PAVLOV, ‹van Petroviç
534
yanc›larla birlik olmas›na karfl›n damad› Kaptan›derya Mustafa
Pafla ve ‹brahim Pafla’n›n öteki damad› Kethüda Mehmet Pafla,
padiflah›n emriyle bo¤durulup cesetleri 1 Ekim 1730 günü is-
yanc›lara teslim edildi. Bütün bunlar bir ifle yaramad› ve padi-
flah III Ahmet, 2 Ekim 1730 günü tahttan indirilerek yerine ye-
¤eni I. Mahmut padiflah oldu. ‹syanda, birkaç ilerigelenin d›fl›n-
da hiçbir kimsenin evi ve mal› ya¤malanmam›fl, asiler çok di-
siplinli hareket etmifllerdi. Patrona Halil de isyan baflar›ya ulafl-
t›ktan sonra yeni padiflahtan hiçbir kiflisel istekte bulunmay›p
sadece eskiden konulan a¤›r vergilerle malikâne usulünün kal-
d›r›lmas›n› istedi. ‹syanc›lar bundan sonra Lale Devri’nde K⤛t-
hane, Alibeyköyü ve Karaa¤aç’ta yap›lm›fl olan 120’den fazla ya-
l› ve köflkü yakt›lar. Patrona Halil ve arkadafllar› bir süre sonra
öldürüldüler.
PAVLOV, ‹van Petroviç
(1849 Riazan-1936 Moskova),
Rus hekimi ve fizyoloji bilgini. Sindirim konusundaki çal›flma-
lar› ve flartl› refleksi bulmas›yla ünlüdür. Petersburg Askerî T›p
Akademisi’ni bitirdi (1883) ve 1888’e dek burada ders verdi.
Ayn› y›l pankreas salg›lar›n›n sinir sistemine ba¤l›l›¤›n› kan›tla-
d›. Almanya’ya giderek bir süre orada çal›flt›. 1890’da ülkesine
dönerek Tomsk ve Petersburg’da farmakoloji dersleri verdi.
1895’te Askerî T›p Akademisi fizyoloji profesörlü¤üne getirildi.
Sindirimle ilgili çal›flmalar›ndan ötürü 1904 Nobel T›p Ödülü’nü
kazand›. 1907’de flartl› refleksle ilgilenmeye bafllad›. Uzun y›llar
köpekler üzerinde deneyler yapt›. Yemek öncesinde çald›¤› zil
sesinin bir süre sonra hayvanlarda tükürük salg›s›na yol açt›¤›-
n› ortaya koydu. Böylece beyinde, canl›n›n ortama uymas› yö-
nünde çal›flan bir refleks faaliyeti oldu¤unu buldu. Çal›flmalar›,
bilgi kuram›n› etkiledi¤i gibi davran›flç›l›¤›n da (bihavyorizm)
bir psikoloji dal› olmas›na yard›mc› oldu. Æ fiARTLI REFLEKS
PAY,
kesirde, kesir çizgisinin üstünde yer alan say›, terim ya
da ifade.
PAYDA,
kesirde, kesir çizgisinin alt›nda yer alan say›, terim
ya da ifade.
PAZARKAYA, Yüksel
(1940 ‹zmir), flair, yazar. Ortaö¤-
renimini do¤du¤u kentte, yüksekö¤renimini Sümerbank bursu
ile gitti¤i Almanya’da Stuttgart Üniversitesi’nde tamamlayarak
kimya yüksek mühendisi oldu (1966). Bitirdi¤i üniversitenin
edebiyat ve tiyatro bölümlerinde asistanl›k yapt›. Türkiye ve Al-
manya’n›n çeflitli dergi ve gazetelerinde fliir, hikâye, elefltiri, in-
celeme ve çevirileri yay›mland›. Türk edebiyat› üzerine incele-
me yaz›lar›n›n yan› s›ra sahne oyunlar› ve Türk flairlerinden Al-
mancaya yapt›¤› çevirileri de vard›r. Bafll›ca yap›tlar›: “Koca
Sapmalarda Biz Vard›k” (fliirler, 1968), “Umut Dolaylar›nda”
(fliirler, 1969), “Orhan Veli Kan›k” (flairin 49 fliirinin çevirisi,
1966), “Moderne Türkische Lyrik” (Bugünkü Türk fliiri, 1971),
“Ayd›nl›k Kanayan Çiçek” (fliirler, 1974), “‹ncindi¤in Yerdir
Gurbet” (fliirler, 1979), “Yaban S›la Olur mu” (öyküler, 1979),
“Aya Uçan Minare” (Roman, 1981), “Sen Dolaylar›” (fliirler,
1983), “Karanl›ktan Yak›nma” (1984), “Mutluluk fiiirleri”
(1995), “Oturma ‹zni” (hikâyeler, 1997), "Güz Rengi" (1998),
"Demirtafl Ceyhun" (2004)
PAZI,
›spanakgillerden, iki y›ll›k otsu bir bitki, yabanî ›spanak
(Beta vulgaris var, cicla).
Kendili¤inden k›rlarda yetifl-
ti¤i gibi, bahçelerde de yetifltirilir. Yapraklar› iri ve çok, kökleri
dall› ve az etlidir. Sebze olarak kullan›lan yapraklar› A ve C vita-
minince zengindir. Kara paz› denilen bir çeflidinin tohumlar›
kusturucu ve iç söktürücü olarak kullan›l›r.
PEARL HARBOR,
Hawaii grubundan Cahu Adas›’nda,
Honololu yak›n›nda ABD deniz üssü. 1907’de, Pasifik Okyanu-
su’nun bafll›ca üssü olarak kuruldu. 7 Aral›k 1941’de, Japon
uçaklar› taraf›ndan bask›na u¤rad› ve bu bask›nda Birleflik Dev-
letler deniz ve hava kuvvetleri a¤›r zarar gördü. Olay ABD’nin
savafla kat›lmas›yla sonuçland›.
PEDAGOJ‹,
çocuk e¤itimi bilimi. Toplumda yetiflmifl ku-
flaklar›n, yetiflmekte olan kufla¤› e¤itmesi insanl›k kadar eski bir
u¤rafl konusu olmas›na karfl›n pedagojinin ahlâk, metafizik ve
din bask›lar›ndan kurtulup özerk bir bilim niteli¤ini kazanmas›
ancak 19. yüzy›lda olmufltur. Modern pedagoji, otoriter klasik
e¤itim görüflüne karfl› ç›karak her çocu¤un kendine özgü kiflilik
ve yeteneklerine göre e¤itilmesine önem verir. Psikolojinin yar-
d›m›yla çocu¤un özelliklerini gelifltirmeyi ve onu topluma ka-
zand›rmay› amaçlar. Pedagojinin kurucusu 17. yüzy›l ‹ngiliz dü-
flünürü John Locke’tur. 18. yüzy›lda Rousseau “Emile” adl› ya-
p›t›nda çocu¤u kendine özgü bir varl›k kabul edip ona göre e¤i-
tilmesini savunmufltur. Sanayi devrimiyle kalifiye teknik eleman
yetifltirme zorunlu¤u, demokratik hareketlerin baflar›s› ve labo-
ratuvar psikolojisinin ortaya ç›kmas›, modern pedagojinin ge-
liflmesine yard›mc› olmufl önemli etkenlerdir.
PEK‹NEL, Güher ve Süher
(1951 ‹stanbul), piyano
virtüozu ikiz kardefller. Küçük yafllarda Ferdi Statzer’in ö¤renci-
si oldular. ‹lk kez alt› yafl›nda konser verdiler. 1963’te devlet
bursuyla Frankfurt Müzik Okulu’na girerek burada ö¤renim gör-
düler (1963-1972). Bu okulu en iyi dereceyle bitirdikten sonra
ABD’ye giderek önce Philadelphia Curtis ‹nstitut’de ve sonra
New York Julliard Müzik Okulu’nda bilgi ve tekniklerini gelifltir-
diler. Solist ya da ikili olarak Avrupa’da birçok müzik festivalin-
de konserler verdiler ve ABD’de radyo ve televizyon programla-
r›na kat›ld›lar. Baflta Deutsche Gramafon olmak üzere dünyan›n
birçok ünlü firmas› için plak doldurdular. Almanya’da ve baflka
Avrupa ülkelerinde düzenlenen yar›flmalarda solist ve ikili ola-
rak çeflitli dereceler ald›lar. Pekineller, özellikle ikili olarak kon-
serlerindeki ola¤anüstü uyumlar›yla tan›n›rlar.
PEKMEZ,
kaynat›larak koyulaflt›r›lm›fl meyve suyu ve daha
çok üzüm fl›ras›. Pekmez, genellikle üzümden yap›ld›¤› gibi dut,
elma, kay›s›, erik, zerdali ve kabaktan da yap›l›r. Meyveler süz-
geçli kaplarda el ya da ayakla ezilir; elde edilen suya, albümin
içeren “pekmez topra¤›” kar›flt›r›larak kaynat›l›r ve so¤umaya b›-
rak›l›r. Pekmez ya do¤rudan do¤ruya ya da tahinle belli bir
oranda kar›flt›r›larak yenilir. Türkiye’de, Orta Do¤u’da ve Asya’da
yap›lan pekmez, Balkanlar’a da Türklerin arac›l›¤›yla geçmifltir.
PELÉ
(1940 Tres Coraçoes/Minas Gerais), Brezilyal› futbol-
cu. As›l ad› Edson Arantes do Nascimento’dur. Santos tak›m›n-
da oynad›. 1958 Dünya Kupas›’n› ülkesine kazand›rd› ve dünya-
