BATMAN
91
Birçok hayvanda bu hormonlar›n neler oldu¤u saptanm›flt›r. Ör-
ne¤in kurba¤ada baflkalaflmay› yöneten tiroit hormonudur. Bit-
kilerde ise baflkalaflma daha çok, doku ve organlarda görülür.
Tohumdan ç›kan bitkinin hayvanlarda oldu¤u gibi birtak›m ev-
reler geçirmesi söz konusu de¤ildir. Bunun yerine çeflitli bitki
k›s›mlar› baflkalaflmaya u¤rayarak de¤iflik bir görünüm al›r ve
yeni bir görev yüklenir. Örne¤in kimi bitkilerde yapraklar diken-
lere dönüflmüfltür. Kimi bitkilerin gövdeleri toprak alt›nda yum-
rular oluflturur. Bu yumrular›n görevi, besin depo etmektir. Çi-
çek k›s›mlar›n› oluflturan, tohumun yap›s›nda yer alan, hep bafl-
kalaflma geçirmifl yapraklard›r. Canl›larda baflkalaflma kal›tsal
bir özelliktir. Yani bir bireyin herhangi bir etkenle baflkalaflma-
ya u¤rayarak de¤iflik bir yap› ya da görünüm kazanmas› baflka-
laflma (metamorfoz) de¤ildir.
BAfiKUMANDANLIK MEYDAN SAVAfiI
→
BÜ-
YÜK TAARRUZ
BAfiKUMANDANLIK M‹LLÎ PARKI,
Afyonkarahisar,
Kütahya ve Uflak illeri s›n›rlar› içinde, Baflkumandanl›k Meydan
Muharebesi’nin geçti¤i yerlerde kurulan ve iki bölümden oluflan
millî park; 35.500 ha. Park alan› içinde flehitlikler, an›tlar (Ko-
catepe An›t›) ve bir de müze yer al›r.
BAfiKUT, Cevat Fehmi
(1905 Edirne-1971 ‹stanbul),
oyun yazar›. Eyüp Rüfltiyesi’ni bitirdikten sonra bir süre ‹stanbul
‹dadisi’nde okudu. Savafltan sonra ‹stanbul’a dönünce gazeteci-
li¤e bafllad›. Vakit, Son Posta ve uzun y›llar Cumhuriyet gazete-
lerinde muhabirlik, yazarl›k, yaz› iflleri müdürlü¤ü yapt›. Yap›t-
lar›: “Büyük fiehir” (1942-1943), “Ayars›zlar” (1943-1944),
“Hac› Kaptan” (1944-1945), “Küçük fiehir” (1945-1946), “Koca
Bebek” (1946-1947), “Sana Rey Veriyorum” (1950-1951),
“Soygun” (1951-1952), “Kad›köy ‹skelesi” (1952-1953), “Ma-
kine” (1953-1954), “Harput’ta Bir Amerikal›” (1955-1956),
“Öbür Geliflte” (1960), “Hac›yatmaz” (1960), “Göç” (1962),
“Buzlar Çözülmeden” (1964), “Hepimiz Birimiz ‹çin-Üzüntüyü
B›rak” (1965), “Ayna” (1966), “Emekli” (1967), “Ölen Hangisi”
(1969).
BATAKLIK,
s›¤ sularla kapl› genifl batak. K›smen bitkilerle
kapl›d›r. Batakl›klar, akar yeri ve do¤al akaçlamas› olmayan, az en-
gebeli, çukur bölgelerde bulunur. Pek çok batakl›k, çaylar›n ve ›r-
maklar›n yak›n›nda, akarsular›n terk etti¤i vadi kesimlerinde topla-
n›r. En genifl batakl›klar kuflkusuz, deniz yüzeyine yak›n batakl›k-
lard›r. Deniz batakl›klar›, zengin tar›m ve hayvan üretimi sa¤layan
alanlar›n kazan›lmas› bak›m›ndan önemlidir. Buna karfl›n, sivrisi-
nek üremesi için en elveriflli alanlard›r. Bu durum, s›tmaya neden
olaca¤›ndan ark ve kanallar aç›larak batakl›klar›n sa¤l›¤a olan za-
rar› önlenmeye çal›fl›l›r.
BATI ALMANYA
→
ALMANYA FEDERAL CUMHUR‹YET‹
BATI ROMA ‹MPARATORLU⁄U,
Roma ‹mparatorlu-
¤u’nun ‹.S. 395 y›l›nda ikiye ayr›lmas›ndan sonra merkezi Roma
olmak üzere meydana gelen imparatorluk. Bat› Roma ‹mparator-
lu¤u ‹.S. 395’te ortaya ç›kt›¤› zaman flu topraklara sahipti: Bu-
günkü Yugoslavya’n›n bat› k›sm›, ‹talya ve kuzeyindeki topraklar,
Fransa, ‹spanya, ‹ngiltere Adas›’n›n bir k›sm›, Libya, Tunus, Ce-
zayir’in bir k›sm› ve Bat› Akdeniz Adalar›. ‹lk imparatoru, Theodo-
sius’un küçük o¤lu Honorius’tur (395-423). Bat› Roma ‹mpara-
torlu¤u, kuruldu¤u andan itibaren, bir yandan tüm barbar ak›n-
lar›n› kendi üstüne çekti, di¤er yandan do¤unun zengin ülkele-
riyle her türlü ticarî ba¤lant›y› kaybetti. Bu bak›mdan çok yafla-
may›p 476’da y›k›ld›. Son Bat› Roma ‹mparatoru olan Romulus
Augustus’un, Odoakr taraf›ndan tahttan indirilmesiyle son buldu.
BATI TRAKYA,
Yunanistan’›n kuzeydo¤usunda, do¤uda
Meriç, bat›da Orfani Körfezi (Kalkidikya Yar›madas›’n›n do¤usu)
ve kuzeyde Bulgaristan aras›nda kalan ve Dedea¤aç, Gümülci-
ne, Drama, Kavala gibi kentlerin yer ald›¤› bölgeye verilen ad.
Yunanistan’daki Türk nüfusun ço¤unlu¤u bu bölgede yaflar.
BATIBEK‹, At›f Y›lmaz
(1926 Mersin), film yönetmeni.
Sanat yaflam›na resim yaparak bafllad›. Nuri ‹yem’in Asmal›-
mescit’teki resim atölyesinde arkadafllar›yla birlikte “Tavanaras›
Ressamlar›” grubunu kurdu. Daha sonra, Güzel Sanatlar Akade-
misi’ni b›rakarak, sinema çevresine girdi ve o günden bu yana
senaryo yazar›, yönetmen ve yap›mc›-yönetmen olarak çal›flma-
lar›n› sürdürdü. Bafll›ca filmleri aras›nda “Gelinin Murad›”
(1957), Yaflamak Hakk›md›r” (1958), “Alageyik” (1959), “Ke-
flanl› Ali Destan›” (1963), “Murat’›n Türküsü” (1965), “Ölüm
Tarlas›” (1966), “Topra¤›n Kan›” (1966), “Cemo” (1972), “Sel-
vi Boylum Al Yazmal›m” (1979), “Adak” (1979) “Talihli Amele”
(1980) “Mine” (1982), “Bir Yudum Sevgi” (1983), “Dul Bir Ka-
d›n” (1984), “Ad› Vasfiye” “Aahh Belinda!” (1985); “Asiye Nas›l
Kurtulur” (1986), “Hayallerim Aflk›m ve Sen” (1987), “Arkada-
fl›m fieytan” (1988), “Berdel” (1990), “Bekle Dedim Gölgeye”
(1990), “Düfl Gezginleri” (1992), “Gece Melek ve Bizim Çocuk-
lar” (1993) say›labilir. Alt›n Portakal Film Festivali’nin ilk
“Onursal Baflkan›” ve festivalin tarihinde en çok Alt›n Portakal
alan yönetmendir.
BATMAN,
Güneydo¤u Anadolu Bölgesi’nde il ve bu ilin mer-
kezi olan kent. 1990 y›l›nda (Siirt’in Befliri, Kozluk ve Sason,
Mardin’in Hasankeyf, Gercüfl ilçeleri ba¤lanarak) il yap›lmadan
önce Siirt’e ba¤l› ilçe merkeziydi. Kuzeyinde Mufl, do¤usunda
Bitlis ve Siirt, güneyinde Mardin, bat›s›nda Diyarbak›r illeriyle
çevrilidir. ‹l topraklar› Dicle Irma¤›’n›n kollar›yla sulan›r. Diyar-
bak›r-Kurtalan demiryolu üzerindedir. 1940 y›l›nda Siirt’te petrol
bulunmas› ve buna ba¤l› olarak kurulan Batman Rafinerisi gelifl-
meyi h›zland›rm›fl, Güneydo¤u Anadolu petrollerini Akdeniz’e
ulaflt›rmak amac›yla 494 km’lik Batman-Dörtyol boru hatt›n›n
yap›m› 1966’da bitirilmifltir. Bu boru hatt› günde 10.000 ton
ham petrol tafl›yacak kapasitededir. Böylece Batman, Güneydo-
¤u Anadolu Bölgesi aç›s›ndan bir göç çekim merkezi olmufl, il
merkezi olan Siirt’ten daha kalabal›k bir kentsel nüfusa ulaflm›fl-
t›r. Buna ba¤l› olarak Batman’da inflaat sektörü h›zla geliflmifl
ancak Rafineri’nin d›fl›ndaki sanayi kurulufllar› küçük ya da orta
ölçekli ve az say›da oldu¤undan var olan nüfusa çal›flma alan›
bulunamam›fl, iflsizlik baflgöstermifltir. Tar›m yap›lmakla birlik-
te Türkiye içindeki pay› önemsizdir. Ancak Güneydo¤u Anadolu
Projesi (GAP) ile genifl alanlar›n sulamaya aç›lmas› planlanm›fl-
