PASAROFÇA ANTLAfiMASI
531
delini benimsedi. Daha sonra ikinci meclisin yasama ifllerini
yavafllatt›¤› ve gereksiz oldu¤u gerekçesiyle 1982 Anayasas›’yla
tek meclis sistemine dönüldü.
PARMAK ‹Z‹,
parmaklar›n son eklemli uç k›sm›ndaki k›v-
r›mlar›n b›rakt›¤› iz. Kimlik saptanmas›nda suçlular›n bulunma-
s›nda büyük rolü vard›r. ‹nsan parma¤›ndaki k›vr›mlar›n düzeni
tektir ve k›vr›mlar yafllanmayla da de¤iflmez, düzenini korur.
PAROD‹,
ciddî say›lan bir yap›t›n tümünü ya da bir bölümü-
nü, biçim özelliklerini koruyarak yeni, baflka bir özle iflleyen ya-
p›t. Parodide amaç gülünçlefltirmedir. Gülünçlük, biçimle öz
aras›ndaki ayr›l›ktan yararlanarak gerçeklefltirilir. Ayr›ca her tür
yap›t›n parodisi yap›labilir. Cervantes’in “Don Kiflot”u Orta Ça¤
flövalye romanlar›n›n bir parodisidir.
PARS,
kedigillerden, Afrika ve Asya’da yaflayan, y›rt›c› me-
meli hayvan
(Felis pardus
ya da
Panthera pardus).
Panter ve leopar adlar›yla da bilinir. Boyu 1,20 m., kuyru¤u 75
cm.dir. Sar›ms› ya da tarç›n renkli postu siyaha yak›n esmer be-
neklerle kapl›d›r. Tayland ve Hindistan’da yaflayan bir çeflidiyse
tamamen kara renklidir. Pars, çok ürkek ve çevik bir hayvand›r.
Yaflad›¤› orman ve çal›l›klarda kolay görünmez. Rahatl›kla a¤aç-
lara t›rmanabilir ve genellikle av›n›n üstüne buralardan atlar.
Böceklerden bal›k, maymun vb.ye kadar çeflitli hayvanlarla bes-
lenir. Tropikal ormanlardan ‹ran ve Afganistan’›n da¤l›k bölge-
lerine kadar çok çeflitli alanlarda yaflar. Bu nedenle birçok ›rk›
türemifltir. Bunlardan biri de Güney ve Bat› Anadolu’da yaflar,
fakat soyu çok azalm›flt›r. Parslar de¤erli postlar› nedeniyle av-
lan›rlar. Genellikle tek bafllar›na yaflar, yaln›zca üreme mevsi-
minde çift olarak gezerler. Difli pars›n gebelik süresi 100 gün-
dür; 2-4 yavru do¤urur. Yavrular bir sonraki do¤uma kadar ana-
lar›n›n yan›nda kal›rlar.
PARfiÖMEN,
üzerine yaz› yaz›lmak üzere haz›rlanm›fl hay-
van derisi. II. Eumenes’in bilginlerinden Plinos taraf›ndan, pa-
pirüs yoklu¤u karfl›s›nda icat edildi. ‹lk kez Bergama’da yap›ld›-
¤› için pergamana ad› verildi. Koyun, keçi, dana, domuz, anti-
lop, o¤lak derisinden yap›l›rd›. Oldukça uzun ifllemleri gerekti-
ren parflömenin yap›m›na, özel bir makasla derinin iç yüzünde-
ki et parçalar› kesilerek bafllan›r. Daha sonra bu k›s›m üzerine
kireç sürülür, d›fl yüzü de kuru olarak ponza tafl›yla ovulur ve ni-
flastadan yap›lan ince bir zamk tabakas› sürülerek cilâlan›r. Ay-
r›ca sanayide de tutkals›z k⤛t üzerine önce seyreltik sülfürik
asit, ard›ndan amonyakl› bir çözelti etki ettirilerek bitkisel par-
flömen haz›rlan›r. Bu da parflömenin bütün fiziksel özelliklerine
sahiptir. Avrupa’da paçavradan yap›lan k⤛d›n kullan›lmaya
bafllanmas› ve matbaan›n keflfi parflömenin önemini yitirmesi-
ne neden oldu. Pahal› bir yaz› gereci oldu¤u için de papirüs ka-
dar yayg›nlaflmad›. Bugün genellikle koyun ve keçi derileri kul-
lan›larak yap›lan parflömen, minyatürlerin yap›m›nda, baz› lüks
bask›larda ve çeflitli çantalar›n haz›rlanmas›nda kullan›l›r.
PAS,
demir ve çelik yüzeylerde oksitlenme sonucu oluflan k›r-
m›z›ms› kahverengi madde. Paslanma, korozyonun en yayg›n
çeflididir. Pas, kimyasal olarak demir oksittir (Fe
2
O
3
). Paslan-
ma h›z› koflullara ba¤l›d›r ve % 40’l›k ba¤›l nem, paslanma bafl-
latmaya yeter. Kükürtle kirlenmifl olan hava ve s›cakl›k art›fl› da
paslanmay› h›zland›r›r. Paslanmay› önlemek için de¤iflik yön-
temler uygulan›r. Kimi zaman paslanmaz çelik kullan›l›r. Krom,
nikel, çinko, kadmiyum, kalay ya da bak›r kaplama da iyi bir ön-
leme yöntemidir. Ayr›ca bu amaçla özel boyalar (örne¤in sülyen
boya) kullan›labildi¤i gibi, duruma göre gres ve ya¤lama ya¤la-
r›n›n da pas önleyici özelli¤inden yararlan›l›r.
PASAPORT,
yabanc› bir ülkeye gidebilmek için al›nan kim-
lik. Her Türk ya da yabanc› yolcu, Türkiye’ye girerken ya da ç›-
karken, kimli¤inin belirlenmesi için bu belgeyi ya da bunun ye-
rine geçebilecek bir belgeyi göstermek zorundad›r. Kiflilerin ül-
kelerinden ç›kmalar›na ya da herhangi bir ülkeye girmelerine
engel olacak bir durumlar› olmad›¤›n› gösteren pasaportlar çe-
flitlidir. Diplomatik pasaport (k›rm›z› pasaport), yüksek dereceli
mülkî ve askerî kifliler (milletvekili, bakan, orgeneral gibi) ve ai-
lelerine, en çok befl y›l süreli ve paras›z olarak verilir. Özel dam-
gal› pasaport (yeflil pasaport), devlet bareminin bir, iki ve üçün-
cü derecesine gelmifl mülkî ve askerî memurlar ve ailelerine,
diplomatik bir görevle de¤il de, özel iflleri için yurt d›fl›na ç›kt›k-
lar› zaman paras›z olarak verilir ve ancak befl y›l süreli olabilir.
Hizmet pasaportu; devlet bareminin üçüncü dereceden afla¤›
memurlar› ve ailelerine görevli gittikleri seyahatlerde görev sü-
resine göre paras›z verilir. Umuma mahsus pasaport ise yuka-
r›da say›lanlar d›fl›ndaki Türk vatandafllar›na, harçlar› al›narak, 3
ayl›k, 6 ayl›k, 1, 2 ya da 5 y›ll›k olmak üzere verilir. Yabanc›lara
mahsus damgal› pasaport, tâbiiyetsiz ya da tâbiiyeti düzensiz
kiflilere gere¤inde k›sa süreli olarak verilir. Bütün bu pasaport-
lar ‹çiflleri Bakanl›¤›’nca düzenlenir. Bunlardan baflka pasaport
yerine geçen baz› belgeler de vard›r. Tayfa vesikas›, gemi mü-
rettebat›na, ba¤l› bulunduklar› liman reisliklerince verilir. Pasa-
van ise, belli s›n›r bölgelerindeki halka komflu ülkeye serbestçe
girip ç›kmalar› için verilir. Bu tip belgelerde vizeye gerek yoktur.
PASAROFÇA ANTLAfiMASI,
Osmanl› ‹mparatorlu¤u
ile Avusturya ‹mparatorlu¤u ve Osmanl› ‹mparatorlu¤u ile Ve-
nedik aras›nda imzalanan antlaflma (21 Temmuz 1718). Os-
manl› ‹mparatorlu¤u 1683 y›l›nda Viyana’n›n ikinci defa kuflat›l-
mas›yla bafllayan ve 1699 y›l›nda Karlofça Antlaflmas› ile so-
nuçlanan savafllar sonunda Avusturya, Lehistan, Venedik ve
