ÇAMAfiIR SODASI
148
reçine s›z›nt›lar› bulunan, i¤neyapraklar› nedeniyle güzel görü-
nüfllü bir park a¤ac› olan a¤layançam
(Pinus griffithii),
h›zl› büyüdükleri için genifl alanlarda dikimi yap›lan
Pinus
radiata
ve
Pinus maritima’
d›r.
ÇAMAfiIR SODASI,
soda ad›yla bilinen sodyum karbo-
nat›n 10 su molekülü ile kristallendirilmifl hali (Na
2
CO
3
.10-
H
2
O). Piyasada “sud brüt” ad›yla sat›lan çamafl›r sodas› %
41-45 sodyum karbonat, % 1,5 yemek tuzu, % 27-29 kalsiyum
sülfür, % 1-13 sodyum sülfat içerir. Bu kar›fl›m›n s›cak suda la-
pa hâline getirilerek kristallendirilmifli içinde % 60-65 su, %
40-45 soda bulunur.
ÇAMFISTI⁄I,
büyük ve çok dall› bir a¤aç olan f›st›k çam›-
n›n tohumu. Çamf›st›¤›, kozalaklar olgunlafl›nca kendili¤inden
yere dökülür. Sert kabukludur. ‹çi ufak, beyaz›ms›, niflastal› ve
ya¤l›d›r. Çamf›st›¤› flekerleme yap›m›nda, dolma, pilav gibi ye-
meklerde kullan›l›r.
ÇAMLIBEL, Faruk Na-
fiz
(1898 ‹stanbul-1973 Sam-
sun Gemisi/Akdeniz), flair. Or-
taö¤renimini Bak›rköy ‹dadi-
si’nde tamamlad›. Bir süre T›p
Fakültesi’nde okudu. ‹stan-
bul’dan milletvekili seçilerek
parlamentoya girdi (1946-27
May›s 1960). Bir süre Yass›-
ada’da tutuklu kald›. Sürekli de-
¤iflimler içinde yaflayan öteki
yafl›tlar› gibi kendisini, bir ön-
ceki kufla¤›n çözümleme savafl› verdi¤i sorunlar›n ortas›nda bu-
lur. Peyâm-› Edebî (1913-1914), Edebiyat-› Umumiye Mecmu-
as› (1916-1919), Ümid (1917-1921), fiair (1918-1919), Nedim
(1919), ‹leri gazetesi (1917-1918), Yar›n (1919-1922) dergile-
rinde ç›kan ilk fliirlerinde bireysel duygular› ifllerken de fazla s›-
radanl›¤a düflmedi¤i görülür. As›l kiflili¤ini, hece ölçüsüyle yaz-
d›¤› fliirlerinde buldu¤u söylenebilir. Çeflitli mizah dergilerinde
Çamdeviren, Deli Ozan takma adlar›yla mizah fliirleri yazd›, man-
zum oyunlar›ysa y›llarca halkevleri ve okul sahnelerinde oynan-
d›. Yap›tlar›: “fiark›n Sultanlar›” (1918), “Gönülden Gönüle”
(1919), “Dinle Neyden” (1919), “Çoban Çeflmesi” (1926), “Su-
da Halkalar” (1928), “Bir Ömür Böyle Geçti” (1933), “Elimle
Seçtiklerim” (1934), “Akarsu” (1937), “Tatl› Sert” (mizah fliirle-
ri, 1938), “Ak›nc› Türküleri” (1938), “Heyecan ve Sükûn” (1959),
“Canavar” (manzum oyun, 1925), “Ak›n” (manzum oyun, 1932),
“Özyurt” (oyun, 1932), “Kahraman” (oyun, 1933), “Yayla Karta-
l›” (oyun, 1945), “Y›ld›z Ya¤muru” (roman, 1936), “Zindan Du-
varlar›” (1962), “Han Duvarlar›” (seçme fliirler, 1969).
ÇANAKKALE,
Marmara Bölgesi’nin bat›s›nda il ve ayn› ilin
merkezi olan kent. Türkiye’de, topraklar› iki k›taya yay›lan ikinci
ildir (öteki ‹stanbul). ‹l topraklar›n›n bütünüyle göze çarpan bafl-
l›ca özelli¤i, Marmara ve Ege Denizi ve bu denizleri birbirine
ba¤layan Çanakkale Bo¤az› aras›nda bir “yar›mada” görünüflü
tafl›mas›d›r. ‹lin k›y›lar›, kuzeyde, Marmara Denizi’nin Erdek Kör-
fezi’nde bafllar, Çanakkale Bo¤az›’n›n güneybat› ucunda Kumka-
le’ye dek uzan›r. Bo¤az›n kuzeyinde Gelibolu Yar›madas›’n›n tü-
müyle Gökçeada da il s›n›rlar› içindedir. Ege k›y›lar› (orta kesi-
minde yer alan Bozcaada ile birlikte), kuzeyde Saros Körfe-
zi’nden Edremit Körfezi’nin kuzey k›y›s›nda Küçükkuyu’nun do-
¤usuna dek uzan›r. Bu k›y› s›n›rlar› d›fl›nda, Saros Körfezi’nin
kuzeyinde Edirne, kuzeydo¤uda Tekirda¤ ve do¤uda da Bal›ke-
sir illeriyle komfludur. Edremit Körfezi’nin kuzeydo¤usundaki
Kazda¤› (1.766 m.) bir yana b›rak›lacak olursa, önemli yüksek-
liklere rastlanmaz; yükseklikler 750 m. dolaylar›ndad›r. Bununla
birlikte, akarsu vadileri boyunca yer yer ova düzlükleri bulunma-
s›na karfl›n, arazi genellikle engebeli bir görünüm tafl›r. ‹klim:
Trakya’n›n iç kesimi d›fl›nda, Marmara Bölgesi iklimi (Ege ve
Bat› Karadeniz aras›nda bir geçifl iklimi) niteli¤i tafl›r. Yazlar ve
k›fllar Karadeniz’den daha s›cak, fakat Ege’ye göre daha serindir.
Y›ll›k ya¤›fl tutarlar›yla Ege’ye yaklafl›r. Ancak yaz kurakl›klar› o
denli belirgin de¤ildir. K›fl›n karl› ve donlu günler say›s›, Ege’ye
göre önemli ölçüde çoktur. Örne¤in il merkezi Çanakkale’de y›l-
l›k s›cakl›k ortalamas› 14,9ºC, ocak 6ºC, temmuz 24,7ºC; y›ll›k
ya¤›fl tutar› 629 mm., karla örtülü gün 5-6, donlu günler say›s›
26’d›r. Önemli akarsuyu yoktur. Belirtmeye de¤er ›rmak, Biga
yöresinden bat›ya akarak, Bayramiç’ten geçen ve Ezine’de kuzey-
bat›ya dönerek Kumkale’de Çanakkale Bo¤az›’na dökülen Men-
deres Çay›’d›r. Orman bak›m›ndan zengin illerimizden biridir.
Son y›llarda yang›nlar ve kesim nedeniyle azalm›fl olmas›na kar-
fl›n ormanlar, il topraklar›n›n beflte birini kaplar. Tar›m ürünleri
oldukça çeflitli, fakat üretim göze çarpacak bir düzeyde de¤ildir.
Biga yöresi (özellikle Çan ilçesi) yeralt› kaynaklar› bak›m›ndan
zengindir (linyit, kurflun, demir cevheri vb.). Endüstri bak›m›n-
dan, Türkiye çap›nda önemli bir üretim düzeyinde bulunan Ça-
nakkale Seramik Fabrikas› d›fl›nda, daha çok tar›msal ürünlerle
bal›kç›l›¤a dayal› küçük üretim birimleri geliflmifltir. Zeytinya¤›
ve öteki bitkisel ya¤lar, sabun, salça ve çeflitli sebze konserve-
leri, bal›k konservesi (özellikle Gelibolu’da), flarap (Gökçeada,
Bozcaada), kereste, parke (Yenice), sütten yap›lm›fl besinler gi-
bi. Ulafl›m, deniz ve karayollar›yla sa¤lan›r. Eceabat-Çanakkale,
Çanakkale-Gökçeada ve Lapseki-Gelibolu aras›nda da her gün
araba vapuru ba¤lant›s› vard›r. Bu ba¤lant›lar, ‹stanbul ve Balkan
ülkeleriyle karayolu ulafl›m›n› Trakya üzerine çeker ve güneyden
Bursa-Band›rma-Yalova üzerinden yap›lan ulafl›m›n yükünü
paylafl›r. Turizm olanak ve koflullar› bak›m›ndan zengin bir ili-
mizdir. Antikça¤ tarihinin baz› ünlü kal›nt›lar› (en tan›nm›fllar›
Çanakkale Bo¤az› yak›n›nda Troya ve Ayvac›k yak›n›nda, Edre-
mit Körfezi’nin kuzey k›y›s›nda Assos-Behramkale), dünya savafl
tarihinde büyük yeri olan Çanakkale savafllar›n›n yap›ld›¤› yer-
ler; flehitlikler, Türk ve yabanc›lara ait an›t ve mezarl›klar, özel-
likle Gelibolu ve Bolay›r’da Türk tarihinin kimi tan›nm›fl kiflileri-
nin türbe ve mezarlar› (örne¤in Bolay›r’da Rumeli Fatihi Süley-
man Pafla’n›n türbesi, Nam›k Kemal’in mezar›). Yaz turizmi için
çok plaj ve kamp yerleri vard›r.
ÇANAKKALE BO⁄AZI,
Gelibolu Yar›madas› ile Anado-
lu k›y›lar› s›ras›nda, Marmara Denizi’ni Ege Denizi’ne ba¤layan
bo¤az. Yaklafl›k 65 km. uzunlu¤uyla ‹stanbul Bo¤az›’n›n iki kat›-
d›r. En genifl yeri 6.5 km, en dar yeri 1,3 km.dir. Bo¤az›n karfl›-
