DIRANAS, Ahmet Muhip
184
ler. Is›, morötesi ve iyonlaflt›r›c› ›fl›n›mlar›n da mikrop öldürücü
etkileri vard›r.
DIRANAS, Ahmet Muhip
(1909 Sinop-1980 Ankara), flair.
Ortaö¤renimini Ankara Erkek Lise-
si’nde tamamlad›. Ankara Hukuk,
‹stanbul Edebiyat Fakültesi Felsefe
Bölümü’nde okudu. Yüksekö¤renim
y›llar›nda Ulus gazetesinde ve ‹stan-
bul Devlet Güzel Sanatlar Akademi-
si kitapl›¤›nda çal›flt›. Ankara’da
Halkevleri Kültür ve Sanat Yay›nlar›
yönetmenli¤i (1938-1942), askerlik görevinden sonra, Çocuk
Esirgeme Kurumu Neflriyat Müdürlü¤ü görevlerinde bulundu
(1946-1949). Politikaya at›ld›. Zafer gazetesinde yazd› (1949).
Çocuk Esirgeme Kurumu baflkanl›¤› (1957-1960), ‹fl Bankas› Yö-
netim Kurulu üyeli¤i yapt›. Muhip Atalay imzas›yla Millî Mec-
mua’da (15 Eylül 1926) ç›kan ilk fliirinden sonra Edebiyat› Cedi-
de (1928), Görüfl, Varl›k, Ç›¤›r, A¤aç, Gündüz, Olufl, Yücel
(1930-1940) dergilerinde yay›mlad›¤› fliirlerle tan›nd›. 19. yüzy›l
Frans›z flairlerinden Baudelaire, Rimbaud çizgisi üzerinde, de¤i-
flik hece ölçülerini uygulamada, yeni teknikler arayarak yap›sal
güzellikleri ön plana ald›. Özellikle Ülkü, Sanat ve Edebiyat, Var-
l›k (1944-1946) dergilerinde yay›mlad›¤› fliirlerde, evren ve do¤a
karfl›s›nda de¤iflik bireysel durumlar›, izlenimi çok aflan derinlik-
ler içinde, de¤iflik benzeti dünyalar› çizerek, lirizminden bir fley
yitirmeden yans›tmay› baflard›. Yap›tlar›: “Gölgeler” (oyun,
1946’da ‹stanbul fiehir Tiyatrolar›’nda sahneye kondu. CHP Ya-
r›flmas›’nda ikincilik kazand›, 1947), “O Böyle ‹stemezdi” (‹stan-
bul fiehir Tiyatrosu’nda sahneye kondu, 1948-1949), “fiiirler”
(1974), “K›r›k Saz” (Tevfik Fikret’in yap›tlar›n›n günümüz diline
çevrilifli, 1975).
DIfiBESLEK,
kendisi için gerekli maddeleri kendi kendine
yapamay›p d›fl ortamdan haz›r olarak alan canl›lar›n genel ad›;
heterotrof. Bütün hayvanlar ve bitkilerin bir bölümü d›flbeslek-
tir. Bitkiler aras›nda d›flbesleklik seyrek görülen bir olayd›r.
Mantarlar, bakteriler gibi klorofilsiz, afla¤› bitkilerde ve asalak
yaflama uyarak fotosentez yapma özelli¤ini kaybetmifl kimi yük-
sek bitkilerde görülür. Hayvanlarda ise d›flbesleklik, bir kurald›r.
Hayvanlar besinlerini ya bitki ve hayvanlar› yiyerek ya asalak
yaflad›klar› canl›lardan ya da çürümekte olan organik naddeler-
den al›rlar.
DIfi‹fiLER‹ BAKANLI⁄I,
Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni
d›flar›da temsil etmek, yabanc› devletlerin ve uluslararas› kuru-
lufllar›n çal›flma ve iliflkilerini izleyerek saptanan d›fl politikay›
yürütmek için kurulan devlet örgütü. Tanzimat dönemine de¤in
d›flifllerine, “Reisülküttap”lar bak›yordu. Bu tarihten sonra
Umuru Hariciye Nezareti’ne ba¤land›, 1920 y›l›nda Hariciye Ve-
kâleti kuruldu, 1938 y›l›nda 3312 say›l› yasayla bakanl›k hâlini
ald›. D›fliflleri Bakanl›¤›, devletin d›fl politikas› yan›nda, yabanc›
ülkelerdeki Türk yurttafllar›n›n durumlar›yla ilgilenir, yasalar›m›-
z›n Türkiye d›fl›ndaki uygulamalar›n› yürütür. Yabanc›lar›n Tür-
kiye’ye gelme ve oturma ifllemlerini yapar. Bakanl›¤›, d›fliflleri
bakan› temsil eder. Ankara’daki merkez örgütü bir genel sekre-
ter ile politik, yönetimsel, ekonomik dallarla u¤raflan ve NATO
ifllerine bakan genel sekreter yard›mc›lar›ndan oluflur. Bakanl›-
¤›n yurtd›fl› örgütü büyükelçilikler, elçilikler, uluslararas› örgüt-
lerdeki sürekli temsilcilikler, baflkonsolosluklar, fahri baflkon-
solosluklar, konsolosluklar ve özel temsilciliklerden oluflur.
DIfiTERS AÇILAR,
iki do¤ru bir kesenle kesildi¤inde
oluflan, birer kenarlar› ortak (kesen) ve ilk iki do¤ru d›fl›nda yer
alan karfl›l›kl› aç›lar. Söz konusu iki do¤ru paralelse d›flters aç›-
lar efltir.
D‹CKENS, Char-
les
(1812 Landport-
1870 Gadshill), ‹ngiliz
romanc›. Takma ad›
Boz’dur. Babas› deniz
kuvvetlerinde çal›flan
yoksul bir memurdu.
Do¤umundan k›sa bir
süre sonra ailesi Londra
yak›nlar›ndaki
Chat-
ham’da yerleflti. Dickens
orada mutlu bir çocukluk
geçirdi, ama babas› borç
yüzünden cezaevine gi-
rince bu mutlu dönem
sona erdi (1823). Bir fabrikada çal›flmaya bafllad›. Babas›n›n üç
ay sonra serbest b›rak›lmas› üzerine on befl yafl›na dek okula git-
ti. 1826’da bir avukat›n yan›na girdi. Parlamentoda zab›t kâtipli-
¤i yapt›. ‹fl de¤ifltirerek gazeteci oldu ve “Morning Chronicle”
gazetesinde ola¤anüstü güzel röportajlar yazd›. Londra’n›n gün-
delik yaflam›n› konu alan ilk öyküleri önce gazetelerde ç›kt›, da-
ha sonra “Sketchs by Boz” (Boz’un Taslaklar›, 1836) ad›yla kitap
olarak yay›mland›. Bu öykülerin kazand›¤› baflar› üzerine kendi-
sinden bir çizgi roman tasla¤› için metin yazmas› istendi. Yay›m-
c›n›n önerdi¤i konuda de¤ifliklik yaparak, garip ama sevimli tip-
lerin oluflturdu¤u bir grubu anlatan “Pickwick Papers” (Pickwick
K⤛tlar›, 1837) adl› mizah roman›n› kaleme ald›. Roman›n belir-
li bir konusu yoktu, yaln›zca gülünç olay ve konuflmalar› anlat›-
yordu. Bu yap›tla bir anda üne kavufltu. 1836-1841 aras› ayn›
anda birçok roman› üzerinde çal›flt›. ‹ki kez Amerika’ya gitti.
Amerikan toplumunu elefltiren yaz›lar›yla Amerikal›lar› k›zd›rd›.
Demokrat bir gazete olan “Daily News”i ç›karmaya bafllad›
(1846). Özyaflam›na iliflkin birçok bilgiyi içeren “David Copper-
field”i kaleme ald› (1848-1849). ‹ki y›l yazmaya ara verdi. Bunu
izleyen dönemde büyük romanlar›n› yazd›. Gerek yazar gerek in-
san olarak bir “sosyal reformcu” diye ün kazand›. Pek çok yar-
d›m kurumunda etkin olarak çal›flt›. Toplumsal aksakl›klar› konu
alan yap›tlar›yla çeflitli reform giriflimlerinin bafllat›lmas›na ön
ayak oldu. Bir inme sonucu öldü. Toplumsal roman›n öncülerin-
den ve büyük bir mizah ustas› olan Dickens, yap›tlar›yla ‹ngilte-
re’de gerçekçilik ak›m›n› bafllatm›flt›r. Romanlar›ndaki kiflileri
soyut yönleriyle de¤il, tutum ve davran›fllar›n› belirleyen top-
lumsal çevreleriyle sergilemifltir. Özellikle karakterlerin çizimin-
