B‹NGÖL
107
ler. Organik bileflikler, karbon atomlar›n›n dört ayr› atom ya da
gruba ba¤l› olup olmamas›na göre s›ras›yla, doymufl ve doyma-
m›fl bileflikler olarak adland›r›l›rlar.
B‹LEfi‹K KES‹R
→
KES‹R
B‹LG‹SAYAR,
belirli ve uygun bir biçimde sunulan bilgile-
ri, bir dizi komut uyar›nca iflleyen elektronik araç. Kompütür ya
da elektronik beyin de denir. Bilgiyi ifllemesi için, bilgisayara,
bilginin yan› s›ra, hangi ifllemleri hangi s›rayla yapaca¤›n› gös-
teren bir program da verilmelidir. Kullan›m kolayl›¤› bak›m›n-
dan haf›zas›na, haz›r programlar da kaydedilebilir.
B‹L‹MKURGU,
gerçek zaman ve yer d›fl›nda, ço¤unlukla
ileri düzeyde geliflmifl bilimsel tekniklerin yer ald›¤›, düflgücü-
ne dayanan edebiyat ve film türü. Bilimkurgu türü romanlar
köklerini büyücü, vampir öyküleriyle, temel amac› toplumsal
yap›y› elefltirmek olan, Swift’in “Güliver’in Gezileri”, Voltaire’in
“Micromégas”› gibi güldürücü romanlardan almaktad›r. Za-
manla bilimkurgu kendine özgü bir edebiyat türü olarak halk
aras›nda tutuldu. Yay›nland›¤› tarihlerde düfllenmesi bile güç
olan bilimsel konular›n ifllendi¤i Jules Verne’in romanlar›, bi-
limkurgunun ilk öncüsü say›l›r. Bilimkurgu yazarlar› genellikle
anlatt›klar› düflsel dünya okuyucu taraf›ndan biliniyormufl izle-
nimini verdiklerinden, ilk kez okundu¤unda flaflk›nl›k yaratabi-
lir. Bilimkurgu romanlar›nda çokça görülen ana konulardan bi-
ri, bulunulan çevreden bilerek uzaklaflma, yer de¤ifltirmedir.
Y›ld›zlararas› gezilere ç›k›l›r, baflka gezegenlerdeki çok de¤iflik
yaflama gidilir ya da flafl›rt›c› anlat›mlara baflvurulur. Bilimkur-
gu romanlar› ABD’de çok yayg›nd›r. Kimi zaman çizgi romanla-
ra ve filmlere konu olan çok genifl bir bilimkurgu yay›n› vard›r.
Rusya’da da bilimkurgu türü oldukça geliflmifltir.
B‹L‹fi‹M,
bilim ve haberleflmenin esas kayna¤› olan bilginin
ak›lc› ve otomatik bir flekilde dönüflümünü, iflleyiflini konu alan
bilim dal›.
B‹LLUR
→
KR‹STAL
B‹LMECE,
nesneleri, canl›lar›, do¤a olaylar›n›, çeflitli arac›
gereci, bunlar›n adlar›n› anmadan, ça¤r›fl›mlardan yararlanarak
üstü kapal› bir biçimde anlatan söz kal›plar›. Bilmecelerin özel-
li¤i, yan›t› ve çözümü bulunan soru tipleri olufllar›d›r. Biçim ve
deyifl bak›m›ndan bir halk edebiyat› türü say›l›rlar. Sözcük
oyunlar›na, ses taklidine, karfl›tl›klara dayanan, düz sözle ya da
fliir biçimlerinden, vezin ve kafiyeden yararlan›larak söylenen
say›s›z çeflidi vard›r.
B‹NB‹R GECE MASALLARI (Elf leyle veleyle),
Orta Ça¤’da oluflturulmufl Arapça masallar. Binbir Gece Masal-
lar›’n›n 264’e yak›n›, 10. yüzy›lda, hikâye anlat›c›lar› taraf›ndan
Yak›n Do¤u’da Müslüman halk aras›nda sözlü olarak anlat›lm›fl,
hatta baz›lar› Avrupa’ya kadar ulaflm›flt›r. Daha sonra, Araplar
taraf›ndan zenginlefltirilen öyküler, belirli bir çerçeveye oturtul-
mufl ve 1450 y›l›nda yap›t son biçimini alm›flt›r. Öykülerin otur-
tuldu¤u çerçeve k›saca flöyledir: Son derece k›skanç bir erkek
olan Sultan fiehriyar, kad›nlar›n sadakatsizli¤ine inanm›fl, ev-
lendi¤i her kad›n›, bir gece birlikte olduktan sonra öldürtmeye
karar vermifltir. fiehriyar’›n vezirinin k›z› fiehrazat, sultanla ev-
lenmeyi kabul eder ama k›z kardefli Dinarzat’›n da geceyi kendi-
leriyle birlikte geçirmesini flart koflar. Gece yar›s›, Dinarzat’›n is-
te¤iyle fiehrazat çok iyi bildi¤i masallardan birini anlatmaya
bafllar. Masaldan çok etkilenen fiehriyar, masal›n sonunu din-
leyebilmek için kar›s›n› cellada teslim etmekten vazgeçer. Ayn›
sahne, bunu izleyen gecelerde de sürüp gider. fiehrazat’›n zekâ-
s›na ve ba¤l›l›¤›na hayran kalan fiah, onu öldürtmekten vazge-
çer. Masallar bin bir gece boyunca sürer, bu arada fiehrazat üç
erkek çocuk do¤urur. Masallar, Do¤u yaflam›n›n ve Müslüman
dünyas›n›n ruhunu, egzotik bir dekor ve duyarl›k içinde yans›-
t›rlar. Masal kahramanlar› ünlü ya da do¤aüstü güçlere sahip
olan kiflilerdir. Binbir Gece Masallar›, özellikle de Bat› dünya-
s›nda, Do¤u’nun gizemli, egzotik ruhunun simgesi olarak alg›-
lanm›flt›r. Bu masallar›n en ünlüleri “Alaeddin’in Sihirli Lamba-
s›”, “Ali Baba ile K›rk Haramiler”, “Gemici Sinbad’›n Yedi Gezi-
si”dir.
B‹NB‹RD‹REK SARNICI,
‹stanbul’da Bizansl›lar taraf›n-
dan yapt›r›lan en büyük yeralt› su deposu. Sultanahmet Meyda-
n›’ndad›r. Ne zaman yapt›r›ld›¤› kesin olarak bilinmemektedir.
Uzunlu¤u 64 m., geniflli¤i 56,40 m.dir. Her sütun iki parçadan
oluflmufl ve bir bilezikle birlefltirilmifltir. Sütunlar›n kaide, bile-
zik ve bafll›klar›n›n üstünde hiçbir süsleme yoktur. Yaln›z Bi-
zansl› sanatç›lar›n adlar›n› belirten iflaretler bulunmaktad›r.
325.000 m
3
su alabilecek hacimde olan Binbirdirek Sarn›c›
günümüzde restore edilerek turizm amaçl› olarak kullan›lmak-
tad›r. ‹çinde turistik eflya satan dükkanlar ve turizmle ilgili hizmet
sunulan lokanta ve e¤lence yerleri bulunmaktad›r. Osmanl›lar
döneminde, sarn›çta ipek ve iplik tezgâhlar› kurulmufltu.
B‹NBO⁄A DA⁄LARI,
Orta Toroslar’›n en do¤usunda bu-
lunan s›rada¤lar. Seyhan’›n Göksu kolu ile Ceyhan’›n Göksun
kolu aras›nda güneybat›-kuzeydo¤u do¤rultusunda uzan›r. Yük-
seklikleri güneyden kuzeye do¤ru artan orman ve çal›l›klarla
kapl›d›r. Binbo¤alar›n en yüksek noktas› olan Binbo¤a Doru¤u
2.935 m.dir. Da¤lar›n yap›s›nda paleozoik zaman kayalar› ol-
dukça genifl yer tutar. Özellikle karbonifer ve permiyen dönem-
lerine ait flist ve kalkerler yayg›nd›r.
B‹NGAZ‹,
Libya’da Güney Akdeniz k›y›s›nda, Sirte Körfe-
zi’nin do¤usunda, Ahtar Da¤›’n›n bat› ete¤inde kurulmufl tarihî
liman. 446.250 (1988) nüfusuyla ülkenin Trablus’tan sonra
ikinci merkezidir. Besin maddeleri endüstrisi geliflmifl olan
kentte, üniversite ve havaliman› bulunmaktad›r.
B‹NGÖL,
Do¤u Anadolu’da, Yukar› Murat bölümünde il ve
bu ilin merkezi olan kent. Kuzeyde Tunceli, Erzurum, do¤uda
Mufl, güneyde Diyarbak›r, bat›da Elaz›¤ illeriyle s›n›rlan›r. Çok
engebeli, fliddetli karasal iklimli bir yörededir. Türkiye’nin eko-
nomi bak›m›ndan en geri kalm›fl illerinden biridir. Tar›msal üre-
timler çok düflüktür. Örne¤in 1979’da tah›l üretimi 33.423 ton,
baklagiller 1.319 tondur. Sanayi bitkileri hiç yoktur, yaln›z bir
miktar tütün ve flekerpancar› yetifltirilir. Meyve ve sebze üretimi
daha da önemsizdir. Ancak hayvanc›l›k nispeten önemlidir ve
