B,
Türk alfabesinin ikinci harfi. Sesbilim bak›m›ndan sürekli,
patlay›c›, yumuflak dudak ünsüzü. S›ralama ve s›n›fland›rmada
maddeler harfle gösterildi¤inde ikinci s›ray› gösterir. B vitami-
ninin, manyetik indüksiyonun ve bor elementinin simgesi.
Bas’›n k›salt›lm›fl biçimi. Kimi ö¤retim kurumlar›nda iyi derece-
yi gösteren not. Romen rakamlar›nda üç yüz, üzerinde yatay çiz-
gi oldu¤u zaman da bin say›s›n› gösterir.
BABIÂL‹,
Osmanl› döneminde ‹stanbul’da Sadrazaml›k, Da-
hiliye ve Hariciye nezaretleri ile fiûray› Devlet dairelerinin bu-
lundu¤u yap›. Daha sonralar› mecaz olarak Osmanl› hükümeti
yönetimi ve otoritesi yerine de kullan›lm›flt›r. Sadrazamlar›n,
konutlar›n› resmî daire olarak kullanmalar›ndan ötürü bu daire-
lere kap› denirdi. Bab›âli “yüksek kap›” anlam›na gelirdi.
1829’daki yang›ndan sonra Bab›âli kâgir olarak yeniden yap›ld›.
Daha önce tümüyle sadrazamlar›n emrinde olan Bab›âli’deki
memurluklar 1836’da yap›lan de¤iflikliklerle birer devlet daire-
sine dönüfltürüldü. Bab›âli’deki memurlara Arapça, Farsça ve
di¤er gerekli bilgileri ö¤reten kimselere Bab›âli hocas› denirdi.
1820’lerde Bab›âli’de baz› memurlara Frans›zca ö¤retmek ama-
c›yla bir de Tercüme Odas› kuruldu. Abdülmecit ve k›smen Ab-
dülaziz devri, Bab›âli’nin en çok nüfuz sahibi oldu¤u ve yürüt-
me organ› olarak yetkinin saraydan Bab›âli’ye geçti¤i dönemdir.
II. Abdülhamit dönemindeyse yetkiler yeniden saraya geçti ve
Bab›âli gölgede kald›. 1878’de bir kez daha yanan ve onar›lan
Bab›âli’nin 1911’deki yang›ndan sonra tümüyle yanan orta bö-
lümü de yeniden yapt›r›ld›. Sonralar› Büyük Millet Meclisi Hü-
kümeti’nin ‹stanbul temsilcili¤i olarak kullan›lan Bab›âli, bugün
‹stanbul Valili¤i’nin binas› olmufltur ve çevresindeki semte de
Bab݉li denmektedir.
BAB‹L ASMA BAHÇELER‹,
Babil Devleti hükümdar›
II. Nabukadnezar’›n 25 metre yükseklikteki kemerler üzerinde
yapt›rd›¤› bahçeler. Babil Asma Bahçeleri “Dünyan›n Yedi Hari-
kas›” aras›nda say›l›r.
→
DÜNYANIN YED‹ HAR‹KASI
BAB‹L DEVLET‹,
Babil kenti merkez olmak üzere Mezo-
potamya’da kurulan iki devlet. Birinci Babil Devleti: Bu devlet
‹.Ö. 1830-1530 y›llar› aras›nda yaflad›. I. Babil Devleti’nin en
ünlü hükümdar› Hammurabi’dir. Hammurabi zaman›nda Babil
Devleti her bak›mdan büyük ve iyi örgütlenmifl bir devlet oldu.
Hammurabi, kendinden önceki yasalar› bir araya toplatt›. Birin-
ci Babil Devleti’ne ‹.Ö. 1530’da Hititler son verdi. Her ne kadar
Hititler Anadolu’ya geri döndülerse de Babilliler bir daha kendi-
lerini toparlayamad›lar. ‹kinci Babil Devleti: Birinci Babil Devle-
ti y›k›ld›ktan sonra Babilliler çeflitli devletlere, bu arada Asurlu-
lara ba¤l› olarak yaflad›lar. Ancak ‹.Ö. 612’de Babilliler, Medler
ile birleflip Asur Devleti’ni y›karak ‹kinci Babil Devleti’ni kurma-
y› baflard›lar. ‹kinci Babil Devleti ancak yetmifl y›l yaflayabildi.
Bu dönemin en ünlü hükümdar› II. Nabukadnezar’d›r. Nabukad-
nezar, Akdeniz’e kadar olan tüm ülkeleri ele geçirdi. Yahudileri
Babil’e sürdü. ‹kinci Babil Devleti ‹.Ö. 539’da, II. Keyhüsrev’in
komutas› alt›ndaki Persler taraf›ndan ortadan kald›r›ld›.
BABÜR ‹MPARATORLU⁄U,
Hindistan’da Babür tara-
f›ndan kurulan imparatorluk (1526-1858). Bat›’da Hint Mo¤ol
‹mparatorlu¤u ya da Büyük Mo¤ol ‹mparatorlu¤u denir. Babür,
tahta geçti¤inde (1494) bir süre saltanat kavgalar›yla u¤raflt›.
Sonunda emrindeki çok az bir kuvvetle Hindikufl’u geçti ve Ka-
bil’i ele geçirdi (1504). Böylece Babür, Afganistan’da yeni dev-
letini kurmufl oldu. Safevilerin de yard›m›yla Semerkant ve Bu-
hara’y› ald› (1511). Kandehar (1522) ve Lahor kentlerini ele ge-
çirdi (1524). Panipat Savafl›’nda Delhi Sultan› ‹brahim Ludi’yi
yendi, Delhi ve Agra’y› ald›. Babür ‹mparatorlu¤u’nun temelleri-
ni att› (1526). Babür’den sonraki hükümdarlar (Evrengzip, Ekber
fiah) Babür ‹mparatorlu¤u’nu y›llarca yaflatmay› baflard›lar. Ba-
bür ‹mparatorlu¤u’nun son hükümdar› Bahad›r fiah, 1858’de ‹n-
gilizler taraf›ndan tahttan indirildi.
BABÜRNAME,
Hindistan Büyük Türk ‹mparatorlu¤u’nun
kurucusu Zahirüddin Muhammet Babür fiah’›n yap›t›. As›l ad›
“Vekayi”dir. 1526-1528’lerde yaz›ld›¤› tahmin edilen kitap, bir
yaflamöyküsü oldu¤u kadar bir imparatorlu¤un kuruluflu ve ge-
liflim süreci olaylar›n› da kapsar. An›lar, Babür’ün 12 yafl›nday-
ken Fergana’da tahta ç›k›fl›yla (10 Haziran 1494) bafllar ve ölü-
münden 16 ay öncesine kadar sürer (7 Eylül 1529). Ne var ki
B
76
