raks, sülfürik asit, asit fabrikalar› (Band›rma), bal›k konservesi
(Erdek ve Marmara). Bal›kesir, demiryolu, deniz ve karayollar›
ba¤lant›lar›yla Türkiye’nin hareketli illerinden biridir. ‹l merkezi,
Eskiflehir-Kütahya üzerinden gelen demiryoluyla ‹zmir’i ve Ege
bölgesini Band›rma’da Marmara k›y›s›na ba¤layan demiryolu-
nun kavfla¤›ndad›r. Oldukça yo¤un bir a¤ meydana getiren ka-
rayollar›, ili komflu illere ve Türkiye’nin öteki bölgelerine ba¤lar.
‹stanbul ile Band›rma aras›nda günlük düzenli hava ve deniz
ulafl›m›, yine ‹stanbul ile Marmara-Avfla aras›ndaki deniz ulafl›-
m› özellikle yaz mevsiminde yo¤un bir turizme olanak sa¤lar.
Erdek, Marmara adalar›, Edremit Körfezi k›y›lar› Türkiye’nin en
canl› turizm yöreleri aras›ndad›r. ‹l merkezi Bal›kesir, kendi ad›-
n› tafl›yan ovan›n kuzeybat›s›nda kurulmufltur.
BALIKES‹R KONGRES‹,
Bat› Anadolu’da Yunan iflgali-
ne karfl› al›nacak önlemleri görüflmek üzere toplanan kongre.
26-30 Temmuz 1919 tarihleri aras›nda 48 delegenin kat›lmas›y-
la topland›. Kongre baflkanl›¤›na Hacim Muhittin (Çar›kl›) seçil-
di. Kongre kararlar› 29 maddedir. Kongrede al›nan önemli karar-
lar flunlard›r: 1) Kongrenin hiçbir siyasî kuruluflla ilgisi yoktur.
Çetecilikten nefret eder, düzenli bir teflkilâtla düflman› geri atma-
ya azmetmifltir. 2) Yunanl›lara karfl› koymak için millî seferberlik
ilân edilmifltir. 3) Amaca ulaflmak ve bütün hareketi bir merkez-
den yönetmek için bir merkez heyeti oluflturulmufltur. 4) Kong-
re, eylül sonunda 100 kifli olmak üzere tekrar toplanacakt›r.
BALIKLAR,
omurgal›lar dal›n›n bir s›n›f›
(Pisces).
Hepsi
suda yaflarlar. Bununla beraber suda yaflayan daha ilkel yap›l›
canl›lardan çok farkl›d›rlar. Bir k›s›m organlar› de¤iflerek suda
yaflam koflullar›na uymufltur. Bunlar›n bafl›nda üyeleri (kol ve
bacaklar›) gelir. Bunlar yüzgeç biçimine dönüflmüfllerdir. Bal›k-
lar› di¤er omurgal›lardan ay›ran önemli bir özellik de solungaç-
la solunmalar›d›r. Bal›klar›n besinleri çok çeflitlidir. Kimileri de-
nizde yaflayan omurgas›z hayvanlar›, deniz yosunlar›n› vb. yer,
kimileri baflka bal›klarla ve suda yakalad›klar› di¤er hayvanlarla
beslenir. Köpekbal›¤› gibi çok y›rt›c› olanlar› da vard›r. Kimi kö-
pekbal›¤› türleri aç kald›klar›nda insanlara bile sald›r›rlar. Bal›k-
lar›n büyüklükleri de çok çeflitlidir. Birkaç santimden metreler-
ce uzunlu¤a kadar de¤iflir. Bal›klar insanlar için yararl› besin
kaynaklar› oldu¤u gibi, kümes hayvanlar› için yem olarak, güb-
re olarak da kullan›l›rlar. Baz› bal›klarda iskelet k›k›rdaktan ya-
p›lm›flt›r. Bunlar s›n›fland›rmalarda ilkel bal›klar olarak kabul
edilirler. Kimi bilim adamlar›, bu bal›klar› s›n›f olarak nitelendir-
mekte ve iskeletleri kemik olan bal›klar› gerçek bal›klar
(Pis-
ces)
s›n›f›na almaktad›r. Bunlara göre, iskeletleri k›k›rdakl›,
yüzgeçleri tek, altçeneleri olmayan ve a¤›zlar› yuvarlak bir du-
dakla çevrilerek vantuz biçimini alm›fl, asalak ve yar› asalak ola-
rak yaflayan hayvanlar, omurgal›lar›n en ilkel s›n›f›n› oluflturur-
lar
(Cyclostomata).
Hepsi denizde yaflayan, iskeletleri k›-
k›rdakl›, vücutlar› difle benzer sert pullarla örtülü, yüzme kese-
leri olmayan bal›klar›ysa ikinci s›n›f olarak kabul etmektedirler
(Elasmobranchii).
Bu s›n›f›n, köpekbal›¤› da aralar›nda
olmak üzere 600 kadar türü bilinmektedir. Ve bunlar›n d›fl›nda
kalan, iskeletleri kemikten oluflmufl, yüzme keseleri bulunan,
solungaçlar› örtülü bal›klar› da gerçek bal›klar s›n›f›na almakta-
d›rlar
(Pisces).
Bal›klar›n büyük bir bölümü denizlerde, bir
k›sm› da akarsu ve göllerde yaflarlar. Kural olarak hepsinin so-
lungaçla solunmalar›na karfl›l›k kimilerinde yüzme keseleri, ak-
ci¤erlere benzer bir yap›ya dönüflmüfltür
(Dipnoi
= akci¤erli-
bal›klar). Bu bal›klar durgun sularda yaflarlar, solunum için su
yüzüne ç›karlar ve birkaç türden ibarettirler. Püskülyüzgeçliler
(Crosspterygii)
tak›m›na giren bal›klar›n yüzgeç iskeletle-
ri, dört ayakl› omurgal›lar›n bacak iskeletini and›r›r. Bu tak›mdan
kimi cinsler yüzgeçlerini az çok bacak gibi kullanabilirler. Bu ta-
k›m günümüzde yaln›zca birkaç türle temsil edilmektedir. Mer-
sinbal›klar› tak›m›
(Chondrostei),
kemiklibal›klar›n en il-
kellerini, tümkemikliler tak›m›
(Holostei)
ise tatl› sularda ya-
flayan bal›klar› kapsar. Yaflayan ve bilinen bal›k cinslerinin pek
ço¤unu kapsayan en genifl bal›klar tak›m› ise kemiklibal›klard›r
(Teleostei).
Uskumru, palamut, hamsi, alabal›k, sazan, ke-
fal, y›lanbal›¤› vb. bu tak›mdand›r.
BALIKYA⁄I,
morina bal›¤›n›n karaci¤erinden ç›kar›lan ya¤.
‹çinde bolca A ve D vitamini bulunur. Bu yüzden, hekimlikte za-
y›f bünyeli kiflilere tavsiye edilir. Özellikle çocuklara ve kemik
geliflmesi sa¤l›kl› olmayanlara verilir. Aç›k sar› renkte ve bal›k
kokulu, içimi hofl olmayan bir ya¤d›r.
BALIM SULTAN
(?- 1516, ?), Bektaflîlerin, Hac› Bektafl Ve-
li’den sonra ikinci piri. H›z›r Bal› ad›yla da an›l›r. Hac› Bektafl Ve-
li’nin evlât edindi¤i Kad›nc›k Ana’n›n torunlar›ndand›r. Dimeto-
ka’da bir tekkenin fleyhiyken, 1501’de II. Bayezit, onu K›rfle-
hir’deki Hac› Bektafl tekkesinin bafl›na getirdi. Bal›m Sultan, Bek-
taflî tarikat›nda önemli de¤ifliklikler yapm›flt›r.
→
BEKTAfiÎL‹K
BAL‹ BEY, Malkoço¤lu
(?-1514, ?), II. Bayezit devri ko-
mutanlar›ndan. Silistre valili¤inde bulundu; ayaklanan Eflâk
Voyvodas›’na karfl› savaflt›. Bo¤dan’a sefer yapt›. O¤ullar›yla Le-
histan içlerine kadar ak›n yaparak esir ve ganimetlerle geri dön-
dü (1498).
BAL‹NA,
balinagillerden, memelilerin en irisi olan deniz
hayvan›. Balinalar, memeli olmalar›na karfl›n vücut biçimleri ba-
l›¤a benzer. Bunun nedeni, suda yaflam koflullar›na uyacak de-
¤iflimlere uymalar›d›r. Ön üyeleri yüzgeç biçimine dönüflmüfl-
tür; dengeyi ve dönme hareketini sa¤lamaya yarar. Arka üyeler
ise körelerek kaybolmufltur. Kuyruk, hareketli bir duruma gel-
mifl, yatay bir flekilde yass›laflm›fl (bal›klarda dikey durur), yüz-
geç biçimini alm›flt›r. Denizde yaflamalar›na karfl›n hava ile so-
lunurlar, akci¤erleri vard›r. Nefes almak için düzenli aral›klarla
su yüzüne ç›karlar. Havay› bafllar›n›n üst k›sm›ndaki burun de-
BALIKES‹R KONGRES‹
82
