BAYEZ‹T II
94
BAYEZ‹T II
(1447 ya da 1448, ?-1512 Dimetoka), seki-
zinci Osmanl› padiflah›. Fatih Sultan Mehmet’in o¤ludur. Ge-
lenek uyar›nca Amasya’ya sancak beyi olarak gönderildi. Ak-
koyunlu Beyi Uzun Hasan’a karfl› yap›lan Otlukbeli Sava-
fl›’nda (1473) Osmanl› ordusunun sa¤ kanad›na komuta etti.
Babas› ölünce (1481), II. Bayezit, kendisini destekleyen dev-
let adamlar› ve yeniçerilerin yard›m›yla tahta ç›kt›. Ama Kara-
man valisi olan kardefli flehzade Cem, kendisine rahat ver-
medi. Cem, öldürülmesine kadar (1495) Bayezit ve Osmanl›
Devleti için sürekli bir tehlike ve flantaj ögesi oldu. Bu yüz-
den Bayezit, o tarihe kadar büyük askerî ve politik giriflimler-
de bulunamad›. Fakat bu süre içinde Hersek, Osmanl› yöne-
timi alt›na sokuldu (1483). Bo¤dan seferiyle Tuna Irma¤› a¤-
z›nda bulunan Kili ve Kuzey Besarabya’daki Akkerman kale-
leri al›nd› (1484). II. Bayezit devrinin en önemli olaylar›ndan
biri, Memlûkler ile yap›lan savafllard›r. Bu savafllar alt› y›l
sürdü (1485-1491), fakat kesin bir sonuç al›namad›. Osman-
l› ak›nc›lar› 1492-1495 y›llar› aras›nda Tuna Irma¤› ve Bosna
ötesindeki Hristiyan ülkelere pek çok ak›n düzenlediler.
1495’te Macarlar ile 30 y›ll›k bir antlaflma yap›ld›. 1497’de
Polonyal›lar, Bukovina’da a¤›r bir yenilgiye u¤rat›ld›lar.
1499-1500 y›llar›nda Balkanlar’da Venediklilerin elinde bu-
lunan ‹nebaht›, Modon, Koron gibi liman ve kaleler Osman-
l›lar›n eline geçti. 1503’te Venediklilerle bir bar›fl antlaflmas›
imzaland›. Bundan sonra Osmanl› Devleti bütün dikkatini
Do¤u Anadolu’ya çevirdi. fiiî mezhebinin bafl› olarak ortaya
ç›kan fiah ‹smail, 1499’dan itibaren yo¤un bir propagandaya
bafllam›fl ve Türkmen afliretlerinin ço¤una fiiîli¤i benimset-
miflti. fiah ‹smail’in teflvik ve düzenleriyle Anadolu’da yer yer
fiiî isyanlar› oldu. fiiîlerin ç›kard›¤› bunal›m, II. Bayezit’in
ölümünden sonra da sürdü ve Yavuz Sultan Selim’in fiah ‹s-
mail’i yenmesiyle ortadan kalkt›. II. Bayezit, ordusunun da
deste¤iyle taht›n› o¤lu I. Selim’e b›rakmak zorunda kald›
(1512). Oturaca¤› yer olan Dimetoka’ya giderken yolda öldü.
BAYKAL, Deniz
(1938 Antalya), hukukçu ve siyasetçi. An-
kara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde anayasa hukuku asistan›
oldu. 1968’de doçent oldu. Ayn› y›l CHP’ye girerek siyasete at›l-
d›. 1973 seçimlerinde Antalya milletvekili olarak Meclis’e girdi.
Bülent Ecevit’in baflbakan oldu¤u koalisyon hükümetinde (26
Ocak-17 Kas›m 1974) maliye bakan› oldu. 1978-1979 aras›nda-
ki ikinci Ecevit hükümetinde de enerji ve tabiî kaynaklar bakan-
l›¤› yapt›. CHP’de parti meclisi üyeli¤i, genel sekreter yard›mc›-
l›¤› gibi görevlerde bulundu. 12 Eylül 1980 askerî müdahalesin-
den sonra siyasî yaflam› kesintiye u¤rad›. Bir süre gözalt›nda
kald›. 1984’te yeni kurulan SODEP’e girdi. SODEP, HP ile birle-
flip SHP ad›n› al›nca siyasî yaflam›n› bu partide sürdürdü. 1988
y›l› kurultay›nda SHP genel sekreterli¤ine getirilen Baykal, 1990
y›l› ola¤anüstü kurultay›nda SHP genel baflkanl›¤›na aday oldu.
Yap›lan oylama sonucu genel baflkanl›¤a tekrar Erdal ‹nönü se-
çildi. CHP’nin siyasal yaflamda yeniden yerini almas›yla genel
baflkan seçildi (9 Eylül 1992). 18 Nisan 1999 seçimlerinde
CHP’nin oy kaybetmesi nedeniyle genel baflkanl›ktan istifa etti.
30 Eylül 2000 tarihinde Ankara’da toplanan CHP 11. Ola¤anüs-
tü Kurultay›nda yeniden Genel Baflkan seçildi. 29 Ocak 2005’te
CHP 13. Ola¤anüstü Kurultay sonunda CHP Genel Baflkanl›¤›-
na seçildi.
BAYKAL GÖLÜ,
Sibirya’da, Buryat özerk bölgesinde göl.
Uzunlu¤u 636 km, ortalama geniflli¤i 48 km. Yablonovoy ve
Baykal Da¤lar› aras›nda, kuzeydo¤u-güneybat› yönünde uzan›r.
31.500 km
2
lik alan›yla Avrasya’n›n en genifl tatl› su gölüdür. Bir
baflka özelli¤i, dünyan›n en derin gölü olmas›d›r (en derin yeri
1.741 m.). Üzerinde oldukça büyük ve da¤l›k bir ada olan Olk-
hon Adas› (730 km
2
) yer al›r. Bal›k bak›m›ndan zengin bir göl-
dür. Selenga Irma¤› bu göle dökülür, Angora ise tek ç›kan ›r-
makt›r. K›y›s›nda birçok yerleflim merkezi bulunmaktad›r.
BAYKAM, Bedri
(1957 Ankara), ressam. Resim çal›flmala-
r›na dört yafl›ndayken bafllad› ve Türk resminin harika çocu¤u
olarak tan›nd›. On yafl›na kadar Türkiye’de ve Avrupa’n›n çeflitli
kentlerinde on befl sergi açt›. Ortaö¤renimini ‹stanbul Saint Jo-
seph Lisesi’nde tamamlad›ktan sonra Paris’e gitti (1975). Sor-
bonne Üniversitesi’nde ekonomi politik ö¤renimi gördü, ayn› za-
manda aktörlük e¤itimi ald›, film ve senaryo çal›flmalar› yapt›.
Sorbonne’u bitirdikten sonra (1980) ABD’ye giderek California
College of Arts and Crafts’da sanat e¤itimi gördü. 80’li y›llarda
Avrupa ve ABD’de sanat anlay›fl›na egemen olan yeni-d›flavu-
rumculu¤u benimsedi. 1985’ten sonra resimleriyle büyük bir ün
kazand› ve Türkiye’de de sergiler açt›. Türkiye’ye döndükten son-
ra gazetelerde yaz›lar yazd›, TV programlar› yapt›. Eserleri: “27
May›s ‹lk Aflk›m›zd›” (1994), “Mustafa Kemaller Görev Bafl›na”
(1994), “Ödünsüz ve Lâik Türkiye” (1995), “Dönemin Rengi”
(1997), “Kemik” (2000), “Küba ve Biny›l›n Son Süvarisi CHE”
(2000), “Biny›l K›r›lmas›” (2002), “Difli Entrikalar” (2002), “Boya
D›fl› ve Ötesi” (2003), “Korku ‹mparatorlu¤una Son” (2004).
BAYKURT, Fakir
(1929 Ak-
çaköy/Yeflilova, Burdur-1999, Al-
manya), öykücü, romanc›. Orta-
ö¤renimini Gönen Köy Enstitü-
sü’nde tamamlad› (1948). Yeflilo-
va ilçesine ba¤l› Kavac›k ve Dere
köylerinde ilkokul ö¤retmenli¤i
yapt› (1948-1953). Gazi E¤itim
Enstitüsü’nü bitirdikten sonra
(1955) ortaokul ö¤retmeni olarak
S›vas’ta ve Hafik’te bulundu. As-
kerli¤ini Assubay Haz›rlama Okulu’nda (Konya) yapt›. fiavflat
Ortaokulu’nda ö¤retmenken bakanl›k emrinde bir göreve ge-
tirildi. 27 May›s 1960’tan sonra ilkö¤retim müfettiflli¤ine
atand›; Türkiye Ö¤retmenler Sendikas› (TÖS) genel baflkanl›-
¤› görevinde bulundu (1971). Kendi iste¤iyle emekliye ayr›l-
d›. 1979’da Duisburg’da (Almanya) yabanc› çocuk ve gençle-
rin e¤itimiyle ilgili bir kurumda uzman e¤itimci olarak çal›fl-
maya bafllad›. Edebiyata fliirle bafllayan Baykurt’un ilk genç-
lik dönemi 1945-1946 Cumhuriyet kufla¤›n›n giriflti¤i edebi-
yat savafl›nda kendilerini kabul ettirdikleri y›llara rastlar. Böy-
le bir ortamda fliirlerinde yaflam›ndan, çevresinden sesler ge-
