P,
Türk alfabesinin yirminci harfi. Sesbilim bak›m›ndan, sert,
patlay›c›, süreksiz çift dudak ünsüzü. Fizikte, bas›nc›n, (küçük p
ile) protonun, polarizasyonun ve gücün; kimyada, fosfor ele-
mentinin, müzikte, “hafifletilerek” anlam›na gelen “piyano”nun
simgesi. S›ralama ve s›n›fland›rmada say› yerine kullan›ld›¤› za-
man, 19 ya da 20’yi gösterir. Ebced hesab›nda 2 say›s›n›n kar-
fl›l›¤› olarak kullan›l›r.
PAD‹fiAH,
Osmanl› hükümdarlar›na verilen unvan. Kurulufl
dönemi kaynaklar›nda, Osman Bey ve Orhan Bey’de oldu¤u gi-
bi “Bey” unvan› geçer. Ayr›ca geleneksel olarak “Han” ve “Sul-
tan” unvanlar› da kullan›l›rd›. I. Murat ile birlikte “Hüdavendi-
gâr” unvan› benimsendi. “Padiflah” unvan› II. Murat döneminde
kullan›lmaya baflland›. Ulu hükümdar anlam›na gelen bu deyim
iki Farsça sözcükten oluflur: “Pâd” büyük, ulu, “flah” ise hü-
kümdar anlam›ndad›r.
PAK‹STAN
(Fr. ve ‹ng.: Pakistan), Güney Asya’da devlet.
Bat› ve kuzeyde Afganistan, kuzeydo¤uda Çin, do¤u ve güney-
do¤uda Hindistan, güneyde Umman Denizi, güneybat›da ‹ran
ile s›n›rlan›r. Yüzölçümü 796.095 km
2
, nüfusu 137.800.000
(1997), baflkenti ‹slâmabad, önemli kentleri Karaçi, Lahor, Hay-
darabad, Multan, Peflaver, Lyallpur, Sialkot, Sargotha ve Ke-
ta’d›r. Yönetim bak›m›ndan, nüfus, yüzölçümü ve ekonomik ge-
liflme dereceleri farkl› dört eyalete bölünür: 1) Belucistan (Keta)
2) Kuzeybat› s›n›r› (Peflaver), 3) Pencap (Lahor) 4) Sind (Kara-
çi). Resmî dili Urduca, nüfusun %97’si Müslüman’d›r. Do¤u
Pakistan’›n ba¤›ms›z bir devlet (Bangladefl) olmas›ndan sonra
da, 1979’da 76.000.000 nüfusuyla yine kalabal›k bir ülke olan
Pakistan, Asya’n›n ekonomi bak›m›ndan geri kalm›fl devletleri
aras›ndad›r. Bu durum 1947’den beri geçen 35 y›l içinde, bütün
çabalara karfl›n de¤iflmemifltir. Devleti’nin kurucusu Muham-
met Ali Cinnah’t›r. Cinnah, Hint dünyas›nda yaflayan Müslü-
manlar›n ayr› bir devlet hâlinde örgütlenmeleri fikrini ve zorun-
lulu¤unu 1936’da ortaya atm›flt›. Hindistan’›n do¤u ve bat›s›nda
iki büyük kitle hâlinde yaflayan Müslümanlar›n tek bir devlet
olarak bir araya getirilmeleri 1940’ta plânlanm›flt›. Plân,
1947’de uygulanarak Pakistan, do¤u ve bat› eyaletlerinden olu-
flan tek bir devlet hâlinde kuruldu. Önceleri ‹ngiliz Uluslar Top-
lulu¤u içinde, bir genel valiyle yönetilen bir sömürge devlet bi-
çimindeydi. Genel Vali Muhammed Ali Cinnah’t›. Yönetici kad-
ronun uygulad›¤› ustaca politikalarla, ekonomik yönden zay›f,
siyasal yönden da¤›n›k olan Pakistan, do¤uflunu izleyen ilk y›l-
larda h›zla toparland›. Bar›flç› kat›lmalarla (Bahavalpur, Hirpur
prenslikleri vb.) topraklar› geniflledi. 1971 sonunda ordunun
Do¤u Pakistan ve onu destekleyen Hindistan birlikleri karfl›s›n-
da yenilgiye u¤ramas› üzerine Yahya Han cumhurbaflkanl›¤›n-
dan istifa etti. Yerine Zülfikâr Ali Butto cumhurbaflkan› oldu.
Ocak 1973’te Pakistan, ‹ngiliz Uluslar Toplulu¤u’ndan çekildi.
Do¤u Pakistan’›n Bangladefl ad›n› alarak ba¤›ms›z bir devlet ol-
mas›, ülkeyi birtak›m ekonomik güçlüklere soktu ve kar›fl›kl›kla-
ra yol açt›. Nisan 1973’te kabul edilen anayasa ile Butto baflba-
kan olarak genifl yetkileri elinde toplad›. 1974’te Bangladefl ta-
n›nd›. 1977 seçimlerini Zülfikâr Ali Butto’nun kazanmas›, ülke-
nin içinde bulundu¤u kar›fl›kl›klar› sona erdiremedi. 1978’de
yap›lan bir darbeyle Ziya Ül-Hak baflkanl›¤a geçti. Ölüme mah-
kûm edilen Butto 1979’da idam edildi. Kas›m 1988’de yap›lan
seçimlerde Benazir Butto’nun partisi 94 milletvekili ç›kararak
P
525
