BREST-L‹TOVSK ANTLAfiMASI
120
Brecht’in hemen bütün oyunlar› dünya tiyatrolar›nda sahnelen-
mifl ve hâlen de sahnelenmektedir. “Kleines Organon für das
Theater” (Tiyatro ‹çin Küçük Bilgi Arac›, 1953) adl› kitab›nda
kuramsal nitelikteki düflüncelerini anlatm›flt›r. Oyunlar› Türki-
ye’de de sahneye konulmufl, pek çok kuramsal yaz›s› dergiler-
de ve kitap hâlinde bas›lm›flt›r.
BREST-L‹TOVSK ANTLAfiMASI,
I. Dünya Savafl›’n›n
son y›llar›nda, Almanya, Avusturya-Macaristan, Osmanl› ‹mpa-
ratorlu¤u, Bulgaristan ve Sovyet Rusya aras›nda imzalanan bar›fl
antlaflmas› (2 Aral›k 1917-3 Mart 1918). 1917 Ekim Devrimi ile
yönetimi ele geçiren Bolflevikler bar›fl önerisinde bulundular. Al-
manya ve Avusturya-Macaristan’›n kabul etmesi üzerine, 2 Ara-
l›k 1917’de Brest-Litovsk (Polonya) da bafllayan görüflme?ler,
birkaç kez kesintiye u¤rad›. 3 Mart 1918’de Sovyet Rusya ile Al-
manya, Avusturya-Macaristan, Osmanl› ‹mparatorlu¤u ve Bulga-
ristan aras›nda bar›fl antlaflmas› imzaland›. Antlaflmaya göre
Sovyet Rusya, Ardahan, Kars ve Batum sancaklar›n› Osmanl›lara
verecek, askerlerini geri çekecek ve bu iki devlet ‹ran ve Afganis-
tan’›n ba¤›ms›zl›k ve toprak bütünlü¤ünü tan›yacaklard›.
BREZ‹LYA
(Por.: Estados
Unitos do Brasil), Güney
Amerika’da federal devlet. Do-
¤uda Atlas Okyanusu k›y›lar›
(7.400 km), öteki yönlerde,
Ekvator ve fiili d›fl›nda, bütün
Güney Amerika ülkeleriyle s›-
n›rlan›r. Dünyan›n beflinci ge-
nifl ve Güney Amerika’n›n en
kalabal›k ülkesidir. 1 federal
bölge, 22 özerk devlet ve 4 fe-
deral araziden oluflur. Nüfus, kar›fl›k ›rk ve etnik gruplardan
meydana gelir: Melezler % 40 (saf yerlilerin say›s› az, Portekiz-
li –yerli, yerli-zenci kar›fl›m›), %50 beyazlar, %10 zenciler ve
bir miktar Asyal› (özellikle Japon ve Hintli). 5° kuzey paralelin-
den 35° güney paraleline de¤in uzanan, k›tan›n iç bölümlerine
do¤ru yay›lan genifl ülke, büyük bölümüyle tropikal kuflakta ka-
l›r. Bununla birlikte ülke, do¤al ve beflerî koflullar ve ekonomik
geliflme aflamas› bak›mlar›ndan farkl› bölgelerden oluflur. Bu
koflullar genel çizgileriyle flöyle özetlenebilir: Birkaç yerde
3.000 metreyi bulan doruklara karfl›n, Brezilya da¤l›k bir ülke
de¤ildir. Son derece büyük bir bölümü ova ve plato düzlükleriy-
le kapl›d›r. Ülkenin %40’› 200 metreden alçakt›r. Yüksekli¤i 900
metreyi aflan yerlerin oran›ysa, %3 kadard›r. Ancak yer flekille-
ri bak›m›ndan görülen yal›nl›k, iklim, do¤al bitki örtüsü, akarsu-
lar bak›m›ndan bozulur. Brezilya’n›n %40’›n› kaplayan Amazon
Havzas›, ekvator bölgesinde bir su ve orman ülkesidir. Dünya-
n›n en büyük ve en çok su tafl›yan ›rmaklar›ndan biri olan Ama-
zon’un 3.100 km’lik 盤›r› bu bölgededir ve her yönde ulafl›ma
elverifllidir. Di¤er önemli akarsular, San Francisco, Parana ve
Paraguay’d›r. Orta ve güney bölgelerde yerine göre yine orman,
savan ve stepler yay›l›r. Nüfusun da¤›l›fl› son derece düzensiz-
dir. Genifl Amazon Bölgesi’nde km
2
’ye düflen insan say›s› 1’den
azd›r. Brezilya Platosu’nun iç kesimlerinde de 2-5 kifli aras›nda-
d›r. Nüfus, daha çok Atlas Okyanusu k›y›s›nda ve k›y›ya yak›n
kesimlerde toplanm›flt›r. Nüfus art›fl oran›n›n h›z›, ülkenin
önemli ve hayatî bir sosyo-ekonomik sorunudur. Brezilya,
1500’lerin bafl›nda ‹spanyol denizcisi Vincente Yanez Pinzon ve
ayn› y›llarda Pinzon’dan habersiz olarak Portekizli kâflif Pedro
Alvarez Cabral taraf›ndan keflfedildi. 16. yüzy›ldan bafllayarak
Portekiz’in sömürgesi hâline gelen Brezilya’da, Hindistan ve Af-
rika’dan getirilen kölelerin eme¤ine dayal› bir ekonomi geliflme-
ye bafllad›. Daha sonraki dönemde Brezilya, Portekizli beyaz
az›nl›klar›n kendi aralar›ndaki iktidar çekiflmelerine sahne oldu.
Köle eme¤inin kullan›l›p kullan›lmayaca¤›, bu çekiflmelerin
önemli bir parças›n› oluflturuyordu. 1888 y›l›nda köleli¤in tü-
müyle kald›r›lmas›, bir anlamda Brezilya ‹mparatorlu¤u’nun so-
nu oldu. I. Dünya Savafl›’na kadar olan dönem, malî dengesiz-
likler ve iç mücadelelerle geçti. Savafl s›ras›nda, besin madde-
lerine olan talebin artmas›, Brezilya ekonomisine k›smî bir fe-
rahlama getirdiyse de, 1920’lerde genifl ölçekli bir iflsizlik ve
ekonomik çöküfl yafland›. Halk›n hoflnutsuzlu¤u, Birinci Cum-
huriyet olarak adland›r›lan dönemin sona ermesine ve Getulio
Vargas’›n baflkanl›¤›nda bir askerî diktatörlü¤ün iflbafl›na gel-
mesine yol açt›. II. Dünya Savafl› patlak verince, müttefikleri
destekleyen Brezilya, Avrupa’ya birlikler gönderdi. Savafl sona
erdi¤i zaman Vargas görevinden uzaklaflt›r›ld› ve cumhuriyet
ilân edildi. 1950’lerde, Brezilya’da ABD yat›r›mlar› dönemi aç›l-
d›. ABD yat›r›mlar›yla birlikte, ülke fliddetli iç çekiflmelere sah-
ne olmaya bafllad›. 1955’te Kubitschek, 1960’ta da Janio Quad-
ras cumhurbaflkan› seçildiler. 1964 y›l›nda, komünizm yanl›s›
olmakla suçlanan, dönemin cumhurbaflkan› Goulart, ordu tara-
f›ndan desteklenen bir hükümet taraf›ndan görevinden uzaklafl-
t›r›ld›. Yerine, Genelkurmay Baflkan› Castello Branco geçti.
1966’da Arthur da Costae Silva cumhurbaflkan› seçildi. Sil-
va’n›n 1969’da istifa etmesi üzerine, yönetim General Emilio
Medici baflkanl›¤›nda, üç generalden oluflan bir askerî diktatör-
lü¤ün eline geçti. 1974 y›l›nda, Brezilya’da bir siyasal liberal-
leflme süreci bafllad›. Ordu her zaman etkinli¤ini korudu.
1980’lere dek ise, siyasî mücadele iki ana parti aras›nda geçti.
1979’da General Joao Baptista de Oliveira Figueiredo, 6 y›l için
devlet baflkan› seçildi. 1982 y›l›nda, önde gelen iki muhalefet
partisi bir seçim ittifak› oluflturdular. 15 Ocak 1985’te yap›lan
cumhurbaflkanl›¤› seçimiyle sivil yönetime geçildi, Tancredo de
Almeida a Neves cumhurbaflkan› seçildi. Ancak Neves henüz
göreve bafllamadan ölünce yerine baflkan yard›mc›s› Jose Sar-
ney geldi. Bir tar›m reformu yap›larak dengesiz toprak da¤›l›m›-
n›n yeniden düzenlenmesi sa¤lanmaya çal›fl›ld›. Toprak sahip-
lerinin %1’lik bir k›sm› tar›m alanlar›n›n hemen hemen yar›s›na
sahipti. Ancak büyük toprak sahipleri ve ordu bask›s› yüzünden
reform amac›na ulaflamad›. Kongre karar›yla yeni anayasa haz›r-
lamak için bir kurucu meclis oluflturuldu. 15 Kas›m 1986’da ya-
p›lan seçimleri Brezilya Demokratik Hareketi’nin lideri Guimara-
es kazand›. 28 fiubat 1986’da yap›lan bir de¤ifliklikle eski para
birimi olan Cruzeiro’nun yerine Cruzado para birimi olarak ka-
bul edildi. 15 Kas›m 1989’da yap›lan baflkanl›k seçimlerinin
I. turunda hiçbir aday gerekli ço¤unlu¤u sa¤layamad›. Aral›k
1989’da yap›lan II. tur seçimlerde ise Fernando Collor de Mel-
