RUHB‹L‹M
560
rail kabzeder (pençesiyle tutup al›r). Ölen insan›n ruhu varl›¤›n›
sürdürür, k›yamet gününde gelip yine kendi vücuduna girer, in-
san da dirilip aya¤a kalkar. Cennete de cehenneme de gitse bir
daha ölmez. Hayvanlarla bitkiler, bir daha dirilmeyeceklerdir.
Yaln›z kurban olarak kesilen hayvanlar dirilip kendilerini kesen-
leri S›rat Köprüsü’nden geçirdikten sonra yine ölecekler.
RUHB‹L‹M
→
PS‹KOLOJ‹
RUHSAT‹
(1856 S›vas-1899 S›vas), saz flairi. Ali A¤a adl›
birinin yan›nda geçen yetiflme y›llar›nda Hoca Feryadi ve Âfl›k
Küsûri’den saz ve söz dersleri ald›. Daha sonra Anadolu’nun çe-
flitli illerinde dolaflt›. Köyüne yerleflerek evlendi. Kimi fliirlerin-
de Nakflibendî, kimilerinde ise Bektaflî oldu¤unu ileri süren
Ruhsati’nin sevi, do¤a ve tasavvufla ilgili fliirleriyle birlikte, dü-
zenle ilgili konular› ac›, buruk bir dille yazd›¤› tafllamalar› da
vard›r.
RUMBA,
Bat› Afrika kökenli bir Güney Amerika dans›. ‹lkel
çalg›lar eflli¤inde oynan›r. Dans edenler yüz yüze durur, fakat
birbirine de¤mez. ‹lkel rumban›n bir biçimi 1930’larda Avrupa
ve Amerika’da moda olmufltu ve egzotik özellikler tafl›yordu.
H›zl› ve hareketli olan bu dans›n belirli bir tarz› yoktur.
RUMEL‹,
Osmanl› ‹mparatorlu¤u’nun Avrupa topraklar›na
verilen ad. ‹lk önceleri imparatorlu¤un Anadolu’daki topraklar›
da bu adla an›l›yordu. Orhan Bey zaman›nda Gelibolu’nun al›n-
mas›n›n (1352) ard›ndan, Osmanl› Devleti’nin Avrupa’da ilerle-
mesiyle birlikte, Rumeli deyimi yaln›zca Avrupa’daki topraklar
için kullan›lmaya baflland›. Bu topraklar yönetimsel olarak Ru-
meli beylerbeyine ba¤land› ve sancaklara ayr›ld›. ‹lk beylerbeyi
de Orhan Bey’in o¤lu Süleyman Pafla’yd›. Devletin s›n›rlar› Bal-
kanlar’› afl›nca Rumeli eyaletinin d›fl›nda yeni yeni eyaletler ku-
ruldu. Kanunî zaman›nda 370.000 km
2
ye ulaflan Rumeli toprak-
lar›, 17. yüzy›ldan bafllayarak 18. ve 19. yüzy›llar boyunca h›zla
darald›. Bulgaristan, Macaristan, Yunanistan, S›rbistan gibi ba-
¤›ms›z devletler kuruldu. Osmanl›lar, Balkan Savafl›’ndan
(1912) sonra Rumeli’deki topraklar›n›n büyük bölümünden çe-
kildiler ve kitlesel göçler oldu. Bugün dar anlamda Rumeli ad›,
‹stanbul Bo¤az›’n›n Avrupa yakas›na verilmektedir.
RUMEL‹ H‹SARI,
‹stanbul Bo¤az›’n›n Avrupa yakas›nda
bulunan hisar. II. Mehmet (Fatih) taraf›ndan, ‹stanbul’un Kara-
deniz ile ba¤lant›s›n› kesmek, Karadeniz’den ‹stanbul’a gelebile-
cek yard›mlar› önlemek amac›yla yapt›r›ld›. Yap›m çal›flmalar›na
1452 Mart›’nda bafllanan hisar, 1452 Temmuzu’nda bitirildi.
Yap›m›nda 1.000 kadar usta ve 2.000’den fazla iflçi çal›flt›. Plâ-
n› üç büyük kuleye (dünyadaki en büyük kale burçlar›d›r) daya-
nan dikdörtgenimsi bir biçimdedir. Uzunlu¤u 250 m.yi, duvar-
lar›n›n geniflli¤i 5 m.yi bulur. Bütün duvarlarda yer alan nöbet
yollar›n›n kulelerle ba¤lant›s› yoktur. Böylece, hisar›n düflman
eline geçmesi halinde kulelerin ba¤›ms›z olarak savunmay› sür-
dürebilmeleri sa¤lanmak istenmifltir. Hisarda üç büyük kuleden
baflka 13 küçük burç, 5 kap›, 2 çeflme ve bir de büyük sarn›ç
vard›r. Hisar›n ortas›nda ayr›ca bir cami yap›lm›flt›r. Tamamlan-
d›¤›nda 400 kiflilik bir kuvvet yerlefltirilerek Bo¤az üzerinde et-
kin bir denetim kuruldu. 1453’te Bo¤az’dan hiçbir gemi geçe-
medi. ‹stanbul’un fethinden sonra askerî aç›dan önemini yitiren
Rumeli Hisar› uzun y›llar hapishane olarak kullan›ld›. Bugün
müze hâline getirilmifl olup bahçesi de aç›khava tiyatrosu ola-
rak kullan›lmaktad›r.
RUMÎ TAKV‹M,
1678 y›l›ndan sonra Osmanl› Devleti’nin
maliye ifllerinde kulland›¤› takvim. Bu takvimde malî y›l, hicrî-
kamerî y›l bafllang›c›na dayan›r ve y›lbafl› 1 Mart’ta bafllar. Hic-
rî y›l›n 354 gün, rumî y›l›n 365 gün olmas›ndan do¤an fark, her
33 y›lda bir, rumî y›ldan bir hicret y›l› (s›v›fl y›l›) düflülerek gi-
derilir. Rumî takvimde ‹.S. 585 y›l› bafllang›ç al›nd›¤›ndan rumî
y›l› bulmak için milâdî y›ldan 584 y›l ç›kar›l›r. 1840 y›l›nda ye-
niden düzenlenen rumî takvim, 1925 y›l›nda milâdî takvimin be-
nimsenmesine dek kullan›ld›. Malî y›lbafl› olarak Mart ay›n›n
al›nmas› ise 1982 y›l›nda kald›r›ld›.
RUS DEVR‹M‹,
1917’de Rusya’da çarl›k rejiminin devril-
mesiyle sonuçlanan devrim. Rus Devrimi, Sovyet Devrimi, Bü-
yük Ekim Devrimi diye de bilinir. 19. yüzy›l›n sonlar›nda Rusya,
dünyadaki en önemli ülkelerden biriydi. Genifl bir alana yay›l-
m›flt›, nüfusu 130.000.000’un üstündeydi, büyük ve güçlü bir
orduya sahipti. Ancak bu güçlü görünüflünün ard›nda, ekono-
mik ve politik bak›mdan geri kalm›fl bir ülke vard›. Bürokraside
ve hizmet sektöründe aç›kça gözlenen bir çürüme ve yetkisizlik
söz konusuydu. Nüfusun % 80’i yoksul köylülerden olufluyor-
du. Geliflmeye bafllayan sanayi de birkaç büyük fabrikada yo-
¤unlaflm›flt›. Ulafl›m yetersizlikleri, sanayi ürünlerinin ülke ça-
p›nda da¤›t›m›n› engelliyordu. Bunlar›n yan› s›ra, geliflen sana-
yiyle birlikte kentlerin çevresinde son derece yoksul iflçi mahal-
leleri ortaya ç›km›flt›. Bir mutlakiyet rejimi uygulayan Çar II. Ni-
kola, yönetimde son derece keyfî davran›yor, demokrasi yolun-
daki her türlü muhalefeti ac›mas›zca eziyordu 1905 Haziran
ay›nda, Potemkin Z›rhl›s›’n›n mürettebat› ayakland› ve devrim
ça¤r›s›nda bulundu. Ekim ay›ndaysa, St. Petersburg iflçilerinin
önderli¤inde on günlük bir genel grev yap›ld›. Çar, bir anayasa
haz›rlanmas›n› kabul etmek zorunda kald› ve “Ekim Manifesto-
su” ile baz› medenî haklar› ve özgürlükleri tan›d›; seçim yoluyla
iflbafl›na gelen bir “Duma” kuruldu. Çar›n bu hareketi, ›l›ml› mu-
halefeti bir ölçüde eritti ve hükümetin otoritesini sa¤lamlaflt›r-
mas›na yol açt›. Rus tarihine “1905 Devrimi” olarak geçen bu
dönemde St. Petersburg iflçilerinin kendi temsilcilerinden olufl-
turduklar› bir tür meclis olan “Sovyet” adl› yeni bir örgüt olufl-
