ÇULLUK
163
ni kille s›vay›p ç›k›nt›lar› kapatarak da istenilen biçim elde edi-
lebilir. Kal›plama yöntemiyle ancak basit eflyalar yap›labilir. Çe-
virme yöntemiyse çömlekçi çark›n›n yard›m›yla gerçekleflir.
Çark›n üzerine konulan hamura, çark dönerken parmaklarla is-
tenilen biçim verilir. Kuruma birkaç aflamada olur. Çömle¤in
kulplar›, hamur kurumaya yüz tuttuktan sonra tak›l›r. Kuruduk-
tan sonra z›mparalanan çömlek boyan›p üzerine süs yap›l›r. Da-
ha sonra reçine, vernik gibi su geçirmesini önleyecek bir mad-
deyle kaplan›r. Son ifllem olarak piflirilen çömlek kullan›fla ha-
z›r duruma gelir.
ÇÖREOTU,
dü¤ünçiçe¤igillerden, tek tek çiçekleri sap
ucunda bulunan, hofl kokulu, bir y›ll›k otsu bir süs bitkisi ve bu-
nun susam irili¤indeki tohumu
(Nigella damascena).
Eskiden “nazar”a karfl› yap›lan tütsü için kullan›lan tohum, gü-
nümüzde çeflni vermek için baz› yiyeceklere kat›lmaktad›r.
ÇÖZÜM
ya da
ÇÖZÜLÜfi,
bir edebiyat yap›t›nda anlat›lan
olay›n ya da kurulan entrikan›n çözüldü¤ü son bölüm. Daha çok
bir tiyatro terimi olarak kullan›l›r.
ÇÖZÜMLEME,
bir bütünü kendisini oluflturan ögelere ay›r-
ma ifllemi, tahlil. Karfl›t›, parçalar› birlefltirerek bütünü oluflturma
anlam›ndaki bireflim kavram›d›r. Edebiyat terimi olarak öykü ve
roman kiflilerinin iç dünyalar›n›n, ruhsal durumlar›n›n çözüm-
lenmesi anlam›nda kullan›l›r.
ÇÖZÜNME,
kat›, s›v› ya da gaz evrelerinde bulunan madde-
lerin, molekül ya da atomlar›n› bir arada tutan kuvvetleri yene-
rek, bir baflka maddenin içinde da¤›lmalar› olay›. Her çözünme
ayn› tipte de¤ildir. Bir tuz, suda çözündü¤ünde oluflan çözelti
so¤utulursa tuz yeniden kristalleflir. Oysa bir metalin asitle çö-
zünmesi kimyasal bir reaksiyonla olur ve ilk maddeye dönüle-
mez. Kat›lar bir s›v› içinde çözününce hâl de¤iflikli¤ine u¤rarlar
ve bu de¤iflmede bir çözünme ›s›s› söz konusudur. Baz› kar›-
fl›mlarda görülen s›cakl›k düflmesi bundan ileri gelir.
ÇUBUK BARAJLARI,
Ankara’n›n kuzeyinde, Çubuk Ça-
y› üzerine Ankara’n›n su gereksinimini karfl›lamak için kurulmufl
iki baraj. Çubuk I, 1936’da Çubuk Çay›’n›n Çubuk Ovas›’ndan
ç›kt›ktan sonra andezit kayaçlar› aras›nda açt›¤› dar bo¤azda ku-
ruldu. 12 m yüksekli¤indeki baraj›n su toplama kapasitesi 13
milyon m
3
tür. fiehrin su gereksiniminin tümünü karfl›layamad›-
¤› için Çubuk ilçesinin 5 km kuzeyine Çubuk II baraj› yap›ld›.
Böylece su gereksiniminin büyük bir bölümü sa¤lanm›fl ve ta-
r›m topraklar› taflmalardan korunmufltur.
ÇUBUK OVASI,
Ankara’n›n kuzeydo¤usunda Karya¤d› ve
‹dris da¤lar› aras›nda Çubuk Çay›’na paralel olan ova. I. Bayezit
ve Timur aras›nda yap›lan Ankara Savafl› (20 Temmuz 1402) bu
ovada geçmifltir. Ovan›n güneyinde Çubuk I baraj›, kuzeyinde
Çubuk II baraj›, do¤usundan orta kesimine kadar da Esenbo¤a
Havaliman› yer almaktad›r.
ÇUHAÇ‹ÇE⁄‹,
çuhaçiçe¤igillerden, s›k çiçek açan bir süs
bitkisi
(Primula veris).
Tek tek ya da toplu biçimde olan çi-
çekleri, sar› ve eflatun renklidir. Hafif topraklar› ve çak›ll›k, serin
yerleri sever. Kökleri eczac›l›kta gö¤üs yumuflat›c› olarak kullan›l›r.
ÇUKUROVA,
Akdeniz Bölgesi’nin do¤usunda, Mersin ve
‹skenderun körfezleri aras›nda bulunan genifl ova. Tarsus, Sey-
han ve Ceyhan ›rmaklar›n›n tafl›d›¤› verimli topraklarla kapl›d›r.
Kuzeyden Toros Da¤lar›, do¤udan Misis Tepeleri ile çevrilidir.
Tipik bir Akdeniz iklimine sahiptir. Ovan›n verimini art›rmak
amac›yla akarsular üzerine baraj ve bentler yap›lm›flt›r. Topra¤›n
verimi, sulama olanaklar› ve elveriflli iklim, Çukurova’y› zengin
bir tar›m alan› durumuna getirmifltir. Bu verimli topraklarda ye-
tifltirilen ürünlerin bafl›nda pamuk gelir. Bunu turunçgiller (li-
mon, portakal vb.) ve sebzeler (özellikle turfanda sebze) izle-
mektedir. Ayr›ca bu¤day, arpa, pirinç, baklagiller ve susam da
yetifltirilen ürünler aras›ndad›r. Ovan›n k›y›s›nda kurulmufl ve
Çukurova’n›n bafll›ca kentleri olan Adana, Osmaniye, Mersin ve
Tarsus ayn› zamanda Çukurova’n›n al›flverifl ve sanayi merkez-
leridir. Yüzölçümü 3.150 km
2 .
ÇULLUK,
çullukgillerden, göçmen bir kufl türü
(Scolo-
pax rusticola).
30 cm uzunlu¤unda, kahve ve külrengi tüy-
lü, uzun gagal›, k›sa bacakl›d›r. Esmerimsi s›rt›nda uzunlamas›-
na aç›k renk çizgiler bulunur ve karn› beyazd›r. Avrupa, Asya ve
Kuzey Afrika’da yaflar ve nemli ormanlar› sever. Eti için avlan›r.
