F‹L‹ST‹N KURTULUfi ÖRGÜTÜ
245
tos 1516’da kazand›¤› Mercidab›k Zaferi’nden sonra Osmanl›
topraklar›na kat›ld›. Osmanl›lar Filistin’i Suriye s›n›rlar› içinde
fiam’a ba¤l› Kudüs, Gazze, Nablus adl› üç sanca¤a ay›rd›lar. Bu
sancaklar sonralar› Kudüs kentine ba¤l› birer eyalet oldu. ‹mpa-
ratorlu¤un zay›f düfltü¤ü son dönemlerde eyaletler ba¤›ms›z bi-
rer emirlik durumuna geldiler. Bir ara Napoléon taraf›ndan iflgal
edilen Filistin 1779’da Cezzar Ahmet Pafla taraf›ndan geri al›n-
d›. Daha sonra M›s›r Valisi Mehmet Ali Pafla’n›n o¤lu ‹brahim
Pafla kumandas›ndaki ordu bütün Filistin’i fethetti. Bölge,
1840’ta yeniden Osmanl›lar›n eline geçti. Osmanl›lar dönemin-
de Filistin halk›n›n din, inanç ve mezhep ifllerine kar›fl›lmad›. Ve
bu arada Yahudilerin kutsal tap›naklar›na dokunulmad›. 20.
yüzy›l›n bafllar›nda Filistin’de “Kudüs-i fierif” ad› alt›nda, Filis-
tin’in Hayfa, Akka, Taberiye illerini içine alan ba¤›ms›z bir eya-
let bulunuyordu. Bölge, siyasal bak›mdan Osmanl› ‹mparatorlu-
¤u’nun yönetimi alt›ndayd›. I. Dünya Savafl› y›llar›nda Osmanl›-
lar M›s›r’da üslenen ‹ngiliz ordusuna karfl›, Filistin’i karfl› üs
olarak kulland›lar. Osmanl›lar›n yap›lan savafllar› kaybetmesi
üzerine Filistin 29 Ekim 1918’de imzalanan ateflkes antlaflma-
s›yla ba¤lafl›klara b›rak›ld›. ‹ngiltere, Araplar›n da yard›m›yla Fi-
listin topraklar›nda üslenerek askerî bir yönetim kurdu. 1920’de
bu yönetimin bafl›na bir yüksek komiser atayarak askerî yöneti-
mi sivil yönetime dönüfltürdü. 1922’de Milletler Cemiyeti, Filis-
tin’i Birleflik Krall›k yönetimine b›rakt›. 1922 y›l›ndan bafllayarak
bölgeye özellikle Avrupa’dan birçok Yahudi göçmen geldi. Hit-
ler’in iktidara gelmesinden sonra (1933) bu göç daha da h›zlan-
d›. Göçler nedeniyle az›nl›kta kalacaklar›n› anlayan Araplar, ‹n-
gilizlere karfl› 1939’da ayakland›lar. II. Dünya Savafl›’nda Filis-
tin’deki Yahudiler, ba¤lafl›klar›n saflar›nda savaflt›lar. Savafltan
sonra, ülkeye gizli olarak Yahudiler sokuldu. Bu arada Filis-
tin’de ‹rgun ve Stein adl› Yahudi tedhifl gruplar›, Araplara karfl›
yürüttükleri y›ld›rma hareketlerini art›rd›lar. Bu durumda Birle-
flik Krall›k, Filistin üzerindeki “manda”s›n› b›rakt›. 1947’de ‹sra-
il Devleti’nin kurulmas›ndan sonra ‹ngilizler, Yahudi-Arap çat›fl-
mas›na müdahale etmeden Filistin’i boflaltt›. Birleflmifl Millet-
ler’in karma ateflkes komisyonu, Filistin’i üç bölgeye ay›rarak,
M›s›r’a iflgal etti¤i Gazze fleridini, Ürdün’e Yahudiye’nin ve Gor
Çukuru’nun (Ürdün Çukuru) büyük bölümünü ve ‹srail’e Tabe-
riye Gölü bölgesini, bat› yaylalar›n› ve Necef Çölü’nü verdi. ‹s-
rail Devleti’nin Filistin topraklar› üzerinde kuruluflu, Araplar ile
‹srail aras›nda 1949-1950, 1967, 1973 ve 1982 y›llar›nda bir
dizi savafl ç›kmas›na yol açt›. Filistinliler yurtlar›ndan ayr›larak
çeflitli Arap ülkelerinde mülteci olarak yaflamaya ve bu arada
kurulan Filistin Kurtulufl Örgütü çerçevesinde birleflerek Filistin
topraklar›n›n tekrar Filistinlilere verilmesi amac›yla savaflmaya
bafllad›lar. Filistin komandolar› gerek Filistin, gerekse Avru-
pa’n›n çeflitli yerlerinde ‹srail ve ‹srail yanl›lar›na karfl› çeflitli ey-
lemlere girifltiler. 1982’de ‹srail ordusu Lübnan topraklar›na gi-
rerek burada üslenmifl olan Filistin gerillalar›n›n ülke d›fl›na ç›-
kart›lmalar›n› sa¤lad›. Bu arada, özellikle ‹srail’in destekledi¤i
Hristiyan Falanjistler’in Beyrut’taki Filistin kamplar›nda girifltik-
leri katliamlarda yüzlerce Filistinli sivil öldü. Eylül 1982’de
ABD, iflgal alt›ndaki topraklarda yaflayan Filistinlilerin bar›fl gö-
rüflmelerinde Ürdün taraf›ndan temsil edilmesi ve Gazze fieridi
ile Bat› fieria’da oluflturulacak özerk bir siyasal birimin Ürdün’e
ba¤lanmas› önerisini ortaya att›. Ayn› ay Fez’de toplanan Arap
zirvesi, BM Güvenlik Konseyi’nin Ortado¤u’daki bütün devletler
aras›nda bar›fl› garanti etmesini öngörüyor ve FKÖ’nün Filistin
halk›n›n tek meflru temsilcisi oldu¤unu vurguluyordu. Fez Plâ-
n›, ABD ve ‹srail taraf›ndan reddedildi. Ocak 1983’te, Arafat ön-
derli¤indeki FKÖ yönetimini uzlaflmac›l›kla suçlayan befl Filis-
tin örgütü, Libya’da bir araya gelerek Fez Plân›’na karfl› ç›kt›lar.
Ayn› y›l Suriye’nin deste¤ini alan Arafat karfl›tlar›, Arafat’a ba¤l›
birlikleri s›k›flt›rmaya bafllad›. Arafat ve askerleri 20 Aral›k’ta
Trablusflam’› terk etti. 1985’te Ürdün Kral› Hüseyin ile Arafat, ‹s-
rail karfl›s›nda bar›fl giriflimlerini ortaklafla sürdürmek için an-
laflt›lar. Ancak bir y›l sonra Kral Hüseyin, ortak giriflimin sona
erdi¤ini aç›klad› ve El-Fetih’in Ürdün’deki bürolar›n› kapatt›. Bu-
nun üzerine FKÖ, güçlerini yeniden Lübnan’da toplamak zorun-
da kald›. 1987’de Ortado¤u’da etkinli¤ini art›ran Sovyetler Birli-
¤i’nin arac›l›¤›yla örgüt içinde birlik yeniden sa¤land›. Öte yan-
dan ‹srail’de ve iflgal alt›ndaki topraklarda yaflayan 2 milyon
Arap aras›ndaki huzursuzluk 1987’nin son günlerinde, silâha
baflvurmaks›z›n genel bir ayaklanmaya dönüfltü. 14 Kas›m
1988’de Cezayir’de toplanan Filistin Ulusal Konseyi, ba¤›ms›z
Filistin Devleti’ni ilân etti. Suriye d›fl›ndaki tüm Arap ülkeleri ba-
¤›ms›z Filistin Devleti’ni desteklediklerini bildirdiler. Türkiye,
ba¤›ms›z Filistin Devleti’ni ilk tan›yan ülkeler aras›nda yer ald›.
FKÖ Merkez Konseyi, 2 Nisan 1989’da Arafat’› oybirli¤iyle, ba-
¤›ms›z Filistin Devleti baflkanl›¤›na getirdi. Karar›n amac›, Filis-
tin Devleti’ni tan›yan ülkelerle diplomatik iliflkileri kolaylaflt›r-
makt›. Körfez Savafl› sonras›nda Ekim 1991’de, bar›fl görüflme-
leri kapsam›nda, ABD’yle BDT’nin (Ba¤›ms›z Devletler Toplulu-
¤u) himayesinde bölgesel bir konferans düzenlendi. 4 May›s
1994’te FKÖ’yle ‹srail, birbirlerini karfl›l›kl› tan›d›klar›na iliflkin
bir antlaflma imzalad›lar: Gazze ve Eriha ilk özerk Filistin toprak-
lar› ilân edildi. 29 A¤ustos 1994’te ‹srail’in 27 y›ld›r iflgal alt›n-
da tuttu¤u Bat› fieria’da, sivil iktidar›n Filistinlilere devrini ön-
gören bir anlaflma, Erez flehrinde imzaland›.
F‹L‹ST‹N KURTULUfi ÖRGÜTÜ,
Filistin ulusal varl›-
¤›n› sürdürmek ve Filistin’de ba¤›ms›z bir devlet kurmak ama-
c›yla kurulmufl siyasî ve askerî kurulufllar›n tümünün olufltur-
du¤u örgüt. 1964 Ocak ay›nda gerçeklefltirilen Arap Birli¤i Ka-
hire Zirve Toplant›s›’nda bir direnifl örgütü kurulmas› kararlafl-
t›r›ld›. Ayn› y›l›n may›s ay›nda toplanan Filistin Araplar›, örgütün
kuruldu¤unu aç›klad›lar. Eylül ay›nda baflkanl›¤a getirilen Ah-
met fiukayri, 1967’de istifa ederek yerini Yaser Arafat’a b›rakt›.
‹srail’in 1967 Savafl›’ndaki baflar›s›ndan sonra, ‹srail iflgali al-
t›ndaki topraklar› geri almak üzere, örgüt bünyesi içinde askerî
kanada ek olarak, çeflitli gerilla gruplar› oluflturuldu. Filistin
Kurtulufl Örgütü bünyesinde yer alan kurulufllar ve liderleri
flunlard›r: El Fetih (Yaser Arafat), Filistin Halk Kurtulufl Cephe-
si (Dr. Georges Habafl), Filistin Demokratik Halk Kurtulufl Cep-
hesi (Behçet Ebu Garbiye), Arap Kurtulufl Cephesi (Abdürrahim
Ahmet), Filistin Kurtulufl Cephesi (Talat Yakup), Filistin Halk
Kurtulufl Cephesi Genel Komutanl›¤› Genel Karargâh› (Ahmet
Cibril), As - Saika (Dr. ‹ssam el-Hadi), Kara Eylül Örgütü (Sab-
ri el - Banna). FKÖ, bünyesinde ayr›ca çeflitli yan kurulufllar› da
bar›nd›rmaktad›r. 1974’te Birleflmifl Milletler’de daimi gözlemci
