d, D
Türk abecesinin beflinci harfi, “de” ad›
verilir; ses bilimi bak›m›ndan yumuflak-
süreksiz ünsüz.
D
Romen rakamlar›nda 500 say›s›n›n sim-
gesi.
da / de
ba¤.
(Kal›n ünlüyle biten sözcükler-
den sonra “da”, ince ünlüyle biten söz-
cüklerden sonra “de” biçimlerinde kul-
lan›l›r.)
1.
Daha önce geçmifl bir tümce
ya da efl görevli öge ile sonraki aras›n-
da iliflki kurar:
Tiyatroya o da geldi.
2.
Azarlama, küçümseme, yalvarma, ya-
k›nma, alay, be¤enme ya da övme an-
lamlar›ndaki iki tümceyi birbirine ba¤-
lar:
Adam olmufl da para kazan›yor.
3.
Koflul bildiren eylemlerden sonra “bile,
dahi” anlam›na gelerek koflulun geçerli
olmad›¤›n› anlat›r:
Geç oldu, art›k hava
açsa da d›flar› ç›kamayaca¤›z.
4.
Karfl›t
anlaml› tümceleri pekifltirerek ba¤lar:
Unutmufl da beni görünce an›msam›fl.
5.
Baz› birleflik tümceleri “ama, fakat”
anlam›yla birbirine ba¤lar:
Buraya gel-
mifl de ben görmedim.
6.
Baz› ilgeç,
ba¤laç ve belirteçlerden sonra gelerek
anlam› güçlendirir:
Baflarman için de
çal›flman gerekir.
7.
Kendisinden önce-
ki eylemi, belirteç-eylem durumuna so-
kar:
Peflinden koflmufl da yetiflememifl.
8.
Yinelenen iki ad, iki ön ad aras›nda
kullan›larak anlam güçlendirilmifl ya da
pekifltirilmifl olur:
Köfte de köfte olmufl
do¤rusu.
9.
Yinelenen eylemler aras›n-
da kullan›l›rsa eylemin uzun zaman sür-
dü¤ünü belirtir:
Arkas›ndan koflmufl da
koflmufl.
10.
Tümcede efl görevli ögele-
ri birbirine ba¤lar:
Siz de kardefliniz de
de¤erli insanlars›n›z.
dadanmak
(-e)
1.
Tad›n› ald›¤›, hoflland›¤›
bir fleyi s›k s›k istemek:
Bizimki bu ara-
lar içkiye dadand›.
2.
Al›flkanl›kla ya da
yarar, ç›kar amac›yla bir yere s›k s›k u¤-
ramak:
Adam, babam›n ifl yerine dadan-
m›fl
.
dadafl
a.
1.
Erkek kardefl.
2.
Yi¤it kifli, de-
likanl›.
3.
ünl.
Do¤u bölgemizde bir ses-
lenme sözü.
dad›
a. Far.
Çocuk bak›m› ile görevli kad›n.
da¤ (I)
a. co¤.
Yer kabu¤unun yüksek ve
e¤imli yamaçlar›yla çevresine egemen,
oldukça genifl bir alana yay›lan bölüm-
lerinin oluflturdu¤u yeryüzü biçimi.
da¤
(da¤lar) gibi 1)
(kifli için) çok güçlü, iri
yar›;
2)
(ifl için) pek çok.
da¤lara taflla-
ra
kötü bir durumdan söz edilirken “Biz-
den uzak olsun.” anlam›nda kullan›l›r.
da¤ (II)
a. Far.
1.
K›zg›n bir demirle vuru-
lan damga, niflan.
2.
‹yilefltirmek ama-
c›yla vücudun hastal›kl› bölümünde k›z-
g›n bir araçla yap›lan yan›k.
3.
mec. Bü-
yük üzüntü, ac›.
da¤ adam›
a.
1.
Da¤da yaflayan ya da da-
¤› seven kifli.
2.
mec.
Görgüsüz, kaba
saba kifli.
da¤arc›k, -¤›
a.
1.
Meflin ya da bez torba.
2.
mec.
Bilgi birikimi.
da¤ bafl›
a.
1.
Da¤ doru¤u.
2.
Kent d›fl›, ›s-
s›z yer.
da¤c›
a. sp.
Da¤a t›rmanma sporu yapan
kimse.
da¤c›l›k, -¤›
a. sp.
Da¤a t›rmanma sporu.
da¤ ete¤i
a. co¤.
Da¤ yamac›n›n alt bölümü.
182
D
Emel-Zuhal Sözlük-Harfler 21/07/2010 20:58 Page 182
