G,
Türk alfabesinin sekizinci harfi. Sesbilim bak›m›ndan patla-
y›c›, sürekli, yumuflak; kal›n ünlülerle artdamak, ince ünlülerle
öndamak ünsüzü. S›n›flama ve s›ralamada maddelerin s›ras›
harflerle gösterildi¤inde, sekizinci maddenin bafl›na getirilir.
Nota iflaretlerinden sol sesini bildirir. Fizikte yerçekimi ivmesi-
nin simgesi. Roma rakamlar›nda 400, üstünde yatay bir çizgiy-
le 400 bin say›s›n› gösterir.
GABA‹N, Annemarie von
(1901 Mörchingen-1993
Berlin), Alman Türkolog. 1925’ten sonra Berlin Üniversitesi’nde
Uygurca elyazmalar› üzerinde çal›flt›. 1935-1937 y›llar› aras›nda
Ankara Üniversitesi’nde ö¤retim üyeli¤i yapt›. Sinoloji çal›flma-
lar›n› daha sonra Türk dilleri üzerine yöneltti. Hamburg ve Ber-
lin üniversitelerinde Türk dili dersleri verdi. Bafll›ca yap›tlar›:
“Türkische Turfan-Texte” (Türkçe Turfan Metinleri,
1929-1934), “Alttürkische Grammatik” (Eski Türk Grameri,
1941), “Die Alttürkische Literatur” (Eski Türk Edebiyat›, 1964).
GABLE, Clark
(1901 Ca-
diz/Ohio - 1960 Hollywood), Ameri-
kal› sinema oyuncusu. Hollywood’da
önemsiz rollere ç›kt›ktan sonra,
1931’de ad›n› duyurmaya bafllad›.
Otuz y›l boyunca dorukta kald›,
Hollywood’un “kral›” unvan›n› ka-
zand›. 1934’te, Frank Capra’n›n yö-
netti¤i “‹t Happened One Night” (Bir
Gecede Oldu) adl› komedi filmindeki rolüyle Oscar Ödülü’nü al-
d›. Filmlerinde ço¤unlukla serüvenci ve romantik tipleri canlan-
d›rd›. Kad›nlara bayg›n bak›fl›yla da ün yapt›, hatta bu bak›fl, bir
dönemde Türkçeye de “Clark çekmek” deyimiyle girdi. En iyi
an›msand›¤› rollerinden biri, 1939’da çevirdi¤i “Gone With The
Wind” (Rüzgâr Gibi Geçti) filmindeki Rhett Butler rolüdür. Ma-
rilyn Monroe ile birlikte oynad›¤› “The Misfits” (Uygunsuzlar)
filminden hemen sonra, bir kalp krizi sonucu öldü.
GABR‹EL, Albert
(1883 Cerisières/Haute Marne - 1972
Bar - sur - Aube), Frans›z arkeolo¤u ve sanat tarihçisi. Caen ve
Strasbourg edebiyat fakültelerinde sanat tarihi profesörü olarak
bulundu. 1926 - 1930 y›llar› aras›nda, ‹stanbul Edebiyat Fakül-
tesi Arkeoloji Kürsüsü’nde dersler verdi. 1930-1941 aras›nda
‹stanbul Arkeoloji Enstitüsü’nde müdür, daha sonra Ankara
Üniversitesi Dil ve Tarih-Co¤rafya Fakültesi’nde fahrî profesör
olarak görev yapt›. Fransa’ya döndü¤ünde, ‹slâmî Do¤u Sanat-
lar› Tarihi dersleri verdi. Bafll›ca yap›tlar›: “Monuments Turcs
d’Anatolie” (Anadolu’daki Türk An›tlar›, 1931-1934), “Voyages
Archeologiques dans la Turquie Orientale” (Do¤u Türkiye’de
Arkeoloji Gezileri, 1940), “Chateaux Turcs du Bosphore” (Bo-
¤aziçi’ndeki Türk Saraylar›, 1943).
GAGALIMEMEL‹,
kufl, sürüngen ve memeli özellikleri ta-
fl›yan, kar›ncayiyenlerle birlikte tekdelikliler tak›m›n› oluflturan ve
memelilerin en ilkeli olarak bilinen hayvan
(Ornitorhync-
hus anatinus).
En belirgin özellikleri, k›ll› olufllar›, yumurt-
layarak üremeleri, su ortam›na ba¤l› olarak yaflamalar› ve yiye-
cek aramak için çamurun alt›na girerek, zamanlar›n›n ço¤unu
orada geçirmeleridir. Bir tavflan büyüklü¤ünde olan bu hayvan-
lara, Yeni Gine, Tasmanya ve Avustralya’da rastlanmaktad›r.
GAGAR‹N, Yuri
(1934 Giatsk/Smolensk bölgesi-1968
Vladimir), Sovyet kozmonotu ve hava subay›. 1957 y›l›nda koz-
monot aday› olan Gagarin, 12 Nisan 1961’de Vostok I uzay ara-
c›yla uzaya f›rlat›ld›. Dünya çevresinde 108 dakika süren bu
uçufluyla, uzayda kalan ilk insan oldu. Bir deneme uçuflu
s›ras›nda düflerek öldü.
GALAKS‹,
y›ld›zlar, gaz, toz ve gezegenlerden oluflan, büyük
madde y›¤›fl›m›. Yo¤un gaz bulutu biçiminde oluflan galakside,
y›ld›zlar, gaz›n yo¤unlaflmas›yla meydana gelirler. Bafllang›çta
ne belirli bir biçimi, ne de belirgin bir iç yap›s› vard›r. Muazzam
miktarda gaz ve toz içerir ve sürekli olarak içinde yeni y›ld›zlar
oluflum hâlindedir. Bir dönme hareketi yaparak, milyonlarca y›l-
da sarmal bir biçim al›r. Merkezinde bir miktar gaz ve toz bulu-
nursa da, buras› ço¤unlukla eski y›ld›zlarla kaplanm›flt›r. Sar-
mal›n kollar›ndaysa, büyük bir gaz ve toz y›¤›n›yla genç y›ld›zlar
vard›r. Örne¤in Günefl, içinde bulundu¤umuz galaksinin, yani
G
260
