CHOP‹N, Frederick
137
açt› ve General de Gaulle yeniden iktidara ça¤r›ld›. Geçici hükü-
met, giderek artan bir destek görmeye bafllad›. 18 Mart 1962’de
Frans›z Hükümeti ile Ulusal Kurtulufl Cephesi aras›nda Evian’da
bir ateflkes antlaflmas› imzaland›. 1 Temmuz 1962’de yap›lan re-
ferandum sonucunda, %91’lik bir oranla Cezayir’in ba¤›ms›zl›-
¤› kabul edildi.
CHAPL‹N, Charles Spencer
(1889 Londra-1977 Ve-
vey/‹sviçre), ‹ngiliz sinema oyuncusu, senaryo yazar›, film ya-
p›mc›s› ve yönetmeni. Yaratt›¤› “fiarlo” tipiyle ünlüdür.
Sirk-varyete oyuncusu bir ana-baban›n o¤luydu. 6 yafl›nda vod-
villerde oynamaya bafllad›. Küçük yaflta babas›n› yitirdi.
1910’da ABD’ye gitti. 1912’de film çal›flmalar›na bafllad›.
1914’te ilk filmi “Making A Living”i (Ekmek Davas›) yapt›. 30’u
aflk›n k›sa metrajl› filmden sonra yaratt›¤› “fiarlo” tipiyle top-
lumsal elefltiriye yöneldi. “The Kid” (Yumurcak) filminde Jackie
Coogan ile oynad›. Film bir dram›, güldürücü ögelerle canlan-
d›r›r. 1919’da Mary Pickford, Douglas Fairbanks ve D.W. Grif-
fith ile birlikte United Artists firmas›n› kurdu. Daha sonra ser-
best çal›flt›. Bu dönemde “A Woman of Paris” (Parisli Kad›n),
“The Gold Rush” (Alt›na Hücum), “The Circus” (Sirk) ve ilk ses-
li filmi olan “City Lights” (fiehir Ifl›klar›)› çevirdi. “Modern Ti-
mes” (Yeni Zamanlar), “The Great Dictator” (fiarlo Diktatör)den
sonra “Monsieur Verdoux”da ortaya att›¤› ça¤dafl sorunlar›n
tart›flmalar› büyüdü ve sonuçta, 1952’de ABD’de oturmas› ya-
saklan›nca, ‹sviçre’ye yerleflti. Bundan sonra “Lime Light” (Sah-
ne Ifl›klar›), ABD politik düzenini elefltiren “A King in New York”
(New York’ta Bir Kral), “Hong Konglu Kontes” adl› filmlerini
yapt›. Toplam 79 filmi vard›r. 1964’te an›lar› yay›mland›. Mild-
red Harris, Lita Grey, Paulette Goddard ve Oona O’Neil ile olmak
üzere dört evlilik yapt›.
CHARLES, Ray
(1932 Albany-
2004, Beverly Hills), Amerikal› caz flar-
k›c›s›, piyanist, besteci ve orkestra flefi.
Tam ad› Ray Charles Robinson’d›r. Alt›
yafl›ndayken görme yetisini kaybetti.
Körler okulunda ö¤renim gördü ve mü-
zik dersleri almaya bafllad›. On befl ya-
fl›nda ö¤renimini yar›da b›rak›p profes-
yonel olarak çal›flmaya bafllad›. 1940’l› y›llarda caz ve “blues”
piyanisti olarak ün yapt›. Bu dönemde ve 50’li y›llarda yapt›¤›
plaklar milyonlarca satt›. 1954’te bir “rhythm and blues” toplu-
lu¤u kurdu. 1961’de Fransa’da ve Antibes Festivali’nde büyük
bir orkestrayla birlikte çok baflar›l› konserler verdi. Ray Char-
les’›n yap›tlar›n›n en büyük özelli¤i blues, gospel ve rock and
roll’ü kendine özgü bir üslupta birlefltirmesidir. Pek çok ulusla-
raras› ödül alm›flt›r; bunlar aras›nda 10 tane Grammy Ödülü’nü
de saymak gerekir. 1987’deki 15. Uluslararas› ‹stanbul Festiva-
li’nde konuk sanatç› olarak üç konser verdi. 1978’de “Brother
Ray, Ray Charles’ Own Story” (Ray Kardefl, Ray Charles’›n A¤-
z›ndan Kendi Öyküsü) adl› özyaflamöyküsü yay›mlanm›flt›r.
Bafll›ca plaklar›: “Greenbacks” (1954), “Yes, ‹ndeed” (1956),
“Ain’t That Love” (1957), “I got a Woman” (1958), “Come Rain
or Come Shine” (1959), “Drifting Blues” (1965).
CH‹P
(çip okunur), küçük bir elektronik parça. Silisyum bir ta-
ban üzerine, birbirlerine alt›n ve alüminyum tellerle ba¤lanan
çok say›da transistörün oturtulmas›yla yap›l›r. ‹lk kez, elektronik
mühendisleri Jack Kilby ve Robert Noyce taraf›ndan, ayr› labo-
ratuvarlarda fakat ayn› zamanda yap›lan chip, büyük bilgisayar-
lar›n saklayabilece¤i bilgilerin 10 kat›n› saklayabilir. Kulland›¤›
enerji de çok azd›r. Chip, içine yerlefltirilmifl transistör say›s›na
göre de¤iflik amaçlara hizmet eder. Transistör say›s› artt›kça
kullan›m alan› da karmafl›klafl›r. Örne¤in, 5.000 transistörlü bir
chip, elektronik dijital saatlerde, 100.000 transistörlü bir chip
ise küçük bilgisayarlarda kullan›l›r. Projelendirme, iflletmecilik,
elektronik araflt›rma ve e¤itim araçlar›, güdümlü füzeler, uçak-
lar, yapay organlar, elektronik iflitme ayg›tlar›, kalp at›fllar›n› dü-
zenleyen ayg›tlar vb. birçok alanda, chip kullan›m› yoluyla
önemli geliflmeler sa¤lanm›flt›r. Chip teknolojisini gelifltirmeye
çal›flan uzmanlar, gelecekte bir chipe çok daha fazla transistö-
rün yerlefltirilebilece¤ini söylemektedir.
CHOP‹N, Frederick
(1810 Ze-
lazova-Wola-1849 Paris), Polonyal›
piyanist ve besteci. Babas› Frans›z,
annesi Polonyal›’yd›. Müzi¤e 6 yafl›n-
da piyano dersleriyle bafllad›.
1826’da Varflova Konservatuvar›’na
yaz›ld›. Üç y›l içinde hem virtüoz,
hem de besteci olarak Varflova’da ilk
baflar›lar›n› kazand›. 1828’de Berlin’e,
1829’da Viyana’ya gitti. Viyana’da, be¤enilen iki konser verdi.
1830’da Varflova’dan ayr›ld›. 1831’de Paris’e yerleflti. Burada
Luigi Cherubini, Félix Mendelsshon, Franz Liszt, Meyebeer ve
Hector Berlioz gibi ünlü müzikçilerle tan›flt›. Bir virtüoz oldu¤u
ölçüde bir besteci de oldu¤unu kan›tlad›. Besteledi¤i vals, nok-
türn, etüd, prelüd, polonez ve mazurka gibi piyano yap›tlar› Pa-
ris salonlar›nda büyük ilgi gördü. 1837 bafllar›nda, devrin ta-
n›nm›fl Frans›z kad›n yazar› George Sand’la tan›flt›. Aralar›ndaki
aflk on y›l sürdü. 1848’de ‹ngiltere’de konserler verdi. Londra’da
sa¤l›¤› bozuldu, Paris’e döndü. Bir y›l sonra öldü. Chopin bü-
yük besteciler aras›nda, minyatür (küçük boyda) yap›tlar›na, bü-
yük yap›tlar›n sa¤laml›¤›n› yerlefltiren tek sanatç›d›r. Buna karfl›
