BAfi
90
mak üzere iki tür basur vard›r. ‹ç basur içeride oldu¤u hâlde d›-
flar› f›rlayabilir. D›fl basursa anüsün d›fl›ndad›r. Her iki durum-
da da d›flk›yla birlikte kan gelebilir. Basur, gödende bulunan bir
kötü urun ya da bir karaci¤er bozuklu¤unun belirtisi olabilir.
Daha çok kab›z olan kimselerde, gebe kad›nlarda ve sürekli otu-
ran, eklemleri iltihapl› kimselerde görülür.
BAfi,
insan ve hayvanlarda beyin, göz, kulak, burun, a¤›z gi-
bi organlar›n bulundu¤u vücudun üst ya da ön k›sm›ndaki bö-
lüm. ‹nsanlarda ve omurgal›larda bafl, kafatas› ve yüz olmak
üzere iki k›s›mdan oluflur. ‹nsan bafl›nda 22 kemik vard›r. Bun-
lar›n 8’i kafatas›nda, 14’ü yüzdedir. Kafatas›, omurilik kanal›n›n
ucunda kemikten bir kutudur. Bafl›n hareketini sa¤layan, ense
kaslar› ile ense ba¤›d›r. Çi¤neme ayg›tlar›yla birlikte sindirim
borusunun a¤z› ve görme, koklama, iflitme ve tat almaya yara-
yan duyu organlar›n› kapsayan boflluklar, yüzü oluflturur. Mi-
mikler yüz kaslar›yla sa¤lan›r.
BAfiARAN, Mehmet
(1926 Lüleburgaz), flair, öykü yaza-
r›. Ortaö¤renimini Kepirtepe Köy Enstitüsü’nde, yüksekö¤reni-
mini Hasano¤lan Yüksek Köy Enstitüsü’nde tamamlad› (1946).
“Elif Diye Bir Türkü” adl› öyküsüyle TRT 1970 Hikâye Baflar›
Ödülü’nü kazand›. Yap›tlar›: “Ahlat A¤ac›” (fliirler, 1953), “Çar›-
¤›m› Yitirdi¤im Tarla” (köy notlar›, 1955) “Karfl›lama” (fliirler,
1958), “Nisan Haritas›” (fliir, 1960), “Aç Harman›” (öykü, 1962),
“Kocakent” (fliirler, 1963), “Zeytin Ülkesi” (öyküler, 1964), “P›t-
rakl› Memleket” (fliirler, 1969), “Sürgünler” (öyküler, 1970),
“Tonguç Yolu” (yaz›lar, 1974), “Gök Ekin” (fliirler, 1975), “Elif
Diye Bir Türkü” (öyküler, 1976), “Mehmetçik Mehmet” (roman,
1979 Orhan Kemal Roman Arma¤an› kazand›), “Sö¤ütler Ses
Verince” (fliirlefltirilmifl öyküler, 1980), “Mefle Seli” (fliirler,
1982), “Giz Kokan Suskunluk” (an›lar, 1991), “Devrimci E¤itim
Köy Enstitüleri” (deneme, 1999), “Koca Bir Troya Dünya” (fliir-
ler, 1997), “Köy Enstitüleri” (2003), “Yasakl›” (2003).
BAfiBAKAN,
bakanlar kurulunun baflkan›. Baflbakan, T.C.
1982 Anayasas›’na göre, cumhurbaflkan›nca Türkiye Büyük Mil-
let Meclisi üyeleri aras›ndan atan›r. Baflbakan, bakanlar kurulunu
meydana getirecek bakanlar›, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyele-
ri ya da milletvekili seçilme yeterli¤ine sahip olanlar aras›ndan
seçer. Seçilen bakan adaylar›n›n atamas›n› cumhurbaflkan› yapar.
Gerekti¤inde baflbakan›n önerisi üzerine, bakanlar›n görevine
cumhurbaflkan›nca son verilir. Bakanlar kurulunun program›, ku-
ruluflundan en geç bir hafta içinde baflbakan ya da bir bakan ta-
raf›ndan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde okunur ve güvenoyu-
na baflvurulur. Güvenoyu alan baflbakan, bakanlar kurulunun
baflkan› olarak, bakanl›klar aras›nda iflbirli¤ini sa¤lar ve hüküme-
tin genel siyasetinin yürütülmesini gözetir. Baflbakan, bakanlar›n
görevlerinin Anayasa ve yasalara uygun olarak yerine getirilme-
sini gözetmek ve düzeltici önlemler almakla yükümlüdür. Baflba-
kan›n siyasî yönden sorumlulu¤u, güvenoyu alamamak duru-
munda ortaya ç›kar. Bu takdirde çekilmek zorunda kal›r. Baflba-
kanla birlikte bütün bakanlar düfler. Ceza bak›m›ndan sorumlulu-
¤u söz konusu olursa Yüce Divan’a sevk olunur. Baflbakan›n Yü-
ce Divan’a sevki hâlinde hükümet istifa etmifl say›l›r. Türkiye’de
baflbakana 1945 Anayasas›’ndan önce “Baflvekil” ve Türkiye Bü-
yük Millet Meclisi Hükümeti’nin kuruluflundan Cumhuriyet’in ilâ-
n›na kadarsa “‹cra Vekilleri Heyeti Reisi” denilmekteydi.
BAfiG‹L, Ali Fuat
(1893 Çarflamba-1967 ‹stanbul), Türk
hukukçusu ve siyaset adam›. Ö¤renimini Çarflamba Rüfltiyesi,
Paris Buffon Lisesi ve Grenoble Üniversitesi Hukuk Fakülte-
si’nde tamamlad› (1925). Paris Hukuk Fakültesi’nde doktora
yapt› (1928). Millî E¤itim Bakanl›¤›’nda çal›flt›. 1930’da Ankara
Hukuk Fakültesi’nde Roma hukuku ve esas teflkilât hukuku pro-
fesörü oldu. Daha sonra ‹stanbul Hukuk Fakültesi’ne geçti
(1933). Burada dekanl›¤a seçildi (1938). 1942’de Siyasal Bilgi-
ler Okulu müdürü ve ö¤retmeni, ayn› zamanda Hukuk Fakültesi
profesörü oldu. Siyasete at›larak, Adalet Partisi’nden senatör
(1961), milletvekili (1965) seçildi. Bafll›ca yap›tlar›: “La Questi-
on des Droits” (1928), “Roma Hukuku Dersleri” (1930-1933),
“Medeniyet Tarihi” (1930-1933), “Esas Teflkilât Hukuku Ders-
leri” (1934-1935), “Hukukun Ana Mesele ve Müesseseleri”
(1944), “Vatandafl Hürriyeti ve Bunun Teminat›” (1948), “Türk-
çe Meselesi” (1948), “Cihan Sulhu ve ‹nsan Haklar›” (1949),
“Seçim Sistemimizin K›ymeti ve Eksikleri” (1949), “Din ve Lâ-
iklik” (1954), “Vatandafl Hak ve Hürriyetlerinin Teminat› ve Ana-
yasam›z” (1956), “Türkiye Siyasî Rejim ve Anayasa Prensipleri”
(1957-1959), “Gençlerle Baflbafla” (1958), “‹lmin Ifl›¤›nda”
(1960).
BAfiKALAfiIM,
yerbilimde kayaçlar›n s›cakl›k ve bas›nç gi-
bi iç etkilerle fiziksel ve kimyasal de¤iflime u¤ramas›. Baflkala-
fl›m, önce billurlu ya da tortul olan kayaçlar›n madensel duru-
munda büyük de¤iflikli¤e yol açan genel bir yerbilim olay›d›r.
Bu olay, yerkabu¤unun derinliklerinde var olan fiziksel ve kim-
yasal koflullar›n belli zaman ve belli nedenlerle de¤iflmesiyle
ortaya ç›kar. Bu yolla oluflan yeni kayaçlara, baflkalaflm›fl kayaç-
lar denir.
BAfiKALAfiMA,
bir canl›da ya da canl› organ›nda meyda-
na gelen de¤ifliklik, metamorfoz. Baflkalaflma terimi, bir canl›-
n›n geçirdi¤i de¤ifliklikleri anlatmak için kullan›ld›¤› gibi, her-
hangi bir organ›nda meydana gelen de¤ifliklikleri anlatmak için
de kullan›l›r. Birçok canl›, yumurtadan ç›kt›¤›nda ergin hâline
benzemez; çeflitli evreler geçirerek erginleflir. Örne¤in yumurta-
dan ç›kan böcek, önce kurt, sonra krizalit evrelerini geçirdikten
sonra erginleflir. Yumurtadan ç›kan kurba¤a kurtçu¤u, iribafl
ad›n› al›r. Suda yaflar ve solungaçla solunur. Ergin kurba¤a ise
karada yaflar ve akci¤erle solunur. Bu tür baflkalaflma genellik-
le hayvanlarda görülür. Kurba¤alar, böcekler, kabuklular, deri-
sidikenliler, solucanlar vb. böyledir. Baflkalaflma konusunda
yap›lan araflt›rmalar, bu olay›n kal›tsal olarak yeni baz› doku ve
organlar›n meydana gelmesi ve baz› doku ve organlar›n erime-
siyle yaflama biçiminde meydana gelen de¤ifliklik sonucunda
ortaya ç›kt›¤›n› göstermifltir. Baflkalaflma ile bir hayat evresin-
den baflka bir hayat evresine geçen hayvan›n eski biçimine dön-
mesi art›k söz konusu de¤ildir. Eski biçimi ve yap›s› kaybolmufl
hayvan yeni bir yap› kazanm›flt›r. Araflt›rmalar, hayvanlardaki
baflkalaflman›n hormonlarla yönetildi¤ini ortaya koymufltur.
