BO⁄AZ‹Ç‹
113
esnektir. Kolayl›kla sar›labilirler. Hepsinde arka bacak kal›nt›la-
r› görülür. Boagillerin, ço¤u tropikal bölgelerde yaflayan, 70 ka-
dar türü vard›r. Zehirsiz, so¤u¤a, s›ca¤a, açl›¤a oldukça daya-
n›kl›d›rlar. Bafll›ca türleri boa, piton, anakonda vb.
BOB‹N,
içinden elektrik ak›m› geçebilen yal›t›lm›fl telle sar›l-
m›fl makara. Ak›mda herhangi bir azalmay› ya da ço¤almay› ön-
leyerek, ak›m› de¤iflmez bir durumda tutmaya yarar. Bobinde kul-
lan›lacak tel, elektri¤i iyi iletebilecek bir bak›r alafl›mdan yap›l›r.
Telden elektrik geçince bobin bir elektromanyetik alan do¤urur,
yani bir tür m›knat›s olur. Bobin mekanik, elektromanyetik ve da-
ha birçok alanda kullan›l›r. Üzerine herhangi bir fley sar›l› tüm
makaralara da bobin ad› verilir. ‹plik bobini, film bobini vb.
BOCURGAT,
a¤›r kesmeleri kolayca kald›rmak ya da çek-
mek için kullan›lan ayg›t. Manivelayla döndürülen bocurgat,
döndürüldükçe, çekilecek kesmenin ba¤l› bulundu¤u urgan›
kendi üzerine sarar. Karada a¤›r makineleri kald›rmak, denizde
tekneleri k›y›ya çekmek için kullan›l›r.
BODRUM,
Mu¤la iline ba¤l› ilçe ve bu ilçenin merkezi olan
kasaba. ‹lçe, Gökova Körfezi’nin bat›s›nda, ‹stanköy Adas› karfl›-
s›nda yer al›r. Eski Halikarnassos kentinin yerinde bulunmakta-
d›r. Denize do¤ru ç›k›nt› yapan küçük bir yar›mada üzerinde Bod-
rum Kalesi yükselmektedir. 1415-1437 y›llar› aras›nda Rodos
flövalyeleri taraf›ndan yap›lan kalede çeflitli uluslar›n yapt›rm›fl
oldu¤u birçok kule vard›r. Beyaz Kule ad›yla an›lan kule, II. Ab-
dülhamit devrinde sürgün yeri olarak kullan›ld›. ‹lk ad› Aziz Bed-
ro olan Bodrum Kalesi’nin birçok yerinde flövalye armalar›na,
klasik Yunanca ve Lâtince kitabelere, azizlerin kabartmalar›na
rastlan›r. Bugün, bu kalede, ‹lk Ça¤ Yunan ve Roma yap›tlar›yla
sualt› buluntular›n›n sergilendi¤i, 1965’te aç›lan Bodrum Müze-
si vard›r. Bodrum, ‹lkça¤’da önemli yerleflim merkezlerinden bi-
riydi. Ünlü tarihçi Herodot bu kentte yaflam›flt›r. Karya’n›n bafl-
kenti olarak kurulan Halikarnassos’taki arkeolojik kal›nt›lar gü-
nümüze kadar gelememifltir. Bunlardan “Mausoleion” (Kral Ma-
usolos’un Mezar›) Dünyan›n Yedi Harikas›ndan biri say›l›r. ‹.Ö.
350 y›l›nda yap›lm›fl olan bu büyük an›t›n kal›nt›lar› bugün Lond-
ra’da British Museum’dad›r. Kentin öteki büyük yap›lar› ar›s›nda
Zephyrion Kalesi, Salmakis Kalesi ve Çeflmesi, Agora ve Ma-
usolos’un Saray› bulunmaktad›r. Bu yap›lardan, bugün yaln›z ti-
yatro ayakta durmaktad›r. Tarih ve do¤a güzelliklerinin kaynaflt›-
¤› Bodrum, Türkiye’de sünger avc›l›¤›n›n do¤up geliflti¤i bafll›ca
yer olarak bilinmektedir. Yüzölçümü 649 km
2
, ilçe nüfusu
70.845, merkez nüfusu 23.698 (1997).
BO⁄A
→
SI⁄IR
BO⁄A GÜREfi‹,
‹spanyollar›n ulusal sporu. Bugün ‹span-
ya’da, Portekiz’de, Meksika’da, Orta Amerika’da büyük ilgi top-
layan bo¤a güreflleri Antik Roma’da ve Tesalya’da s›k s›k yap›-
l›rd›. Bo¤a gürefline kat›lan ilk ‹spanyol’un, Don Rodrigo Diaz
de Vivar adl› soylu bir kifli oldu¤u san›l›yor. Bu kifli, 11. yüzy›-
l›n ortalar›nda, bo¤a güreflinde Arap rakiplerine karfl› üstünlük
sa¤lam›flt›r. Böylece Hristiyan ve Müslüman flövalyeler aras›n-
da bu alanda heyecanl› bir rekabet do¤mufl, Castilla krallar› ve
baflka ‹spanyol prensleri bo¤a gürefllerine büyük ilgi göster-
mifllerdir. Bu dönemde bo¤a gürefli, at s›rt›nda ve elde m›zrak
oldu¤u hâlde yap›l›yordu. ‹spanyollar›n ulusal gösterisi olan
gerçek bo¤a gürefli, ancak 18. yüzy›l›n bafl›nda yap›lmaya bafl-
land› ve atl› bo¤a güreflçisinin yerini, yaya bo¤a güreflçisi ald›.
Gürefllerde kullan›lan bo¤alar “Vacada” denilen çiftliklerde ye-
tifltirilirler. Bo¤a güreflinin yap›laca¤› gün halk, 50 metre çap›n-
daki arenay› çevreleyen amfiteatrlarda toplan›r. Gürefllere, ma-
tadorun ekibinin (cuadrilla) geçifliyle bafllan›r. Parlak renkli giy-
sileri içindeki toreadorlar›n önünden at üstündeki borazanc›lar,
arkalar›ndan da peoneler (a¤›r iflleri yapan kifliler) gider. Mata-
dor, arenaya girer girmez, yaya banderillerolar k›rm›z› pelerinle-
riyle bo¤ay› k›flk›rt›rlar. Sonra atl› pikadorlar ifle kar›fl›p hayva-
n›n direncini azaltmak için, uzun m›zraklar›n› bat›r›rlar. Ard›ndan
banderillerolar, yeniden arenaya dönüp hayvan›n boynuna, üze-
ri renkli k⤛tlarla sar›l›, k›sa flifller saplarlar. Bu, bo¤ay› daha da
öfkelendirir. Bu s›rada arenaya, elinde k›l›c› ve muletas›yla (bir
sopaya tutturulmufl k›rm›z› kumafl) tek bafl›na matador girer.
Muletas› yard›m›yla ve çeflitli ayak oyunlar›yla hayvan› yorar;
sonra k›l›c›n›, bo¤an›n omurgas› ile kürek kemi¤inin aras›na
saplar. 19. yüzy›lda Francisco Montes, 20. yüzy›lda Manolete,
Dominguin ve El Cordobes, bo¤a güreflçilerinin en ünlülerin-
dendir.
BO⁄ANOTU,
dü¤ünçiçe¤igillerden, zehirli bir bitki
(Aco-
nitum).
Özellikle kökünde, hekimlikte kullan›lan akonitin adl›
fliddetli bir zehir bulunur.
BO⁄AZ‹Ç‹,
Karadeniz ile Marmara Denizi’ni birbirine ba¤la-
yan ‹stanbul Bo¤az›’n›n k›y›lar›na verilen toplu ad. Uzunlu¤u Ka-
radeniz giriflinden Sarayburnu’na kadar 29 km olan ‹stanbul Bo-
¤az›’n›n k›y›lar› Rumeli taraf›nda Tophane’den bafllar. F›nd›kl›,
Kabatafl ve büyük bir saray›n yer ald›¤› Dolmabahçe’den sonra,
yo¤un bir yerleflim merkezi olan Befliktafl’a ulafl›r. Daha sonra
Ortaköy, Kuruçeflme, Arnavutköy, Bebek, Rumelihisar›, Emir-
gân, Yeniköy, Tarabya ve yine büyük bir yerleflim merkezi olan
Büyükdere-Sar›yer’e var›r. Yenimahalle’den sonra da bir ara ke-
sinti göstererek Rumelikava¤›’na ulafl›r. Bo¤aziçi’nin buradan
öteye kalan bölümü ç›plak ya da çal›l›k yamaçlarla kapl›d›r. Bir-
kaç bal›kç› köyü d›fl›nda yerleflim alan› yoktur. Bo¤az’›n bu k›y›-
s› Rumelifeneri’nde sona erer. Bo¤az›n Anadolu k›y›lar› Orta-
köy’ün karfl›s›nda Paflaliman›’ndan bafllar. Kuzguncuk, Beyler-
beyi, Çengelköy, Kandilli, Anadoluhisar›, Kanl›ca, Çubuklu, Pa-
