D‹fi
189
çok oldu¤undan, elektrik ak›m›na az direnç gösterirler yani iyi
iletkendirler. Kükürt gibi ametallerde ve tahtada ise çok az ser-
best elektron bulundu¤undan ak›m› pek geçirmezler yani yal›t-
kan maddelerdir. Elektronik devrelerde, seramik maddelerle ka-
r›flt›r›lan toz karbondan yap›lm›fl ve üzerinde kaç ohm’luk oldu-
¤unu belirten renkli halkalar bulunan dirençler çokça kullan›l›r.
D‹RHEM,
okkan›n dört yüzde biri olup eskiden kullan›lan bir
a¤›rl›k ölçüsü. ‹lk kez Halife Ömer taraf›ndan 2.97 gr. olarak
bast›r›ld›. Bu a¤›rl›k ülkeden ülkeye de¤ifliyordu. Örne¤in ‹stan-
bul’da kullan›lan dirhem 3.207 gram; M›s›r’da kullan›lansa
3.0884 gr. a¤›rl›¤›ndayd›. Ayr›ca özensiz bas›l›fl› da bu a¤›rl›kla-
r›n tam uygulan›fl›n› önlüyordu. Örne¤in Kahire’de kurulan bir
inceleme komisyonu 3,0884 gr. olmas› gereken dirhemlerin
3,0898 gr. geldi¤ini saptam›flt›. 1933’te Türkiye’de kullan›mdan
kald›r›ld›. Sözcük, Fas’›n 100 Fas Frang› de¤erindeki para biri-
mi anlam›na da gelir.
D‹RL‹K,
Osmanl› ‹mparatorlu¤u’nda devlet memurlar›na, rüt-
belerine ve memuriyetlerine göre, ayl›k yerine tahsis edilen ver-
gi kayna¤›. Devlet memuru kendisine tahsis edilen vergi kayna-
¤›n›n mülkiyetine de¤il, yaln›zca o yerin vergisini toplama hak-
k›na sahipti. Dirliklerin en ünlüleri t›mar, zeamet, has, arpal›k,
paflmakl›k vb. idi.
D‹SK,
(Türkiye Devrimci ‹flçi Sendikalar› Konfederasyonu)
Türkiye’deki üç iflçi sendika konfederasyonundan biri (di¤erleri
Türk-‹fl ve Hak-‹fl). Birçok sendikan›n kat›l›m›yla 13 fiubat
1967’de kuruldu. Bafll›ca kurucular› Kemal Türkler, R›za Kuas,
Mehmet Alpdündar, ‹brahim Güzelce ve Kemal Nebio¤lu’ydu.
D‹SK, daha etkin bir sendikal mücadele anlay›fl›n› savunarak
Türk-‹fl’in “partilerüstü politika”ya dayanan sendika anlay›fl›na
karfl› ç›kt›. Kemal Türkler’in genel baflkanl›¤a seçildi¤i 1968’den
sonra ald›¤› bir kararla Türkiye ‹flçi Partisi’ne destek verdi. 15-
16 Haziran Olaylar› olarak bilinen 1970’teki gösteri ve eylemler-
de etkin rol oynayan D‹SK’in baz› yöneticileri bu olaylar›n ard›n-
dan tutukland›. D‹SK, 1973 genel seçimlerinde Cumhuriyet
Halk Partisi’ni destekledi. 1976’da 1 May›s’› iflçi bayram› olarak
‹stanbul’da ilk kez bir mitingle kutlad›. 1980’de 12 Eylül Hare-
kât›’ndan sonra D‹SK’in etkinlikleri durduruldu ve yarg›lamalar
sonucunda birçok yönetici hapis cezalar›na çarpt›r›ld›. Bu tarih-
te konfederasyonun yaklafl›k 500 bin üyesi vard› ve D‹SK Avru-
pa Sendikalar Konfederasyonu’na üyeydi. D‹SK ve D‹SK’e ba¤l›
sendikalar 1986’da kapat›ld›. 1991’de Türk Ceza Kanunu’nun
141. maddesi kald›r›l›nca D‹SK yeniden faaliyete geçti ve bütün
yöneticileri beraat etti. Yeni dönemde ilk genel baflkanl›¤›n› Ab-
dullah Bafltürk üstlendi. Onun ölümünden sonra Kemal Nebio¤-
lu (1992) ve daha sonra da R›dvan Budak (1994) genel baflkan-
l›¤a seçildi. 2001 y›l›nda genel baflkan olan Süleyman Çelebi
görevine devam etmektedir (Mart 2005).
D‹SK ATMA,
disk denen yuvarlak ve yass› arac›, olabildi-
¤ince uza¤a atmaya dayal›, çok eski bir atletizm dal›. Günümüz-
de disk, bir tahtan›n etraf›na demir çember geçirilerek yap›l›r.
Sporcu, 2,5 m çap›nda bir dairenin içinde birkaç kez kolunu
h›zla sallay›p kendi çevresinde h›zla dönerek diski atar. Böylece
merkezkaç güçten de yararlanm›fl olur. Diskte en az a¤›rl›k ka-
d›nlar için 1 kg., erkekler içinse 2 kg.d›r.
D‹SK KAYMASI,
omurgaya esneklik sa¤layan ve omurlar
aras›nda yer alan bir ara madde olan disklerin yerinden oyna-
mas›. Diskler, ortada yumuflak, süngerimsi bir madde ile; onu
çevreleyen, halka biçimindeki bir ba¤dokusundan oluflmufltur.
Bu ba¤dokunun herhangi bir nedenle y›rt›lmas› ya da zay›flama-
s›, içteki yumuflak çekirde¤in d›flar› kay›p çevredeki bir ya da
birkaç spinal sinir köküne bas›nç yapmas›na neden olur. Bu da
fliddetli a¤r›lara yol açar. Buna bel f›t›¤› ya da disk hernisi de
denir. Omurilik kanal›na kontrast madde verilerek röntgen fil-
miyle kayma olup olmad›¤› anlafl›l›r. Baz› durumlarda omurga
iki yandan çekilerek, disk yerine oturtulur. Bazen de ameliyatla
kayan disk çekirde¤i ç›kar›l›r. Hasta mutlaka sert yatakta yatma-
l›d›r.
D‹SNEY, Walt
(1901 Chicago-1966 Burbank/California),
Amerikal› desinatör ve çizgi film yap›mc›s›. Gerçek ad› Walter
Elias’t›r. Ço¤unlukla halk öykü ve masallar›ndan esinlenerek
çizgi film tekni¤ini sinemaya uygulad›. 1923 y›l›nda Hollywo-
od’da Disney Stüdyosu’nu kurdu. Yaratt›¤› soluk yüzlü, beyaz
eldivenli, koca pabuçlu, alayc› “Miki Fare” (Mickey Mouse) ve
Pluto, Donald Duck, Goofy gibi çizgi film tipleriyle tan›nd›.
1955’te Kaliforniya’da “Disneyland” denilen çocuk park›n› açt›.
‹lk uzun metrajl› filmi “Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler” ile ço-
cuk edebiyat›na yönelen Disney, k›sa zamanda çizgi filmin dev
bir sanayi dal› hâline gelmesini sa¤lad›. “Pinokyo”, “Uçan Fil
Jumbo”, “Bambi”, “Külkedisi”, “Renkli Mucizeler”, “Uyuyan
Güzel”, “101 Dalmaçyal›”, “Leydi’nin Aflk›” adl› filmleriyle tüm
dünya çocuklar›n› etkiledi. 1950’den sonra hayvanlar›n yaflam›
üzerine “Yaflayan Çöl”, “Afrika Aslan›”, “Büyük Kanyon” gibi
birçok belgesel film çevirdi.
D‹fi,
a¤›zda, besinleri kesip koparmaya ve ö¤ütmeye yarayan
organ. Normal olarak, olgun bir insanda, her iki çenede 16’flar-
dan 32 adet bulunur. Görev ve yap›lar›na göre adland›r›l›rlar.
Önden ilk iki difl kesici, üçüncü difl köpekdifli, dördüncü ve be-
flinci küçük az› diflleri, 6, 7 ve 8. ise büyük az› diflleri ad›n› al›r.
Kesici difller kesici kenarlar›yla besinleri kesmeye, sivri uçlu
köpekdiflleri parçalamaya, üstü genifl az›larsa ö¤ütmeye yarar.
Diflin etten d›flardaki k›sm›na kron, çeneye gömülü k›sm›na kök,
bunlar›n birleflti¤i yereyse difl boynu denir. Genellikle kesici
difller, köpekdiflleri ve birinci küçük az›larda tek; ikinci küçük
az›larda iki; üstçene az› difllerindeyse üç kök vard›r. Kökler, çe-
ne içinde alveol denen boflluklara yerleflmifltir. Alveollerin ke-
mik duvarlar›ndaki küçük delikler diflin beslenmesine yarar.
Dentin denen ana difl kitlesi; kronda mine, kökteyse sement de-
nen bir tabakayla kapl›d›r. Mine, vücudun en sert dokusudur.
Dentin tabakas› odontoplast denen özel hücrelerden yap›lm›flt›r.
Yaflland›kça fleffaflafl›r. Ortas›nda pulpa denen diflözü bulunur.
Görevi odontoplast oluflturmakt›r. Kan damarlar› ve sinir lifleri
de pulpada yer al›r. ‹ki yafla kadar yirmi dolay›nda ç›kan süt difl-
leri zamanla dökülür, yerine kal›c› difller ç›kmaya bafllar. ‹lk ç›-
kan k›l›c› difller az› diflleridir. En son ç›kan, arkadaki en küçük
az› difline ak›l difli veya yirmi yafl difli ad› verilir.
