BERK, Nurullah
101
yap›lm›fl, depremde y›k›lan bent daha sonra onar›lm›flt›r. ‹stan-
bul’un Beyo¤lu yak›nlar›na do¤ru genifllemesi ve burada birçok
askerî tesisin kuruluflu, II. Mahmut’un Yeni Bent ad›nda bir bent
daha yapt›rmas›na neden oldu. Di¤er iki bent ise Valide Bendi ve
Kirazl› Bent’tir. Eskiden K›rkçeflme ve Taksim sular› ad› alt›nda
dördü ‹stanbul’un, üçü de Beyo¤lu’nun gereksinimini karfl›layan
bent sular›, bugün K⤛thane’deki Terkos ar›tma havuzunda,
Terkos Gölü’nden gelen flehir sular›na kat›lmaktad›r.
BENZ‹N,
ham petrolün ayr›msal dam›t›lmas›yla elde edilen
ve moleküllerinde 4 ilâ 12 karbon içeren uçucu hidrokarbonlar
kar›fl›m›. Ham petrolde %5-30 oran›nda bulunur. Yüksek mole-
küllü hidrokarbonlar›n parçalanmas›yla bu oran %40’a ç›kar›la-
bilmektedir. Taflkömürü ya da linyit gazlar›n›n 450ºC s›cakl›k ve
150 atmosfer bas›nç alt›nda katalizörler etkisiyle hidrojenlen-
mesi yoluyla sentetik olarak da elde edilir. Renksiz, berrak bir
s›v›d›r. Sudan hafif olup suda çözünmez. Ya¤lar›, kauçu¤u ve
baz› organik maddeleri çözer. Havayla patlay›c› kar›fl›mlar yapar.
Kaynama noktas›na göre, benzin çeflitleri, leke temizleyici, uçak
ve otomobil yak›t› ve sanayide çözücü olarak kullan›l›r.
BERAT KAND‹L‹,
Müslümanlarca kutsal say›lan geceler-
den biri. fiaban ay›n›n 14-15. günleri aras›ndad›r. Muhammet’e
peygamberlik mufltuland›¤› bu gecede, piflmanl›k duyarak yap›-
lan tövbe ile bir y›ll›k günahlar›n ba¤›fllanaca¤›na inan›l›r.
BERFE, Süreyya
(1943 ‹stanbul), flair. As›l ad› Süreyya
Kan›pak’t›r. Ortaö¤renimini Çanakkale Lisesi’nde tamamlad›
(1960). Bir süre ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felse-
fe Bölümü’nde okudu. Yedek subay ö¤retmen olarak askerli¤ini
bitirdikten sonra, Ark›n Yay›nevi’nde ve bir ilân flirketinde çal›fl-
t›. Düzlem, Zeren, Yelken, Türk Dili, Soyut dergilerinde yay›m-
lad›¤› (1963-1966) ilk fliirlerinde soyutlamalara e¤ilim duyan
Berfe, 1966’dan sonra halk fliir gelene¤inin zengin kaynaklar›n-
da yeni bir fliir dili kurma olanaklar› arad›. Papirüs, Yeni Dergi,
Ant, Yeni Edebiyat, Yeni Gazete, Ulus, Yeni a, Birim, Milliyet-
Sanat (1968-1980) dergi ve gazetelerinde yay›mlad›¤› fliirlerin-
de gerçekçi temalar›, s›cak ve içten bir hava içinde vermeyi ba-
flararak kufla¤›n›n ilgiyle izlenen sanatç›lar›ndan biri oldu. Bafl-
l›ca yap›tlar›: “Gün Ola” (1969), “Savrulan” (1971), “Hayat ‹le
fiiir” (1981), “Ufkun D›fl›nda” (Toplu fliirler, 1985), “fiiir Çal›fl-
malar›” (1992), “Ruhumun” (1998), “Nâbiga” (2001), “Seni Se-
viyorum” (2002), “Eksik Alfabe” (2003).
BERGAMA KRALLI⁄I,
‹lk Ça¤’da Bergama merkez ol-
mak üzere kurulan krall›k (‹.Ö. 238-133). Kurucusu, Trakya
Hükümdar› Lisimakhos’un subaylar›ndan Filetairos’dur. Fileta-
iros görünüflte Selevkos’a ba¤l› olarak burada hüküm sürdü.
Halefleri I. Evmenes ve I. Attalos, Bergama Krall›¤›’n› Anado-
lu’nun en güçlü devleti hâline getirdiler. Attalos, kral unvan›n›
da ald›. Suriye ve Makedonya krall›klar›na karfl› Roma ile bir-
leflti. Halefi II. Evmenes döneminde (‹.Ö. 197-159) en parlak
ça¤›n› yaflad›. Roma ile Suriye Kral› Antiokhos’un mücadele-
sinde Roma taraf›n› tuttu. Donanmas› ve süvarileriyle Roma’n›n
zaferinde önemli bir rol oynad›. III. Attalos, halefi olmad›¤› için
krall›k topraklar›n› Roma’ya vasiyet etti. Ölümünden sonra Ber-
gama Krall›¤› topraklar› üzerinde “Proivincia Asia” ad› alt›nda
bir Roma eyaleti kuruldu. Bergama Krall›¤› zaman›nda Berga-
ma dünyan›n say›l› bilim ve kültür merkezi oldu. ‹.Ö. II. yüzy›l-
da ‹skenderiyeli bilim adamlar› Bergama’ya yerleflti, dünyan›n
ikinci büyük kütüphanesi burada kuruldu.
BERGER, Aliye
(1906 ‹stanbul-1974 ‹stanbul), Türk res-
sam›. Diplomat, hattat ve tarihçi fiakir Pafla’n›n k›z›d›r. Lond-
ra’da John Buckland Wright Atölyesi’nde gravür sanat›n›n çeflit-
li türleri üzerine çal›flt›. 1951’de 140 parçal›k sergisiyle Türki-
ye’nin ilk gravür ve grafik sanatç›s› olarak kendini tan›tt›. Türki-
ye d›fl›nda da Paris, Tokyo ve Viyana’da sergiler açt›. Brüksel,
Bükrefl, Moskova ve Leningrad’da düzenlenen Türk sanat› ser-
gilerine kat›ld›. 1955’te bir bankan›n açt›¤› resim yar›flmas›nda
birincilik ödülünü kazand›. Yap›tlar›, Resim ve Heykel Müze-
si’nde, Viyana’daki Albertina Museum’da yer ald›. Daha çok de-
sen, çini mürekkebi ve gravür tekniklerini uygulad›.
BER‹NG
ya da
BEHR‹NG BO⁄AZI,
Asya ile Amerika
k›talar› aras›nda, 56 mil geniflli¤inde bo¤az. Kuzey Buz Denizi’ni
Bering Denizi’ne ba¤lar. Orta yerinde “Diomede” Adas› vard›r.
‹lk kez 1728’de Vitus Bering taraf›ndan geçilmifltir.
BERK, ‹lhan
(1918 Manisa), flair. Ortaö¤renimini Bal›kesir
Necatibey ‹lkö¤retmen Okulu’nda, yüksekö¤renimini Ankara
Gazi E¤itim Enstitüsü Frans›zca Bölümü’nde tamamlad›. Ziraat
Bankas› Genel Müdürlü¤ü Yay›n Bürosu’na çevirmen olarak
girdi. 1970’te emekliye ayr›ld›. ‹lk denemelerini birlefltiren
“Günefli Yakanlar›n Selâm›”ndan (1935) sonra 1955’e kadar
toplumsal gerçekçi anlay›fla ba¤l› bir flair olarak tan›nan Berk’in
fliirleri Servet-i Fünun, Ses, Y›¤›n, Yeryüzü, Kaynak, Yeditepe
dergilerinde yay›mland›. Ülke gerçeklerine bakarak yeni deyifl-
ler, uyumlar arad›. fiiiri “soyut bir yolculuk” olarak tan›mlama
anlay›fl›n›n örneklerinde ise yeni bir ‹lhan Berk, eski anlay›fl›y-
la birlikte özü de, anlam› da yads›d›. 1965’ten sonraki ürünle-
rinde yeniden içeri¤e önem verdi; yer yer toplumsal temalar ifl-
ledi. Yap›tlar›: “Günefli Yakanlar›n Selâm›” (1935), “‹stanbul”
(1947), “Günayd›n Yeryüzü” (1952), “Türkiye fiark›s›” (1953),
“Köro¤lu” (1955), “Galile Denizi” (1958), “Çivi Yaz›s›” (1960),
“Ota¤” (1961), “M›s›rkalyoni¤ne” (1962), “Âfl›khane” (1968),
“fienlikname” (1972), “Tafl Bask›s›” (1975), “Atlas” (1975),
“Kül” (1979, Türk Dil Kurumu fiiir Ödülü, 1979), “‹stanbul Ki-
tab›” (1979, Behçet Necatigil fiiir Ödülü, 1980), “fiifal› Otlar Ki-
tab›” (1982), “Günayd›n Yeryüzü” (üç kitab›n›n yeni bas›m›,
1982), “Deniz Eskisi” (fliirler, 1982), “Bir Uzun Adam” (anlat›,
1982), “El Yaz›lar›na Vuruyor Günefl” (günce, 1983), “fiiirin
Gizli Tarihi” (1983), “Delta ve Çocuk” (1984), “Galata” (1985),
“Pera” (1990), “Avluya Düflen Gölge” (1996), “fieyler Kitab›”
(1997), “Çok Yaflas›n Say›lar” (1998), “Kült Kitap” (1999),
“Bafllang›çtan Bugüne Beyit-M›sla Antolojisi” (2003), “Ben ‹l-
han Berk’in Defteriyim” (2004).
BERK, Nurullah
(1906 ‹stanbul-1982 ‹stanbul), ressam
ve sanat yazar›. Yüksekö¤renimini Paris’te Güzel Sanatlar Yük-
sek Okulu’nda Profesör Ernest Laurent’in atölyesinde tamamla-
d›. ‹stanbul’da alt› arkadafl›yla “D Grubu”nu kurdu. “‹skambil
