581
kûmetlerinin ilk y›llar›nda da geçerli¤ini
sürdüren bu sistem, 29 May›s 1936’da
kabul edilen 2996 say›l› Maliye Vekâle-
ti Teflkilât Kanunu ile yeniden yap›lan-
d›. Atatürk döneminde Maliye Vekâleti
ciddî ve gayretli çal›flmalar›yla dikkati
çeken bir bakanl›k oldu. 13 Aral›k
1983’te Gümrük ve Tekel Bakanl›¤› ile
birlefltirilerek Maliye ve Gümrük Ba-
kanl›¤› olan ad›, 1993’te yeniden de¤ifl-
tirilerek Maliye Bakanl›¤› oldu.
Malta Sürgünleri
Mütareke sonras› ‹ngilizler taraf›ndan
savafl suçlusu say›larak Malta’ya sürü-
len Türkler. “Malta yârân›” diye de an›-
l›r. 30 Ekim 1918 Mondros Ateflkes
Antlaflmas›’n›n imzalanmas›ndan sonra,
‹stanbul’daki ‹ngiliz Yüksek Komiserli-
¤i, ateflkes hükümlerine uymayan, silâh-
lar› teslim etmeyip halka da¤›tan komu-
tanlar›, kara listeye alm›flt›. ‹ngiltere D›-
fliflleri Bakan› Lord Curzon, Amiral
Calthorpe’a gönderdi¤i talimatla, atefl-
kes hükümlerine uymayanlar›n ya da bu
hükümlerin uygulanmas›n› engelleyen-
lerin, ‹ngiliz subaylar›na hakaret edenle-
rin, tutsaklara kötü davrananlar›n, Er-
menilere ya da di¤er az›nl›klara karfl›
zorbal›k edenlerin, ya¤malaya kat›lanla-
r›n, savafl yasa ve törelerini çi¤neyenle-
rin savafl suçlusu say›lacaklar›n› belirtti.
Ayr›ca, bu kiflilerin Türk makamlar›nca
yarg›lanmalar›na ‹ngiliz Hükûmeti’nin
raz› olmayaca¤›, bunlar›n daha sonra
‹tilâf Devletleri’nin kararlar›na göre
yarg›lanmak üzere ‹ngilizlere teslim
edilmelerinin Türk makamlar›ndan is-
tenmesi ve Malta tutsak kamp›na sürül-
meleri belirtildi. ‹ngilizler, bu konuda
Tevfik Pafla Hükûmeti’ne bask› yapt›-
lar. ‹stanbul’da tutuklananlar, Harbiye
Nezareti cezaevine kapat›ld›. Tevfik Pa-
fla, ‹ngilizlerin yarg›lama yetkisini kabul
etmeyince görevden al›nd› ve yerine ge-
len Damat Ferit Hükûmeti, ‹ngilizlerle
iflbirli¤i yaparak Ermeniler, Rumlar, ‹ti-
lâf F›rkas› yanl›lar› ve ‹ngiliz Muhipleri
Cemiyeti’nin ihbarlar› sonucu, çok say›-
da ‹ttihatç› tutukland›. Malta’ya ilk sü-
rülen, ordusunu da¤›tmay›p ‹ngilizlerin
ateflkes antlaflmas›na ayk›r› davran›flla-
r›n› protesto eden Alt›nc› Ordu Komuta-
n› Ali ‹hsan Pafla (Sabis) oldu. ‹stan-
bul’a gelir gelmez Haydarpafla’da tu-
tuklanan Ali ‹hsan Pafla, 29 Mart
1919’da Malta’ya gönderildi. 28 May›s
1919’da gönderilen sürgün listesinde 78
kifli yer ald›. Bunlar›n içinde iflgal kuv-
vetlerince çok önemli say›lan eski Naf›a
Nâz›r› Abbas Hadim Pafla, eski Sadra-
zam Halim Pafla, ‹ttihat ve Terakki F›r-
kas› genel sekreteri ve Maarif Nâz›r›
Mithat fiükrü (Bleda), Meclis-i Mebu-
san Baflkan› Hac› Adil Bey (Arda),
Mahmut Kâmil Pafla, Ziya Gökalp, Ad-
liye ve Hariciye eski nâz›r› Halil (Men-
tefle), ‹afle Nâz›r› Kemal Bey (Kara Ke-
mal), eski Naf›a Nâz›r› ve Lübnan Vali-
si Ali Münif (Ye¤ena¤a), Erzurum me-
busu Hüseyin Tosun, A¤ao¤lu Ahmet
Bey ve eski Maarif Nâz›r› Ahmet fiükrü
Bey, dört ay Limni adas›nda kald›ktan
sonra Malta’ya gönderildiler. Do¤rudan
Malta’ya gönderilenler aras›nda ‹ttihat-
ç›lar›n ileri gelenlerinden gazeteci Hü-
seyin Cahit (Yalç›n), Siyasî Polis Mü-
dürü Tevfik Hadi, ‹ttihatç› Yusuf Ziya,
Dahiliye Nâz›r› Ali Fethi (Okyar), ‹tti-
hat ve Terakki F›rkas› kâtibi Ferit, ‹stan-
bul mebusu Salah Cimcoz, ‹zmir mebu-
su Ubeydullah Efendi, Dahiliye Nezare-
ti eski müsteflarlar›ndan Veli Necdet,
fiûra-y› Devlet Reisi Saip ‹brahim Pir-
zâde, fieyhülislâm Hayri Efendi (Ür-
güplü), eski Hariciye Nâz›r› Ahmet Ne-
simi, Enver Pafla’n›n babas› Hac› Ah-
met Pafla, ‹ttihat ve Terakki temsilcisi
Hoca Rifat Efendi, Dahiliye Nâz›r› ‹s-
mail Canbulad, Sa¤l›k Müfettifli Dr.Sü-
leyman Numan Pafla, Mülkiye Müfetti-
fli fiükrü (Kaya) bulunuyordu. Bu grup-
la birlikte Güneybat› Kafkas Cumhuri-
yeti Hükûmeti (Kars fiûras›) üyelerin-
den 13 Nisan 1919’da ‹ngilizler taraf›n-
dan tutuklanan 11 kifli de Malta’ya sü-
rüldü (2 Haziran 1919). A¤ustos
1919’da içlerinde “Medine Müdafii”
Fahrettin Pafla’n›n (Türkkan) da yer al-
d›¤› yeni bir grup, M›s›r’dan Malta’ya
gönderildi. Batum’da tutuklu bulunan
Mürsel Pafla (Bakü) 2 Mart 1920’de
Malta’ya gönderildi. 16 Mart 1920’de
‹stanbul’un iflgalinden ve Meclis-i Me-
busan’›n da¤›t›lmas›ndan sonra ‹ngiliz-
ler, tutuklad›klar› 11 kifliyi daha Mal-
ta’ya sürdüler: Çürüksulu Mahmut Pa-
fla, eski Harbiye Nâz›r› Mahmut Cemal
Pafla (Mersinli), eski Genelkurmay Bafl-
kan› ‹smail Cevat Pafla (Çobanl›), ‹zmir
Mebusu Hasan Tahsin (Uzer), K›z›lay
Cemiyeti Baflkan› Dr.Mehmet Esat Pa-
fla (Ifl›k), eski Bahriye Nâz›r› ve Mond-
ros Ateflkes Antlaflmas›’n› imzalayan-
lardan Hüseyin Rauf (Orbay), ‹stanbul
Komutan› Albay Ahmet fievket Bey,
Sivas mebusu Mustafa Vas›f (Kara Va-
s›f), Trakya-Paflaeli Müdafaa-i Hukuk
Cemiyeti kurucular›ndan Mehmet fieref
(Aykut) ile Ahmet Faik (Kaltakk›ran),
‹stanbul Mebusu Numan Usta. 27 Mart
1920’de yeni bir grup daha yola ç›kt›.
Bu grupta ‹ngilizlerin istenmeyen milli-
yetçiler sayd›¤› kifliler yer al›yordu: Ali
Sait Pafla, ‹stanbul Gazeteciler Cemiye-
ti Baflkan› Ebüzziyazâde Velit, yazar
Süleyman Nazif, gazeteci ve Gelibolu
Mebusu Celâl Nuri (‹leri), gazeteci Enis
Avni (Aka Gündüz), Ayval›k’ta Yunan
iflgaline karfl› direnifli bafllatan Yarbay
Ali (Çetinkaya), Âyan Meclisi üyesi Ali
Malta Sürgünleri
TBMM Hükûmeti dönemi :
Hakk› Behiç Bayiç
3 May›s 1920 - 17 Temmuz 1920
Ferit Tek
17 Temmuz 1920 - 24 Ocak 1921
24 Ocak 1921 - 16 May›s 1921
Hasan Saka
19 May›s 1921 - 24 Nisan 1922
Hasan Fehmi Ataç
24 Nisan 1922 - 8 Temmuz 1922
12 Temmuz 1922 - 4 A¤ustos 1923
14 A¤ustos 1923 - 27 Ekim 1923
Cumhuriyet dönemi :
Hasan Fehmi Ataç
30 Ekim 1923 - 31 Aral›k 1923
Abdülhâlik Renda
31 Aral›k 1923 - 6 Mart 1924
6 Mart 1924 - 21 May›s 1924
22 Kas›m 1924 - 3 Mart 1925
13 Temmuz 1926 - 1 Kas›m 1927
25 Aral›k 1930 - 4 May›s 1931
4 May›s 1931 - 3 fiubat 1934
Recep Peker
21 May›s 1924 - 22 Kas›m 1924
Hasan Saka
4 Mart 1925 - 13 Temmuz 1926
fiükrü Saraço¤lu
2 Kas›m 1927 - 25 Eylül 1930
27 Eylül 1930 - 22 Aral›k 1930
Fuat A¤ral›
3 fiubat 1934 - 1 Mart 1935
1 Mart 1935 - 1 Kas›m 1937
1 Kas›m 1937 - 11 Kas›m 1938
ATATÜRK DÖNEM‹N‹N MAL‹YE VEK‹LLER‹
‹ngilizler taraf›ndan savafl suçlusu say›larak Malta’ya sürülen Türkler.
