CORELL‹, Arcangelo
141
CL‹NTON, Bill
(1946 Hope/Arkansas), Amerikal› siyaset
adam›. Tam ad›, William Jefferson Clinton’d›r. Georgetown Üni-
versitesi’nde uluslararas› iliflkiler, Oxford Üniversitesi’nde ikti-
sat, Yale Üniversitesi’nde hukuk ö¤renimi gördü. 1978’de Ar-
kansas valisi seçildi, 1980 seçimlerini kaybetti. 1982’de bir ke-
re daha vali seçildi ve bu görevi 1992’ye kadar sürdürdü. Ser-
best piyasa ekonomisinin egemen oldu¤u 1980’li y›llardan son-
ra, daha güçlü devlet, iç sorunlar›n ön plana al›nmas› ve yeni-
likçilik sloganlar›yla iktidara talip oldu. Demokrat Parti’nin ada-
y› olarak girdi¤i 1992 baflkanl›k seçimlerinde, oylar›n yüzde
43’ünü alarak baflkan seçildi. Aktif bir diplomasi gelifltiren ve
ekonomik konjonktürün elverifllili¤inden yararlanan Clinton,
1996’da yeniden baflkan seçildi. 2000 y›l›na kadar bu görevi
sürdürdü.
COCA-COLA,
kimi bitkisel maddeler kat›larak yap›lm›fl bir
soda türü. Co-ca-co kokaini ç›kar›lm›fl koka (coca) yapraklar› ve
kola (cola) cevizi özsular›, fleker, karamel, ar› su ve karbon gaz›y-
la yap›l›r. Bu içecek ilk kez 1886’da Atlanta’da (ABD) üretilmifltir.
CO⁄RAFYA,
konusu, yeryüzündeki anakara ve ülkelerin
yüzey biçimlerini, iklim ve do¤al kaynaklar›n›, insan, hayvan ve
bitki türlerini incelemek olan bilim. Eskiden yaln›z yer biçimle-
rini incelemekle s›n›rl› olan co¤rafya, 18. yüzy›ldan sonra çeflit-
li dallara ayr›ld›; di¤er bilim dallar›n›n geliflmesi ve katk›s›yla
araflt›rmaya dayanan ayr›nt›l› ve kapsaml› bir bilim oldu. Co¤-
rafya bafll›ca iki genel bölüme ayr›l›r: Genel co¤rafya ve ülkeler
co¤rafyas›. Genel co¤rafya da, genel fiziksel co¤rafya ve genel
beflerî co¤rafya olmak üzere iki k›s›mda incelenir. Genel fiziksel
co¤rafyan›n, dünyan›n ölçülerini ve çeflitli noktalar›n kesin yer-
lerini bildirmeye yarayan matematik co¤rafya; yeryüzündeki ik-
limleri inceleyen klimatoloji; okyanuslar›n ak›nt›lar›n›, gelgit
olay›n›, denizlerin derinlik, s›cakl›k, tuzluluk gibi özelliklerini
inceleyen hidrografya; karalar›n yüzey biçimlerini inceleyen je-
omorfoloji; bitki ve hayvanlar›n yeryüzündeki do¤al oluflumla-
r›n iliflkilerini inceleyen genel beflerî co¤rafya, insanlar›n çeflit-
li do¤al koflullar alt›ndaki yaflay›fllar›n›, do¤a özelliklerine göre
da¤›l›mlar›n›, bunlar›n nedenlerini araflt›ran as›l beflerî co¤raf-
yayla; hammaddelerin yeryüzündeki da¤›l›fl›n›, kara, deniz ve
hava ulafl›m yollar›n›, sanayi dallar›n›n, tar›m alanlar›n›n da¤›l›-
m›n› inceleyen ekonomik co¤rafya, nüfus yo¤unlu¤u bak›m›n-
dan insanlar›n ülkeler, bölgeler ve anakaralar üzerindeki da¤›l›-
m›n› inceleyen nüfus co¤rafyas› (demografi); tarihî olaylar so-
nucu siyasal s›n›rlarda oluflan de¤ifliklikleri inceleyen tarihî
co¤rafya; ülke s›n›rlar›n›, bir ülke içindeki federasyon, eyalet, vi-
lâyet, özerk bölge gibi siyasal ve yönetimsel ayr›m s›n›rlar›n› in-
celeyen siyasal co¤rafya bölümlerini içerir.
COMTE, Auguste
(1798 Montpellier-1857 Paris), Frans›z
düflünürü. Politeknik okulunu bitirdi, bir süre matematik ö¤ret-
menli¤i yapt›. 1817-1821 aras›nda Saint-Simon ile çal›flt›.
1826’da düflüncelerini olumculuk (pozitivizm) ad›yla temellen-
dirmeye çal›fl›rken ruhî bir bunal›m geçirdi. Yar›m b›rakt›¤› ve
en önemli yap›t› olan “Cours de Philosophie Positive” (Pozitif
Felsefe Dersleri) 1830-1842 aras›nda yay›mland›. Comte, bu
yap›t›n› “mutlak olarak tek bir ilke vard›r, o da mutlak olan hiç-
bir fleyin var olmad›¤›d›r” düflüncesi üzerinde temellendirdi.
Buna göre olgu, deney arac›l›¤›yla ortaya ç›kar›lan olayd›r. Üç
Durum Yasas› ile insanl›¤›n evrimi teolojik (dinbilimsel), meta-
fizik ve son olarak olumcu (pozitivist) evrelerden geçer. Augus-
te Comte, toplumbilimin de kurucusu olarak bilinir. Ancak, ona
göre, toplumbilim, fizi¤e özgü yöntemlerin topluma uygulan-
mas›yla belirlenen bir tür toplumsal fiziktir. Önemli yap›tlar› ara-
s›nda “Discours sur L’Esprit Positif” (Pozitif Anlay›fl üzerine Ko-
nuflmalar, 1844), “Calendrier Positiviste” (Pozitivist Takvim,
1849), “Le Système de Politique Positive” (Pozitif Siyaset Sis-
temi, 1852-1854), “Appel aux Conservateurs” (Tutuculara Ça¤-
r›, 1855), “Synthése Subjective” (Öznel Birleflim, 1856) bulun-
maktad›r.
CONKER, Mehmet Nuri
(1881 Selânik-1937 Ankara),
Türk siyaset adam› ve askerî. 1902 y›l›nda Harbiye’ye bitirdi,
Hareket Ordusu’na gönüllü olarak kat›ld›. Mahmut fievket Pa-
fla’n›n yaverli¤ini yapt›ktan sonra 1910’da kurmay oldu. Trab-
lusgarp harekât›na kat›ld›. Balkan Savafl›’nda yaraland›. Kurtu-
lufl Savafl› bafllay›nca Anadolu’ya geçti. Daha sonra Ankara ku-
mandan ve vali vekilli¤i, 41. Tümen kumandanl›¤› ve Adana va-
li vekilli¤i yapt›. 1921’de TBMM Hükümeti’nin temsilcisi olarak
Berlin’e gönderildi. 1923-1931 y›llar› aras›nda da Gaziantep
milletvekilli¤i yapt›. Cumhuriyet F›rkas› kurucular›ndan olan
Conker, ayn› zamanda bu f›rkan›n genel sekreteriydi. “Zabit ve
Kumandan” (1914) adl› bir de kitab› vard›r.
COOK, James
(1728 Yorkshi-
re-1779 Hawaii), ‹ngiliz denizcisi ve
kâflifi. ‹lk görevine kömür gemilerinde
miço olarak bafllayan Cook, daha son-
ra ‹ngiliz ordusunda harita çizmekle
görevlendirildi. 1768’de dünyay› do-
laflmak amac›yla bir yolculu¤a ç›kt›.
1769’da Tahiti’yi, oradan dönüflte de
Sosyete Adalar› ad›n› verdi¤i tak›ma-
dalar› keflfetti. Daha sonra Yeni Zelan-
da’y› buldu. 1770’te Yeni Zelanda k›y›-
lar›n›n haritas›n› çizdi. ‹ngiltere’ye döndükten sonra, 1772’de
ikinci bir yolculu¤a ç›kt›. 1773’te Antarktika’y›, 1775’te Yeni Ka-
ledonya’y› keflfederek ayn› y›l Avrupa’ya döndü. 1776’da üçün-
cü yolculu¤una ç›kan Cook, bu yolculu¤u s›ras›nda Sandwich
Adalar› ad›n› verdi¤i tak›madalar› keflfetti; ancak, burada yerliler
taraf›ndan öldürüldü.
COPYR‹GHT,
bir edebiyat, sanat ya da bilim yap›t›ndan mi-
rasç›lar›n ya da yazar›n yararlanma hakk›. Telif hakk›n›n karfl›l›-
¤› olan ‹ngilizce bir sözcüktür. Bu hak, genellikle daire içine
al›nm›fl büyük C harfiyle, kitab›n ilk sayfas›n›n arka yüzünde alt
tarafa konularak gösterilir.
CORELL‹, Arcangelo
(1653 Fusiqnano-1713 Roma),
‹talyan besteci ve kemanc›s›. ‹lk derslerini Faenza’da bir din
adam›ndan alan Corelli, daha sonra ö¤renimine Bologna’da de-
vam etti. Yaflam›n› besteler ve orkestra flefli¤i yaparak, oda mü-
zi¤i konserleri vererek sürdürdü. Besteleriyle 17. yüzy›l ‹talyan
