üzerinde çal›flmalar yapt›. 1966 y›l›nda E‹E‹’den ayr›ld› ve döne-
min baflbakan› Süleyman Demirel’in özel teknik müflaviri oldu.
Bir y›l sonra da Devlet Plânlama Teflkilât›’na müsteflar olarak
atand› (1967). Para Kredi Kurulu baflkanl›¤›, Ekonomik Koordi-
nasyon Kurulu baflkanl›¤› gibi görevlerde bulundu. 12 Mart as-
kerî müdahalesinden sonra ABD’ye giderek Dünya Bankas›’nda
görev ald› (1971-1973). Türkiye’ye döndükten sonra özel sek-
törde üst düzey yöneticilik görevlerinde bulundu. Sabanc› Hol-
ding’de koordinatör olarak çal›flt›. 1977 genel seçimlerinde Mil-
lî Selaâmet Partisi’nin ‹zmir milletvekili aday› olarak seçimlere
kat›ld›ysa da seçilemedi. Madenî Eflya Sanayicileri Sendikas›
(MESS) yönetim kurulu üyesi ve baflkan› oldu. Kas›m 1979’da
kurulan Demirel baflkanl›¤›ndaki az›nl›k hükümeti s›ras›nda Bafl-
bakanl›k müsteflar› ve Devlet Plânlama Teflkilât› müsteflar vekili
oldu. Demirel hükümetinin ekonomik alandaki siyasetini yön-
lendirdi ve “24 Ocak Kararlar›”n›n haz›rlay›c›s› oldu. 12 Eylül as-
kerî harekât›ndan sonra kurulan Bülend Ulusu hükümetinde ma-
lî ifllerden sorumlu Devlet Bakan› ve Baflbakan Yard›mc›s› oldu.
Enflasyonu düflürmek için yüksek faiz sistemi uygulad›. Faiz
oranlar›n›n h›zla yükselmesine ba¤l› olarak bankerlik kuruluflla-
r› iflâs edince askerî yönetimle anlaflmazl›¤a düfltü ve görevin-
den ayr›ld› (1982). May›s 1983’te siyasî partilerin kurulmas› ser-
best b›rak›l›nca Anavatan Partisi’ni (ANAP) kurdu ve baflkanl›¤›-
n› üstlendi. 1983 genel seçimlerini ANAP %45’lik bir oy oran›y-
la kazand› ve Turgut Özal hükümeti kurmakla görevlendirildi (7
Aral›k 1983). 1984’te yap›lan yerel seçimlerle ANAP’›n konumu
daha da güçlendi. 1986 ara seçimlerinde ve 1987 erken genel
seçimlerinde de ayn› tablo yinelendi. ANAP hükümeti belli bir
oranda oy kayb›na u¤ramakla birlikte, tek bafl›na iktidarda kal-
may› sürdürdü. 1988’in Haziran ay›nda yap›lan ANAP Genel
Kongresi’nde bir suikaste u¤rayan Özal, hafif bir yara alarak kur-
tuldu. Bu kongrede yeniden parti genel baflkanl›¤›na seçildi.
Baflbakanl›¤› döneminde d›fl borçlar sürekli artt›, reel ücretlerde
düflüfl oldu ve enflasyon % 70’lerin üzerinde seyretti. Buna kar-
fl›l›k ihracat gelirleri artt›, ücretlerin düflüflüne paralel olarak ma-
liyetler düfltü, ithalât›n kolaylaflt›r›lmas› sonucu tüketim malla-
r›nda bolluk ve piyasada bir canlanma dönemi yafland›. D›fl si-
yasette Avrupa ve Orta Do¤u ülkeleriyle iliflkiler gelifltirildi. Av-
rupa Toplulu¤u’na baflvuruda bulunuldu (14 Nisan 1987).
1989’da cumhurbaflkanl›¤› seçimi gündeme gelince Turgut Özal
cumhurbaflkanl›¤›na aday oldu ve TBMM’de muhalefet partileri-
nin kat›lmad›¤› bir oturumda cumhurbaflkan› seçildi (31 Ekim
1989). Eski Cumhurbaflkan› Kenan Evren’den cumhurbaflkanl›¤›
görevini 9 Kas›m 1989’da devrald›. Turgut Özal, cumhurbaflka-
n›yken de, yürütme erkinin bafl› s›fat›yla özellikle d›fl politikada
etkili olmaya çal›flt›. 17 Nisan 1993’te ölen Özal’›n naafl›, vasiye-
ti üzerine ‹stanbul’da, Yeni Topkap› Mezarl›¤›’nda Adnan Men-
deres ve arkadafllar›n›n an›tmezar› yak›n›na gömüldü.
ÖZBEK‹STAN,
Orta Asya'da devlet. Orta Asya'n›n orta ke-
siminde, Tien fian Da¤lar›'n›n ete¤inde, Amu Derya (Ceyhun)
ile Siri Derya (Seyhun) aras›nda yer al›r. Kuzey ve kuzeybat›dan
Kazakistan, do¤u ve güneydo¤udan K›rg›zistan ve Tacikistan,
güneybat›dan Türkmenistan, güneyden Afganistan ile çevrilidir;
1936'da kurulan Karakalpak Özerk Cumhuriyeti ülke s›n›rlar›
içinde yer al›r. Yüzölçümü 447.000 km
2
, nüfusu 23.228.000.
Baflkenti Taflkent, nüfusu 2.126.000. Bafll›ca flehirler: Semer-
kant, Andican, Namangan, Kokand, Buhara. Çok büyük bir ke-
simi düz ve kurak topraklara sahip olan Özbekistan'› co¤rafî ba-
k›mdan dört bölgeye ay›rmak mümkündür: Zengin Fergana hav-
zas› çevresindeki da¤l›k kesim; Siri Derya vadisindeki Taflkent
vahas› (sulama çal›flmalar›yla geniflletilmifl); Pamir kütlesinin
bat› s›ralar›ndaki Zerefflan; Semerkand ve Buhara vahalar› ile
Kaflka Derya ve Surhan Derya havzalar›. Özbekistan, günümüz-
de etnik bak›mdan büyük bir çeflitlili¤e sahiptir. Say›lar› 60’› bu-
lan etnik gruplar içinde nüfusun üçte ikisini aflan Özbekler bafl-
