BEAUVO‹R, Simone de
95
tiren Baykurt, daha sonra öyküye geçer. Bir bölü¤ü “Çilli”
(1955) kitab›nda yay›mlanan bu öyküler ço¤ald›kça genç sa-
natç›, yata¤›n› arayan bir nehir gibi, kendi içine yerleflmeye
bafllar. ‹lk roman› olan “Y›lanlar›n Öcü”nde küçük toprak sa-
hibi köylünün tragedyas›n› ifllemifltir. Daha sonraki romanla-
r›nda da kendi deyifliyle hep köylü yaflay›fl›n›, halkç› ve dev-
rimci aç›dan yazmay› sürdürme çabas› göstermifl ve “Türkiye
toplumunun en a¤›r hizmetlerini ve üretim iflini yapan bu in-
sanlar›n bilincindeki ve bilinçalt›ndaki istekleri, tepkileri ve
belli bafll› çeliflkileri” sanat›n gereklerini de göz önünde tuta-
rak yazm›flt›r. Almanya’ya gittikten sonra verdi¤i yap›tlar›nda
Almanya’da iflçi olarak bulunan Türklerin yaflamlar› ve koflul-
lar›n› gözlemlerine dayanarak yans›tm›flt›r. Bafll›ca yap›tlar›:
“Çilli” (öyküler, 1955), “Y›lanlar›n Öcü” (1958 Yunus Nadi
Roman Yar›flmas›’nda birincilik), “Efendilik Savafl›” (öyküler,
1959), “Irazcan›n Dirli¤i” (roman, 1961), “Kar›n A¤r›s›” (öy-
küler, 1961), “Cüce Muhammet” (öyküler, 1964), “Kerem ile
Asl›” (1964), “Amerikan Sarg›s›” (roman, 1967), “Kaplumba-
¤alar” (roman, 1967), “Anadolu Garaj›” (öyküler, 1970), “T›r-
pan” (roman, TRT 1970 Roman Baflar› Arma¤an›), “Onbinler-
ce Ka¤n›” (öyküler, 1971), “Can Paras›” (öyküler, 1973, Sait
Faik Hikâye Arma¤an›, 1974), “S›n›rdaki Ölü” (öyküler,
1975), “Keklik” (roman, 1975), “Kara Ahmet Destan›” (ro-
man, 1977, 1978 Orhan Kemal Roman Ödülü), “Kalekale”
(öyküler, 1978), “Gece Vardiyas›” (öyküler, 1982, Federal Al-
manya Sanayi Birli¤i Edebiyat Ödülü), “Bar›fl Çöre¤i” (roman,
1982), “Yüksek F›r›nlar” (roman, 1983), “Koca Ren” (1985),
“Duisburg Treni” (1986).
BAYKUfi,
baykuflgiller familyas›ndan çeflitli kufl cinsleri-
nin ortak ad›. Dünyan›n hemen her yerinde yaflarlar. Baykufl-
lar, y›rt›c› gece kufllar›d›r. Bafllar›nda kulak yerine iki sorguç
bulunur. Vücutlar› k›sa, bafllar› büyük, kanatlar› uzundur. Kül-
rengi ve sar›ms› tüylüdürler. Gözbebekleri çok iridir; gözleri
iyi görür. Ayr›ca iflitme organlar› çok iyi geliflmifltir. Baykufl-
lar yuva yapmazlar. Yumurtalar›n› topra¤a b›rak›r ve toprakta
kuluçkaya yatarlar. Yumurtalar›n› baflka kufllar›n yuvalar›na
b›rakt›klar› da olur. Fare gibi küçük memelilerle beslenirler.
Baykufllar, ötüfllerinin ürküntü verici oluflu nedeniyle halk
aras›nda u¤ursuz say›lm›fllard›r. Örnekler: kukumav
(Athe-
ne noctua),
cüce baykufl
(Otus scops),
kulakl› or-
man baykuflu
(Asio otus),
peçeli baykufl
(Tyto alba),
alaca baykufl
(Strix aluco)
vb.
BAYRAK,
bir devletin ya da bir kuruluflun ay›rt edici sim-
gesi olarak kullan›lan, ço¤unlukla dikdörtgen biçiminde, tek
ya da türlü renklerde, düz ya da birkaç parçaya ayr›lm›fl, üstü
amblemli ya da amblemsiz kumafl. Bayrak genellikle flali de-
nilen yünlü kumafltan (tiftik yününden) yap›l›r. Ço¤unlukla
bayrak, bir göndere çekilmifl olarak kullan›l›r. Çekilmifl bir
bayra¤›n bölümleri flunlard›r: Bayrak gönderi ya da dire¤i,
gönder tepeli¤i, makara, bayrak salvosu, bayrak uçkurlu¤u,
bayrak geniflli¤i, bayrak boyu, uçkurluk kenar›, uçum kenar›,
bayra¤›n üst kenar›, bayra¤›n alt kenar›, bayra¤›n merkezi,
bayra¤›n mihveri. Bayra¤›n ilk türleri, eski kavimlerin, özel-
likle ordu örgütünde kulland›klar› “alem”lerdir. Bunlar, ma-
denden yap›lan kutsal hayvan biçimleri, tüyler, zeytin dal› gi-
bi fleylerdi. Bugünkü bayraklara benzer ilk bayraklar Çin’de ve
Hindistan’da kullan›ld›. Müslümanl›¤›n ilk dönemlerinden
beri Araplar da bayrak kulland›lar. Muhammet’in bayra¤›n›n
siyah oldu¤u söylenir. Birçok Türk devletleri, Müslüman ol-
madan önce “damga”, “tu¤” gibi adlarla an›lan bayraklar kul-
land›lar. Hun Devleti’nin bayra¤›nda, bir kurt simgesi vard›.
Anadolu Selçuklular› kara renkte bayrak kullan›yorlard›. Bay-
ra¤›n tepesine de madenden bir ay konulmufltu. Osmanl›lar-
da 14. yüzy›lda beyaz, 15. yüzy›ldaysa k›rm›z› renkli bayraklar
kullan›ld›. K›rm›z› yüzey üzerinde ay ve y›ld›z bulunan bayrak
19. yüzy›l›n ilk yar›s›nda ulusal ve resmî bayrak olarak be-
nimsendi. Bu bayrakta y›ld›z sekiz köfleliydi. Abdülmecit dev-
rinde y›ld›z befl köfleli duruma getirildi. Cumhuriyet döne-
minde, 29 May›s 1936 tarihinde onaylanan bir yasayla, Türk
bayra¤›n›n biçimi ve oranlar› kesinlikle belirlendi. Ertesi y›l
yay›mlanan bir yönetmelikle de, bayra¤›n kullan›l›fl biçimi bir
düzene ba¤land›.
BCG
(“Calmette ve Guérin basili” anl.
B
acillus
C
almette-
G
uérin’in bafl harflerinden k›salt.), verem hastal›¤›n›n etkeni
olan bir tür basilin s›¤›rlardan elde edilerek zay›flat›lm›fl kültü-
ründen haz›rlanan afl›. Eflanlaml›s› verem afl›s›. Pasteur’ün ta-
n›mlad›¤› zay›flat›lm›fl canl› mikroplar›n afl›lanmas› ilkesinin
do¤rudan uygulamas› olan BCG 1921’de iki Frans›z araflt›rmac›
bakteriyolog Calmette ve veteriner Guérin taraf›ndan gerçeklefl-
tirilmifltir. Safra tuzlar› kar›flt›r›lm›fl, gliserinli patates üzerine yi-
nelemeli ekimlerle hastal›k yapma gücü azalt›lm›fl bir Mycobac-
terium bouis kültürüdür. Basil, hastal›k yapma gücünü tümüyle
yitirir, ama antijenlik ve ba¤›fl›kl›k sa¤layan yeteneklerini korur.
Tamamen zarars›z olan BCG, derinin çizilmesi yoluyla (küçük
çocuklara) veya deri alt›na fl›r›nga ile zerk edilerek (daha büyük
çocuklar ve büyükler) uygulan›r ve vereme karfl› etkin bir koru-
ma sa¤lar. Bu nedenle veremin yayg›n oldu¤u bütün ülkelerde
koruyucu olarak kullan›lmaktad›r. Türkiye’de de bir yafl grubun-
daki çocuklara ve hastal›¤a yakalanma tehlikesi olan ba¤›fl›klan-
mam›fl kiflilere düzenli olarak BCG afl›s› yap›lmaktad›r.
BEATLES,
‹ngiliz müzik toplulu¤u. Baterist Ringo Starr tak-
ma adl› Richard Starkey, gitarist John Lennon, baflgitarist Paul
McCartney ve solo gitarist George Harrison’dan olufluyordu.
1962’den sonra doldurduklar› plaklarla k›sa zamanda tüm dün-
yada genifl yank› uyand›rarak pop müzi¤in yarat›c›s› oldular.
“She Loves You” adl› plaklar› (1963) bu ünün sa¤lanmas›nda
önemli rol oynad›. Uzun saçlar›, al›fl›lm›fl›n d›fl›ndaki giysileri ve
Do¤u gizemcili¤iyle ilgilenmeleri, o dönemin genç kufla¤› üze-
rinde etkili oldu. 1968’de kurduklar› “Apple” adl› plak flirketi,
önemli ticarî baflar› sa¤lad›. Ayn› y›l “The Yellow Submarine”
(Sar› Denizalt›) adl› çizgi filmi yapt›lar. Topluluk 1970 y›l›nda
“Let it be” albümünden sonra da¤›ld›. Bundan sonra müzik ya-
flamlar›n› ayr› ayr› sürdüren topluluk üyelerinden John Lennon,
ABD’de bir suikast sonucu öldürüldü (1980).
BEAUVO‹R, Simone de
(1908 Paris-1986 Paris), Fran-
