C,
Türk alfabesinin üçüncü harfi. Sesbilim bak›m›ndan sürekli
ve yumuflak difl damak ünsüzü. S›n›flama ve s›ralamada mad-
deler harfle gösterildi¤inde üçüncü maddenin bafl›na getirilir.
Küçük harfle yaz›ld›¤›nda ›fl›¤›n bofllukta yay›lma h›z›n› ve bir
maddenin ›s›nma ›s›s›n› gösterir. Ayr›ca karbon elementinin,
elektrik s›¤as›n›n, Coulomb’un simgesidir. Karmafl›k say›lar kü-
mesini, notalar› harflerle göstermede “do” sesini, sol üst köfle-
sinde küçük bir daireyle santigrat›, Roma rakamlar›nda yüz,
üzerinde yatay bir çizgiyle yüz bin say›s›n› gösterir. Kimi ö¤re-
tim kurumlar›ndaysa üçüncü derecede yüksek nottur.
CABER KALES‹,
Kuzey Suriye’de F›rat Irma¤›’n›n sol k›y›-
s›nda, Türkiye s›n›r›na 100 km. uzakl›kta eski bir kale ve burada
bulunan bir mezar. Yak›n zamanlara kadarki tarih bilgilerine gö-
re buradaki mezar›n, Osmanl› Hanedan›’n›n kurucusu Osman
Bey’in büyük babas› Süleyman fiah’a ait oldu¤u san›l›yordu. Bu
bak›mdan mezar zaman zaman Osmanl› padiflahlar› taraf›ndan
onar›lm›flt›r. Bu nedenden dolay› da TBMM ile Fransa aras›nda
yap›lan Ankara Antlaflmas›’n›n 9. maddesine göre, buras› Türki-
ye topraklar›ndan say›lacak ve Türk bayra¤› çekilebilecekti. An-
cak son tarih araflt›rmalar›, Osmanl› Hanedan›’n›n kurucusu Os-
man Bey’in büyükbabas›n›n ad›n›n kesin olarak bilinmedi¤ini,
büyük bir olas›l›kla da Süleyman fiah olmad›¤›n› göstermifltir.
CAH‹L‹YE DEVR‹,
Arap toplumunun ‹slâm öncesi döne-
mi. Bu dönemin bafllang›ç noktas›n› ‹sa Peygamber’in dönemi
olarak kabul edenler de vard›r. Cahiliye Devri, Arap toplumunun
«cahil» say›ld›¤› bir dönem olarak nitelenir. Cahiliye Devri’nde
Arap toplumu, tek bir yarat›c›n›n varl›¤›n› kabul ediyordu; ancak
buna ra¤men, Tanr›’n›n evi say›lan Kâbe’de 300 kadar put vard›.
Arap kabileleri hac mevsiminde Kâbe’ye gider ve bu putlara ta-
p›n›rd›. Kabilelere s›k› ba¤l›l›k, soy üstünlü¤ü, kabile savafllar›,
kölelik ve özellikle kad›nlar›n kölelefltirilmesi, Cahiliye Devri’nin
baflka önemli özellikleriydi. Bu dönemde Arap toplumunun ge-
liflmifl bir fliiri vard›. fiiirlerde daha çok aflk, flarap, savafl, yi¤it-
lik gibi konular ifllenirdi.
CAM,
belli bir silikat kar›fl›m›n›n ergitilip ani olarak so¤utul-
mas›yla elde edilen madde. Bir kat› madde gibi elle tutulur ol-
mas›na karfl›n, fiziksel aç›dan, cam, gerçekte afl›r› so¤umufl bir
s›v›d›r. Bu nedenle kesin olarak belirli bir ergime noktas› yoktur
ve kristal yap› göstermez. Cam› oluflturan silikat kar›fl›m›n› elde
edebilmek için, sodyum nitrat ya da karbonat vb. ile kireçtafl› ve
silis (SiO
2
) çok yüksek s›cakl›kta ergitilir. Bir süre bu durumda
dinlendirilen ergimifl cama, hava kabarc›klar› vb. uçup gittikten
sonra, istenen biçim verilir. De¤iflik maddeler kullan›larak çe-
flitli camlar elde edilebilir. Pencere ve flifle camlar›, sodyum ve
kalsiyum silikat›n kalsiyum oksit ve silisle kar›flt›r›lmas›yla elde
edilir. Bu camlar›n üretiminde, sodyum ve kalsiyum silikatlar
ise, sodyum karbonattan sa¤lan›r. Kimyasal maddelere daya-
n›kl› olmas› istenen camlarda, sodyum karbonat yerine potas-
yum karbonat kullan›l›r ve silisle birlikte biraz da borik da borik
asit eklenir. Böyle elde edilen camlar, içindeki metallerin boro-
silikat tuzlar›ndan oluflur. Bol silisli sodyum-alüminyum boro-
silikat, pyrex camlar›n yap›ld›¤› kar›fl›md›r. Pyrex, ani s›cakl›k
de¤iflimine ve darbelere dayan›kl›d›r. Optik camlarsa, içerdikle-
ri kurflun silikat nedeniyle parlakl›k kazan›rlar. Ucuz mücevher
taklitleri bu tür camdan yap›lmaktad›r. Arabalarda kullan›lan
camlarla kurflun geçirmez camlar ise, aralar›na plastik bir mad-
de yerlefltirilen iki cam tabakas›n›n bas›nç alt›nda ›s›t›l›p kay-
naflt›r›lmas›yla üretilir. Bilindi¤i kadar›yla cam üretimi ‹.Ö.
3000’li y›llarda Mezopotamya’da bafllam›flt›r. O zamanlar dö-
küm tekni¤i kullan›lmaktayd›. Üfleme yöntemi (metal bir boru
ucundaki ergimifl cam›n solukla fliflirilmesi ve istenen biçimin
verilmesi) ‹.Ö. 1. yüzy›lda Suriyeli cam ustalar›nca bulundu. Üf-
lenen cam›n bir kal›p içine al›nmas›yla daha kolay flekil verile-
biliyordu. Bu yöntem günümüzde, özellikle flifle ve ampul sana-
yiinde otomatik makinelerle uygulanmaktad›r. Pencere cam› ya
da düz cam ise, cam hamurunun merdaneler aras›ndan geçiri-
lip kesilmesi ve her iki yüzünün tafllan›p pardahlanmas›yla üre-
tilir. Gelifltirilen yeni bir yöntem de, cam hamurunu ergimifl bir
metal, örne¤in kalay üzerine döküp so¤umaya b›rakmakt›r. Böy-
lece pürüzsüz bir yüzey elde edilebilmektedir. Buzlucam üreti-
minde, cam› afl›nd›rma özelli¤inden ötürü hidrojen flüorür (HF)
kullan›l›r ya da cam hamuruna kemik külü, SnO
2
, CaF
2
gibi
saydam olmayan maddeler kar›flt›r›l›r. Renkli cam elde etmek
C
129
