REY, Cemal Reflit
554
gisi (1924-1931). 1928’den itibaren edebiyata a¤›rl›k verdi. Nâ-
z›m Hikmet’in yazmaya bafllamas›ndan sonra giderek sol çizgi-
ye oturdu. Sorumlular›n›n ve yazarlar›n›n mahkûm edilmesin-
den sonra ortaklar aras›ndaki anlaflmazl›k yüzünden kapand›.
REY, Cemal Reflit
(1904
Kudüs-1985 ‹stanbul), besteci.
Ahmet Reflit Rey’in o¤ludur. Mü-
zik ö¤renimine küçük yaflta baflla-
d›. ‹lk bestesini 8 yafl›nda yapt›
(1912). Paris’te kald› (1913). I.
Dünya Savafl› bafllad›ktan sonra
‹sviçre’ye yerleflti (1914). Paris ve
Cenevre konservatuvarlar›nda
müzik ö¤renimi yapt›. 1923’te ‹s-
tanbul Konservatuvar›’na ö¤retim
üyesi oldu. Tekrar Paris’e gitti (1926). Türkiye’ye döndükten
sonra ‹stanbul fiehir Tiyatrosu için operetler besteledi. Kendi
kurdu¤u yayl› çalg›lar orkestras›n› bugünkü fiehir Orkestras› hâ-
line getirdi. “Türk beflleri” diye tan›nan bestecilerden olan Ce-
mal Reflit Rey zaman zaman ‹stanbul Devlet Senfoni Orkestra-
s›’n› yönetti. Yap›tlar›nda genellikle Türk halk müzi¤i motiflerin-
den yararland›. Halk türkülerini armonize eden ilk Türk besteci-
sidir. Bafll›ca yap›tlar›: Operalar: “Cem Sultan” (1923), “‹ki Pi-
yano ‹çin Sonat” (1924), “Zeybek” (1926), “Çelebi” (1943), “Pi-
yano ‹çin Fantezi” (1948), “Bir Keman Konçertosu” (1948),
“Anadolu Halk Türküleri” (1956), iki yayl›lar orkestras› için “II.
Senfoni” (1963). Ayr›ca, kardefli taraf›ndan yaz›lan “Lüküs Ha-
yat”, “Deli Dolu” gibi operetlerle de tan›nm›fl, bu alanda son
olarak “Yaygara 70” ve “Uy! Balon Dünya” “Maskara”, “Hava
C›va”, “Saz Caz” adl› müzikli oyunlar› yazm›flt›r.
REY, Ekrem Reflit
(1900 ‹stanbul-1959 ‹stanbul), operet
yazar›. Ahmet Reflit Rey’in o¤ludur. Ortaö¤renimini ‹stanbul’da
Galatasaray ve Paris’te Buffon liselerinde, yüksekö¤renimini
Cenevre Güzel Sanatlar Akademisi’nde tamamlad›. Dönüflünden
uzun y›llar sonra Ankara ve ‹stanbul radyolar›nda temsil kolu
flefli¤i, Teknik Üniversite’de Frans›zca okutman› olarak görev al-
d›. Bafll›ca yap›tlar›: “Lüküs Hayat” (1933), “Deli Dolu” (1934),
“Saz-Caz” (1935), “Maskara” (1936), “Hava-C›va” (1941),
“Alabanda” (1942), “Ald›rma” (1943).
REZENE,
maydanozgillerden, çok y›ll›k, hofl kokulu bir bitki
(Faenciculum vulgare).
Yapraklar› parçal›d›r, görünüflü
dereotuna benzer. Çiçekleri sar› renklidir. Boyu 1 m.yi bulur.
Bitkinin kendisi sebze olarak, tohumlar›ysa ilaç yap›m›nda kul-
lan›l›r ve anason gibi içkilere kat›l›r. Yak›n bir tür olan tatl› reze-
ne
(F. dulce)
ise bir y›ll›k bir bitkidir. Yaprak saplar›n›n dip
k›s›mlar›n›n üst üste gelmesiyle oluflan elmaya benzer kitle, çi¤
ya da piflirilerek yenir.
RHESUS FAKTÖRÜ,
alyuvarlar›n yüzeyinde bulunan bir
tür antigen. Rh simgesi ile gösterilir. Rhesus faktörünün varl›¤›
ilk defa 1940-1941 y›llar›nda Amerikal› Landsteiner ile Wi-
ener’in çal›flmalar›yla ortaya ç›kt›. ‹nsan kan› ile maymun kan›
aras›ndaki benzerlikleri araflt›ran bu bilim adamlar›, tavflan ve
hintdomuzunun kan serumlar›n› Rhesus maymunlar›n›n alyu-
varlar›yla birlefltirdiklerinde Rhesus maymunun alyuvarlar›n›n
yüzeyindeki bir antigenin tavflan ve hintdomuzu serumlar›nda
ba¤›fl›kl›k cisimcikleri oluflturdu¤unu gözlemlediler. Bu ba¤›-
fl›kl›k cisimcikleri, alyuvarlar› p›ht›laflt›rarak çöktürüyordu. Rhe-
sus maymununun kan› tavflana verildikten sonra kan serumu
insan kan› ile kar›flt›r›ld›¤›nda pek çok insan›n alyuvarlar›n›n
p›ht›laflt›¤›, bir k›sm›n›nkinin ise p›ht›laflmad›¤› görüldü. Kan›
p›ht›laflan insanlar›n alyuvarlar›n›n üzerinde Rhesus faktörü an-
tigeni bulundu¤u, di¤erlerinde ise bu antigenin olmad›¤› anla-
fl›ld›. Böylece antigeni tafl›yan insanlar›n kan›na, kan gruplar›n-
dan ayr› olarak Rh (+) faktörü, antigen olmayan kanlara da Rh (-
) faktörü eklendi. ‹ki Amerikal› bilim adam› bu faktörün etkisini
kan nakillerinde ve yeni do¤an çocuklarda görülen kan hastal›k-
lar›nda araflt›rd›lar. Bu uyuflmazl›k ve bozukluklara ço¤u zaman
Rh faktörünün yol açt›¤›n› gördüler. Rh faktörü Mendel kanun-
lar›na göre soydan geçen bir özelliktir. Rh (+) faktörü bask›n, di-
¤eri çekiniktir. Kan›nda Rh faktörü (-) olan kimselere Rh (+) kan
verildi¤inde Rh faktörüne karfl› ba¤›fl›kl›k cisimleri oluflur. ‹kin-
ci defa Rh(+) kan verildi¤inde ba¤›fl›kl›k cisimleri Rh (+) kan›n
alyuvarlar›n› tahrip etmeye bafllar ve ortaya ciddî aksakl›klar ç›-
kar. Ayn› flekilde kan› Rh (-) olan bir anne ile Rh (+) olan baba-
n›n ilk çocuklar›n›n Rh (+) olmas› annenin kan›nda anti-RH ba-
¤›fl›kl›k cisimlerinin oluflmas›na yol açar. Bu durum ilk çocu¤u
etkilemese de ikinci Rh (+) çocukta anne kan› çok miktarda an-
ti-Rh üretece¤inden çocu¤un kan›ndaki alyuvarlar tahrip edil-
meye bafllan›r ve çocukta kans›zl›k gibi çok tehlikeli sonuçlar›
olan kan bozukluklar› ortaya ç›kar. Geliflen t›p ile anne kan›nda-
ki anti-Rh’lar zaman›nda yok edilmekte ya da çocu¤un kan› döl-
yata¤›ndayken de¤ifltirilmektedir.
R‹BONÜKLE‹K AS‹T
→
NÜKLE‹K AS‹TLER
R‹BOZOM,
hücre proteinleri, RNA (ribonükleik asit) taraf›n-
dan bireflim durumuna getirilirken, bu ifllemi kontrol eden ve
hücre sitoplazmas›nda bulunan küçük parçac›¤› belirten yapma
sözcük. Bu sözcük 1943’te Claude taraf›ndan uydurulan mikro-
zom terimine benzetilerek yap›lm›flt›r. Ribozomlar, ribozom
RNA’s›yla proteinlerden oluflur. Bu iki bölümün birbirine oran›
türlere göre de¤iflir
R‹DAN‹YE SAVAfiI,
Osmanl› ‹mparatorlu¤u ile Memlûk
Sultanl›¤› aras›nda yap›lan savafl (22 Ocak 1517). I. Selim (Ya-
vuz) daha önce Mercidab›k Savafl›’nda Kansu Gavri komutas›n-
daki Memlûk ordusunu yenerek Suriye’yi ele geçirmiflti. M›s›r’a
do¤ru ilerleyen Osmanl› ordusu Canberdi Gazali komutas›nda-
ki ikinci bir Memlûk ordusunu da yendikten sonra Kahire yak›n-
lar›nda Ridaniye (Reydaniye) denilen yerde Memlûk sultan› To-
manbay komutas›ndaki Memlûk ordusuyla karfl› karfl›ya geldi.
Tomanbay, Osmanl› ordusuyla son bir savafl için tüm Memlûk
kuvvetlerini bir araya toplam›fl, ayr›ca 200 topu Osmanl› ordu-
sunun ilerleme yönü üzerine yerlefltirmiflti. Ancak I. Selim bu
toplar›n üzerine gitmemek için ordusunu El Mukattam Da¤›’n›n
etraf›ndan dolaflt›rarak Memlûk ordusunun arkas›na mevzilen-
dirdi. Onun bu takti¤i toplar› kullan›lmaz hâle soktu. Savafl,
Memlûk ordusunun yenilgisiyle devam ederken, Tomanbay’›n I.
