GARC‹A MARQUEZ, Gabriel
263
rekabet alan›yd›. Bu devletler k›y›da ve iç kesimlerde birtak›m
kentler, kaleler kurmufllard›. O yüzy›llar›n en kârl› ifli, esir ve al-
t›n ticaretiydi. Uzun süre Aflanti Krall›¤› yönetiminde kalm›fl olan
ülke, 1874’te kesin olarak ‹ngiltere’nin eline geçti. 1957’de, bu-
günkü ad›yla ba¤›ms›zl›¤a kavufltu. Gana’n›n kurucusu olan
Nkrumah Kwame, 1966 y›l›na dek devlet baflkan› olarak kald›.
Muhalefeti, ald›¤› sert önlemlerle engelleyen Kwame, bu tarihte
Çin Halk Cumhuriyeti’ni ziyaret etmek üzere ülkeden ayr›ld›¤›n-
da gerçeklefltirilen askerî bir darbeyle devrildi. 1969’da sivil yö-
netime dönüldü. 1972 y›l›nda ikinci kez bir askerî darbe yap›ld›.
1979’da gerçeklefltirilen bir baflka darbeyle, iflbafl›ndaki yönetim
devrildi. 6 ay süren yönetimden sonra, seçimler yap›ld›. Hilla Li-
mann’›n öncülük etti¤i Ulusal Halk Partisi seçimi kazand› ve Li-
mann, cumhurbaflkan› seçildi. Ayn› y›l yeni anayasa yürürlü¤e
girdi. Ancak 1981’de eski bir havac› te¤men olan Jerry John
Rawling’in öncülük etti¤i darbe sonunda anayasa ask›ya al›narak
parlamento ve siyasî partiler kapat›ld›. 1992’de referandumla
çok partili yönetime geçildi ve J. Rawling tekrar baflkanl›¤a se-
çildi. 1950’li ve 1960’l› y›llarda ekonomik aç›dan önemli bir ge-
liflme göstermifl olan Gana’da büyük ölçüde tar›m ve madenci-
li¤e dayanan, geliflme yolunda bir karma ekonomi yürürlüktedir.
Son y›llardaki güçlüklere karfl›n Gana, hâlâ tropik Afrika’n›n en
zengin ve geliflmifl ülkesi durumundad›r.
GANDH‹, ‹ndira
(1917 Allahabad - 1984 Delhi), Hindis-
tanl› kad›n politikac›. Cavaharlal Nehru’nun k›z›d›r. 12 yafl›nda
Hindistan’›n ba¤›ms›zl›¤› için savaflmaya bafllad›. ‹sviçre ve Ox-
ford’da ö¤renim gördü. 21 yafl›nda Kongre Partisi’ne girdi. Po-
litik etkinliklerden dolay› tutukland›. Serbest b›rak›ld›ktan sonra,
köylü kad›nlar› ‹ngilizlere karfl› ayaklanmaya ça¤›rd›. 1942’de
Feroze Gandhi ile evlendi. 1959’da Kongre Partisi’ne baflkan se-
çildi. 1960’ta kocas› öldü ve Ocak 1966’da baflbakan oldu. Ken-
disine özgü bir politika izledi. Daha sonra parlamentoda, az›nl›k
hükümetinin bafl›nda bulundu. 1977 genel seçimlerinde iktida-
r› yitirdiyse de, 1980 seçimlerinde mecliste ço¤unlu¤u sa¤laya-
rak yeniden iktidara geldi. 1980’den sonra ‹ndira Gandhi, Hin-
distan’›n siyasî bütünlü¤üne yönelik ayaklanmalar ve fliddet ey-
lemleriyle karfl› karfl›ya kald›. Baflta Sihler olmak üzere çeflitli
gruplar özerklik elde etmek için mücadeleye bafllad›lar. fiiddet
eylemleri, Hindistan birliklerinin Haziran 1984’te Sihlerin kutsal
tap›na¤› olan Amritsar’daki Alt›n Tap›nak’a sald›rmas›yla doruk
noktas›na ulaflt›. Gandhi bu olaydan befl ay sonra iki Sih milita-
n› taraf›ndan evinin önünde vurularak öldürüldü.
GANDH‹, Mahatma
(1869
Porbandar - 1948 Yeni Delhi), Hint-
li ulusal ve dinî lider. Ahmedabad
Üniversitesi’nde okudu. Londra’da
hukuk ö¤renimi gördükten sonra
Bombay’da
avukatl›k
yapt›.
1893-1914 y›llar› aras›nda Güney
Afrika’da oturdu. Bu ülkede yaflayan
150.000 Hindu’nun haklar›n›n sa-
vunucusu oldu. Güney Afrika sa-
vafllar› s›ras›nda örgütlenmesine
yard›m etti¤i bir Hindu hastane birli¤iyle ‹ngiliz kuvvetlerine
hizmet etti. Güney Afrika’da yaflayan Hindular aras›nda itaatsiz-
lik yaratt›¤› gerekçesiyle ‹ngilizler taraf›ndan hapsedildi, fakat
bu arada onlar üzerindeki baz› k›s›tlamalar›n kald›r›lmas›n› sa¤-
lad›. I. Dünya Savafl›’nda ‹ngiltere’deki Hintli ö¤rencileri bat›
cephesinde hastane birliklerinde toplad›. 1915’te Hindistan’a
döndü ve politik-dinî nitelikli bir hareket örgütledi. Hükümetle
fliddete dayanmayan bir mücadele içine girdi. Hindistan Ulusal
Kongre Partisi’ne baflkan oldu. 1922’de 6 y›l hapse mahkûm
edildi. 1924’te serbest b›rak›ld›. II. Dünya Savafl› s›ras›nda Na-
zileri fliddetle elefltirdi. Hindistan’›n ba¤›ms›zl›¤› için ‹ngilizler
ile uzun süren bir mücadeleye giren Gandhi, ‹ngiliz kumafl› kul-
lanmama, ‹ngiliz okullar›n› boykot gibi bar›flç›l yollar› öneriyor
ve savunuyordu. 1947’de Hindistan’a ba¤›ms›zl›¤› verildi. An-
cak Gandhi’nin fliddetle karfl› ç›kmas›na karfl›n Pakistan, Hin-
distan’dan ayr› bir devlet olarak kabul edildi. Gandhi, gerici bir
Hindu taraf›ndan vurularak öldürüldü.
GANJ
(Sanskritçe ve
Hintçe : Gangâ, Fr. ve
‹ng.: Ganges), Hindis-
tan’›n bafll›ca ›rma¤›.
Yaklafl›k 2.700 km.
uzunluktad›r. Bat› Hi-
malayalar’da, Tibet ya-
k›n›nda 4.500 m. yük-
seklikte do¤ar. Kendi
ad›n› tafl›yan ve ba-
t›-do¤u yönünde Hi-
malayalar ile Vindhya
Da¤lar› aras›ndaki oluk
fleklindeki ovas›na ula-
flana kadar h›zl› ak›fll›,
çok çamurlu bir ›rmak-
t›r. Hardwar’da do¤uya
döndü¤ü yerde vadisinin yüksekli¤i 300 m.ye iner. Art›k, ald›¤›
kollar›n birço¤u büyük, debisi yüksek bir ›rmakt›r. En önemli
kollar› flunlard›r: Yamuna, Sone, Gandak, Gumti ve Gogra. Hin-
distan’›n birçok kentinden geçtikten sonra Brahmaputra ile ge-
nifl deltas›n› meydana getirir ve Bengal Körfezi’ne dökülür. Bu
deltada gerek Ganj ve gerekse Brahmaputra, birbirine sulama
kanallar›yla ba¤l› birçok kola ayr›l›r ve çok yo¤un bir a¤ meyda-
na getirirler. Hintliler için kutsal bir ›rmak olan Ganj k›y›s›nda
yer alan Allahabad ve özellikle Varanasi, her y›l dinsel törenle-
re sahne olur.
GARC‹A MARQUEZ, Gabriel
(1928 Aracataca/Ko-
lombiya), Kolombiyal› yazar. Bogota’da ö¤renim gördü. Paris
ve Roma’da gazete muhabiri olarak çal›flt›. 1968’de Barcelo-
na’ya, daha sonra Paris’e yerleflti. Senaryolar kaleme ald›, ar-
d›ndan öykü ve romanlar yazd›. 1982 Nobel Edebiyat Ödülü’nü
ald›. Lâtin Amerika edebiyat›n›n en önde gelen yazarlar›ndan bi-
ridir. Dünyan›n dört bir yan›nda tan›nm›fl, kitaplar› otuza yak›n
dile çevrilmifltir. Roman ve öykülerinde ruhbilimsel ve toplum-
bilimsel analizleri derin insan bilgisiyle pekifltirir. Ak›c› bir öy-
