RÜfiT‹YE
562
rinde zorlu bir geçifl dönemini aflmak zorundad›r. Özerk cumhu-
riyetlerin ço¤unda (Karelya’da % 75, Mordvin’de % 61) ve Ku-
zey Sibirya’da Ruslar ço¤unluktad›r; bu da yerel halklar›n, zorla
baflka bölgelere aktar›lmas›n› aç›klar. Ancak Ruslar›n az›nl›kta
kald›¤› ulusal-teritoryal oluflumlar da vard›r: örne¤in Çeçen-‹n-
gufl topraklar›nda yüzde 23, Da¤›stan’da yüzde 13, Kabartay-
Balkar’da % 40, Çuvaflya’da % 30 Rus nüfus vard›r; Mo¤olis-
tan s›n›r›ndaki Tuva Özerk Cumhuriyeti’nde, 1990’dan bu yana
Rus nüfus yok olma yolundad›r. Özerk cumhuriyetler, bölgeler
ve yönetim birimleri birbiri ard›ndan egemenliklerini ilân et-
mektedir. Merkezkaç hareketlerin temel kayna¤›n›, etnik çat›fl-
malarda oldu¤u kadar ekonomik faktörlerde de aramal›d›r. Ger-
çekten de ekonomik kriz, federal yat›r›mlarda k›s›nt›ya yol açar-
ken birçok sanayi kolunu da tehlikeye sokmufltur; kimi bölgeler
do¤al co¤rafî ç›k›fl yollar›na yönelirken, bu kez de ekonomik ba-
¤›ml›l›k engeline çarpm›fllard›r. Üstelik halk, yerel yönetime gi-
derek daha fazla güven duymaktad›r.
RÜfiT‹YE,
Osmanl› Devleti’nde ortaokul düzeyindeki e¤itim
kurumu. ‹lk rüfltiye 1858 y›l›nda ‹stanbul’da aç›ld›. S›byan okul-
lar›nda verilen e¤itimin yetersiz bulunmas› üzerine aç›lan bu
okullar, askerî ve sivil olarak ayr›l›rd›. Önceleri Arapça gramer,
nahiv (sentaks), infla (do¤ru ve güzel yazma), hat (yaz›), lûgat ve
ahlâk dersleri verilirken, zamanla hesap (matematik), hendese
(geometri) ve co¤rafya gibi Bat› e¤itim sistemine uygun dersle-
re de yer verildi. ‹lk k›z rüfltiyesi 1859 y›l›nda aç›ld›. Rüfltiye de-
yimi Cumhuriyet’in kurulufluna dek kullan›lm›flt›r.
RÜYA,
uyku s›ras›nda zihinden geçen hayal dizisi, düfl. Uyku
s›ras›nda her çeflit imge, duyusal bir alg›n›n etraf›nda birleflerek
rüyay› ortaya ç›kar›r. Rüyada imgeler birbiri ard›na gelir. Rüya
görüldü¤ü s›rada alg›lanan duyumlar›n gerçek oldu¤u san›l›r,
ancak uyan›ld›ktan sonra bunlar›n gerçek olmad›¤› anlafl›l›r. Bu-
na ra¤men rüya görürken, gördüklerimizin gerçek olup olmad›-
¤›n› kendi kendimize sorar›z. Bu, düflünce ve yarg›n›n rüya s›ra-
s›nda da devam etti¤ini göstermektedir. Düflüncenin rüya için-
deki müdahalesi geçici ve kesin de¤ildir; müdahale kesin ve sü-
rekli oldu¤u zaman kifliyi uyand›r›r. Sözgelimi, rüyas›nda kor-
kulu hayaller gören bir kimse, heyecan›n›n en yükseldi¤i yerde
uyan›r. Uyku ve rüya ile ilgili bilgiler Freud ve psikanaliz saye-
sinde oluflmufltur. Uyku an›nda soyut düflünce merkezleri ifllev-
lerini durdururken, duyumsal düflünce merkezleri ifllevlerini
sürdürürler. Rüya görülürken imge ve duyumlar zihnin deneti-
minden ç›karak kiflinin e¤ilimlerine, heyecanlar›na, tutkular›na
ba¤l› olarak fantezi olaylar, anlams›z geçifllerle birbirini izler.
Psikanalizin ortaya koydu¤una göre, rüya, kiflinin içgüdülerini,
ilkel duygusall›¤›n› yans›t›r.
RÜZGÂR,
yer de¤ifltiren hava. Yer de¤ifltiren hava kütlesi
genellikle bir do¤rultuda ve yere hemen hemen yatayd›r. Rüzgâ-
r›n e¤imi birkaç dereceyi geçmez. Do¤rultusu geldi¤i yönle
gösterilir; sözgelimi, kuzeyden esen rüzgâra “kuzey rüzgâr›” de-
nir. Çeflitli ülke ya da yörelerde rüzgâr yönleri ayr› adlarla an›l›r.
