FRANSA
253
komflular›na oranla daha dengeli olmas›d›r. Ekili tar›m alanlar›-
n›n toplam› yaklafl›k 30 milyon hektar› bulur. Bafll›ca tar›m
ürünleri tah›l, (bu¤day ve m›s›r), patates, üzüm, elma, armut,
kolza ve flekerpancar›d›r. Ayr›ca s›¤›r, koyun, domuz yetifltirici-
li¤i, tereya¤› ve flarap üreticili¤i geliflmifltir. Enerji ve yeralt›
kaynaklar› bak›m›ndan oldukça zengin bir ülke olan Fransa’n›n
bafll›ca enerji ve yeralt› kaynaklar›; taflkömürü ve elektriktir. Pet-
rol üretimi önemsizdir, ancak y›lda 10.5 milyar m.
3
do¤al gaz
üretilir. Petrolün büyük bölümü d›flardan al›n›r ve özellikle li-
manlarda kurulu rafinerilerde ifllenerek ülkenin iç kesimlerine
ve büyük endüstri bölgelerine borularla aktar›l›r. Yeralt› kaynak-
lar› üretiminde y›lda 54 milyon ton demir cevheri ve 3 milyon
tondan fazla boksit üretimi baflta gelir. Y›lda 23 milyon ton ham
çelik üretilir. Kimya endüstrisinin her kolu geliflmifltir. Fransa
bu endüstri dal›nda dünyada alt›nc› s›ray› al›r. 310.000 iflçinin
çal›flt›¤› kimya endüstrisinin 1974’teki üretim de¤eri 86 milyar
frank düzeyindeydi. Y›lda 130 milyon ton çimento, 590 bin ton
alüminyum, her türlü makine, motor, 3.202.000 adet oto ve top-
lam 123.000 tonilatoluk gemi üretilir. Ülkedeki karayollar›n›n
uzunlu¤u 800.000 km.yi geçer (1984). Bunun 2.426 km.si
ekspres yoldur. Demiryollar›, 7.136 km.si elektrikli olmak üze-
re 35.000 km. (1985) uzunlu¤undad›r. Deniz ticaret filosu 8.3
milyon groston büyüklü¤ündedir. 1978’de 107 milyar dolar› it-
halat ve 98 milyar dolar› da ihracat olmak üzere toplam 205 mil-
yar tutar›nda d›fl ticaret yap›lm›flt›r. Ülkede ithalat ihracattan da-
ha h›zla geliflmektedir. ‹thalat içinde içinde en önemli kalemle-
ri yak›tlar, makineler ve kimyasal maddeler oluflturur. Bafll›ca
ihracat ürünleri tafl›t araçlar› ve donan›m›, mamul mallar ve g›-
da ürünleridir. D›fl ticaretin yar›s›ndan fazlas› AET üyeleri ve Af-
rika ülkeleriyle yap›l›r. AET üyesi olan ve karma bir yap›ya da-
yanan geliflmifl Fransa ekonomisinde özel sektörün s›n›rl› bir
a¤›rl›¤› vard›r ve ekonomide devletin haz›rlad›¤› befl y›ll›k plân-
lar önemli rol oynar. ‹.Ö. 1. yüzy›ldaki Roma istilâs›ndan önce-
ki Fransa üzerine elde pek az bilgi vard›r. O zamanlar (Galya)
ad›yla an›lan bu ülkelerde Keltler ile flimdiki Gaskonya’n›n
Basklar› otururdu. Bununla birlikte Galya kabileleri içinde Cer-
men as›ll› olanlar da vard›. Befl yüzy›l süren Roma yönetiminde
ülkeye, 1. yüzy›lda Hristiyanl›k girdi ve h›zla yay›ld›. 5. yüzy›l
bafllar›nda Cermen boylar› Roma dünyas›n› istilâya bafllad›klar›
s›ralarda Galya, Hristiyan, Lâtin, kalabal›k nüfuslu, zengin ve
yüksek düzeyde uygar bir ülke durumuna geldi. Galya’ya ilk ola-
rak gelen Cermen boylar› aras›nda Vizigotlar, Franklar ve Bur-
gundlar vard›. 486’da önderleri Clovis’in yönetimindeki Frank-
lar ülkeye egemen oldular. Clovis, Merovenj Hanedan›’n› kurdu.
8. yüzy›lda Galya, Araplar›n istilâs›na u¤rad›¤› s›rada, 732’de
Charles Martel, Franklar› bir araya toplayarak ‹spanya Arapla-
r›’n› kesin yenilgiye u¤ratt›. 800 y›l›nda taç giyen Karolenj Ha-
nedan›’ndan Charlemagne, büyük fetihlere giriflerek topraklar›n›
geniflletti. Ölümünde imparatorluk çocuklar› aras›nda bölündü.
843 Verdun Antlaflmas›’yla Bat› Franklar›n Kral› II. Charles, Do-
¤u Franklar›n Kral› Alman II. Ludwig ve Orta Franklar›n Kral› I.
Lothar kendi topraklar›n› ay›rd›lar. Bu parçalan›flta en bat›da ka-
lan bölüm, bugünkü Fransa’y› oluflturdu. Fransa’n›n ayr› bir
krall›k olarak varl›¤› genellikle bu tarihten itibaren kabul edilir.
Karolenjlerin son devirleri kargaflal›k içinde geçti. Île-de-Fran-
ce (Paris bölgesi) dükalar› 987’de “Fransa kral›” oldular. Böyle-
ce Capet Hanedan›’n›n, 900 y›l sürecek olan egemenli¤i baflla-
d›. 12. ve 13. yüzy›llarda Fransa, Haçl› Savafllar›’nda büyük rol
oynad›. 1328 y›l›ndan sonra Capet Hanedan›’n›n Valois denen
kolu ülkeye egemen oldu. Bu dönem Yüzy›l Savafllar› ad› veri-
len ve ‹ngiltere ile yap›lan bitmek tükenmek bilmez savafllarla
doludur. ‹ngilizler bir ara hemen tüm Fransa’y› iflgal ettiler. Ye-
ni Ça¤’a girerken, Fransa, ‹ngilizler’den temizlendi. 16. yüzy›lda
I. François devrinde Rönesans hareketi bafllad›. François,
1589’dan bafllayarak Capet Hanedan›’n›n Bourbon’daki Fransa
tac›n› ele geçirdi. Fransa, ‹spanya ve Almanya ile beraberken
önemli Hristiyan devleti durumuna geldi. XIV. Louis’nin salta-
nat› oldukça uzun sürdü (1643 - 1715). Bu dönemde Fransa, ‹s-
panya’y› da geride b›rakarak Avrupa’n›n Osmanl› Devleti d›fl›n-
da, en güçlü devleti oldu. 18. yüzy›lda ‹ngiltere’nin ola¤anüstü
geliflmesi ve Yediy›l Savafllar›’na son veren 1763 Paris Antlafl-
mas›, Fransa için y›k›m oldu. Krall›¤›n azalan nüfuzu, ülkenin
periflanl›¤›, halk›n sefaleti sonunda, 1789’da Frans›z Devrimi ol-
du. Üç y›l sonra, 1792’de hanedan iktidardan uzaklaflt›r›ld›. I.
Cumhuriyet ilân edildi. Devrime cephe alan Avrupa devletleri ile
yap›lan savafllarda baflar› kazanan Napoléon Bonaparte, “Birin-
ci Konsül” s›fat›yla Fransa Cumhuriyeti’nin devlet baflkan›yken,
1804’te kendini imparatoru ilân etti. ‹ngiltere ve Osmanl› Devle-
ti d›fl›nda, tüm Avrupa’y› iflgal eden Napoléon sonunda yenildi,
1815 Viyana Antlaflmas› ile Fransa eski s›n›rlar›na itildi ve Ca-
pet-Bourbon Hanedan› yeniden iktidara geldi. 1830 Devri-
mi’nde X. Charles devrildi. 1848 Devrimi’nde II. Cumhuriyet ku-
rulduysa da Louis Napoléon, 1852’de kendini III. Napoléon un-
van›yla imparator ilân etti. 1870-1871 Prusya-Fransa Sava-
fl›’ndan yenilmifl olarak ç›kan Frans›zlar 1870’te III. Cumhuri-
yet’i ilân ettiler. III. Cumhuriyet 1940’ta Nazi Alman ordular›n›n
iflgaliyle sona erdi. Bu iflgale ra¤men, Frans›z ordusunun bir
bölümü, ayn› y›l ‹ngiltere’ye geçerek General de Gaulle’ün ko-
mutas› alt›nda ‹ngilizlerin yan›nda savafl› sürdürdü. Fransa’n›n
Alman iflgali d›fl›nda kalan bölümünde, genifl yetkilerle yeni bir
hükümet kuran (Vichy Hükümeti), Pétain, iktidarda kald›¤›
1940-1944 döneminde, giderek Almanlar ile iflbirli¤i içine gir-
di. Bu s›rada Fransa’da Alman istilâs›na karfl› kurulan güçlü bir
direnifl hareketi giderek güçleniyordu (Conseil National de Re-
sistance). General de Gaulle 1942’de ba¤lafl›klar›yla birlikte Ce-
zayir’e ç›kt› ve orada “Millî Kurtulufl Frans›z Komitesi”ni kurdu
(1943). Bu komite, 1944’te “Geçici Frans›z Cumhuriyeti Hükü-
meti” hâline geldi. 1944’te bafllayan Normandiya ç›karmas›, do-
¤uda Sovyetler Birli¤i karfl›s›nda bozguna u¤rayan Nazilerin so-
nunu belirledi. Alman yönetimi 8 May›s 1945’te ateflkes istemek
zorunda kald›. Siyasal partilerle anlaflamayan De Gaulle,
1946’da istifa etti. Yerine F. Gouin geçti. ‹kinci kurucu meclisin
haz›rlad›¤› anayasa 1946’da yap›lan bir halkoylamas› sonunda
IV. Cumhuriyet’in anayasas› olarak kabul edildi. 1947’de Vin-
cent Auriol cumhurbaflkan› seçildi. Marshall yard›m›ndan da
yararlanarak Fransa’y› ekonomik ve malî ç›kmazdan kurtarmaya
çal›flan IV. Cumhuriyet yönetimleri baz› olumlu önlemler alabil-
diler. Fakat IV. Cumhuriyet döneminin en önemli sorunu, hükü-
