GOLF
276
fliir biçiminde yeniden iflledi. ‹ki y›l sonra Weimar’a döndü¤ün-
de, eski dostlar›n› gördü. K›sa bir süre sonra Christiane Vulpi-
us ad›nda halktan bir k›zla iliflki kurdu ve onu evine ald›. Bu olay
ve genç k›zla “törensiz evlendi¤ini” aç›klamas›, Weimar sosye-
tesinde dedikodulara yol açt›. Resmî nikâh 1806’da yap›ld›. Go-
ethe’nin devlet görevleri alt›nda ezildi¤ini gören Weimar prensi,
onu büyük ölçüde serbest b›rakt› (1788). Goethe için yarat›c›l›-
¤›n›n doru¤una ç›kaca¤› y›llar bafllad›. “Torquato Tasso” adl›
“fliir-dram”›n› bitirdi (1789). ‹talyan flairi Torquato Tasso’nun
yaflam›ndan esinlenerek kaleme ald›¤› oyunun konusunu Goet-
he, “yaflam›n yetenekle uyuflmazl›¤›” biçiminde ifade etti.
1791’de saray tiyatrosunun yönetimini üstlendi ve bu görevi
1817’ye dek sürdürdü. O dönemde az say›da sanatsal ürün ve-
ren Goethe, daha çok do¤a bilimiyle ilgilendi. Tüm bitkilerin
geliflimini evrimsel bir sisteme ba¤layan “Versuch die Meta-
morphose der Pflanzen zu erklären” (Bitkilerin Baflkalaflmas›n›
Aç›klama Denemesi, 1790) adl› incelemeyi yay›mlad›. Bu alan-
daki evrimci görüflleri onun Frans›z Devrimi karfl›s›ndaki tutu-
munu da etkiledi. ‹nsan toplumundaki tüm de¤iflimlerin do¤a-
da oldu¤u gibi, evrim yoluyla gerçekleflmesi gerekti¤ine inanan
Goethe, devrimi olumlu karfl›lamad›. Bu nedenle, Frans›z Dev-
rimi’ne karfl› duydu¤u kuflkuyu dile getiren “Der Bürgergeneral”
(Yurttafl General) adl› bir komedi yazd› (1793). Ertesi y›l Weimar
saray hayat›n›n alayl› bir yergisi olan ve hayvanlar aras›nda ge-
çen “Reineke Fuchs” (Tilki Reineke) adl› destan›n› bitirdi. Genç
flair Freidrich Schiller ile kurdu¤u dostluk iliflkisi, onu ‹tal-
ya’dan döndü¤ünden beri içine düfltü¤ü yaln›zl›ktan kurtard› ve
sanat yaflam›na canl›l›k kazand›rd›. Schiller’in ç›kard›¤› “Horen”
dergisinde, yirmi fliirden oluflan “Römische Elegien”i (Roma
A¤›tlar›, 1795) yay›mlad›. Ünlü roman› “Wilhelm Meisters Lehr-
jahre”yi (Wilhelm Meister’in Ç›rakl›k Y›llar›, 1766) tamamlad›.
Bu dört ciltlik yap›tta, bireyin geliflimi sorununu, insan›n yaflam
içinde e¤itimini iflledi. Schiller’in ölümü (1805) onu yeniden
yaln›zl›¤a itti. “Faust” trajedisinin birinci bölümünü bitirdi
(1806). “Die Wahlverwandtschaften” (‹ste¤e Ba¤l› H›s›ml›klar,
1809) adl› roman›n› yay›mlad›. Kendi yaflamöyküsünü yazmaya
bafllad› (1811), “Dichtung und Wahrheit” (fiiir ve Gerçek) ad›n›
verdi¤i bu yap›t üzerinde yirmi y›l çal›flt›. ‹ranl› flair Haf›z’›n “Di-
van”›ndan etkilenerek bafllad›¤› “Westöstlicher Divan”daki (Ba-
t›-Do¤u Divan›, 1819) fliirlerde, kendi yaflam felsefesini dile ge-
tirdi. Bu yap›t›ndan sonra çal›flmalar›n› “Wilhelm Meisters Wan-
derjahre” (Wilhelm Meister’in Yolculuk Y›llar›, 1821) adl› roma-
n›yla “Faust”un ikinci bölümü üzerinde yo¤unlaflt›rd›. Alman
edebiyat›n›n en büyük flairlerinden biri olan Goethe, Avrupa
edebiyat›n› ve düflünce tarihini derinden etkilemifl bir yazard›r.
Ad› söylendi¤inde ilk an›msanan yap›t› olan “Faust” ise Alman
dilinin en tan›nm›fl fliir ürünüdür. Goethe, 1773’te yazmaya bafl-
lad›¤› bu trajedi üzerinde yaklafl›k altm›fl y›l çal›flm›flt›r. Trajedi-
nin kahram›n› olan Faust, evrenin tüm bilgilerini ve varl›klar›n
gizlerini ö¤renmek ad›na, ruhunu fleytana satar. fieytan, dünya
zevkleriyle onu bafltan ç›karmaya çal›fl›r. Faust birçok kötülük
ifller, ama do¤ruya ve iyiye olan inanc›n› yitirmez. Türlü ac›lar
çektikten sonra, gerçe¤i, ideal güzellik, insanl›¤a yararl› olmak
gibi yüce kavramlarda bulabilece¤ini anlar.
GOGOL, Nikolay Vasil-
yeviç
(1809 Sorotçintsi / Pol-
tava – 1852 Moskova), Rus ya-
zar. Ukraynal› küçük bir toprak
sahibi olan babas› 1825’te
ölünce, annesiyle birlikte Pe-
tersburg’a yerleflti (1828). Lise-
de ö¤renciyken fliirler, oyunlar,
tarihî öyküler yazmaya bafllad›.
Çeflitli memurluklar yapt›.
1831’de “Veçera na Hsutore Bliz Dikanka”n›n (Dikanka Yak›n›n-
daki Çiftlikte Akflamlar) ilk bölümünü, 1832’de de ikinci bölü-
münü yay›mlad›. Bu öykülerde Gogol, birçok çocukluk an›s›n›
kullanarak, Rus köy yaflant›s›ndan gerçekçi tablolar çizdi. Ünü
birden parlad›. 1835’te ikinci öykü kitab› “Mirgorod” ve Ukray-
na tarihiyle ilgili “Arabeski” adl› kitab› yay›mlad›. “Mirgorod”,
Gogol’un ününü daha da pekifltirdi. Bu kitap içindeki “Taras
Bulba” adl› öykü, elefltirmenler ve halkça büyük ilgiyle karfl›lan-
d›. 1834’te bafllay›p 1841’de tamamlad›¤› “fiinel” (Palto), Rus
öykücülü¤ü üzerine büyük etki yapt›. “Revizor” (Müfettifl) adl›
yap›t› 1836’da oynand›. Rus bürokrasisini yeren oyun, çok de-
rin yank›lar uyand›rd›. Petersburg’da baz› çevrelerin gösterdi¤i
ters tepki üzerine a¤›r bir iç bunal›m geçiren Gogol, ülkesinden
ayr›ld›. Almanya’ya, oradan da isviçre ve Fransa’ya gitti, sonra
‹talya’ya geçti. 1839 Eylül ay›nda Moskova’ya dönüflünde, yine
anlay›fls›zl›kla karfl›lan›nca Viyana’ya, oradan da Roma’ya gitti.
Ama bu üzüntülü günlerde “Mertvye Dufl›”n›n (Ölü Canlar) bi-
rinci bölümünü bitirmekten geri kalmad›. 1841 Eylülü’nde Mos-
kova’ya dönen Gogol, yap›t›n› birtak›m de¤iflikliklerden sonra
sansürden geçirerek 1842’de yay›mlad›. “Ölü Canlar”›n yay›m-
lan›fl›, Gogol’un hayatta flafl›r›p bocalad›¤› devreye rastlar. Bü-
tün gün ‹ncil okuyordu. Hac için Kudüs’e gitmeyi tasarl›yordu.
Birdenbire Petersburg’a, oradan da Roma’ya gitmek üzere yola
ç›kt›. Roma’da “Ölü Canlar”›n II. bülümünü yazarak “ölü bir can”
olan Çiçikov’u “yaflayan bir can” hâline getirmek ve böylece
kendi ruh huzurunu kazanmak istiyordu. Tam o s›rada, yap›t›n
yay›mlanan bölümü için ileri sürülen yarg›lar› ö¤rendi. Coflum-
cular onu edebiyata ihanet etmifl olmakla suçluyorlar, “Taras
Bulba” gibi bir yap›t› yazm›fl olan bir sanatç›n›n, bu kadar i¤renç
bir gerçekçilik göstermifl olmas›n› bir türlü affedemiyorlard›. Bi-
linski de Gogol’a, gösterdi¤i afl›r› vatanseverlikten ürktü¤ünü
belirten ac› bir mektup yazm›flt›. Bu mektubu alan yazar, befl y›l-
dan beri üzerinde çal›flmakta oldu¤u “Ölü Canlar”›n ikinci bölü-
münü yakt›. Bundan sonra Hac için Kudüs’e gitti. Ancak Gogol
bu hac yolculu¤unda arad›¤›n› bulamad›. 1849’dan sonra tekrar
ruhsal bunal›mlar geçirmeye bafllad›. Rusya içinde yapt›¤› uzun
bir yolculuk da derdini gideremedi. 1852’de befl paras›z kald›.
Kont Aleksi Tolstoy’un evinde oturmaya bafllad›. 7 fiubat’ta “Ölü
Canlar”›n geri kalan müsveddelerini de yakt›. Devaml› oruç tut-
tu¤u için yata¤a düfltü. 21 fiubat sabah› öldü.
GOLF,
aç›k havada bir top ve sopalarla oynanan oyun. ‹ngil-
tere’ye 15. yüzy›lda IV. James taraf›ndan sokuldu. Golf alan›n-
da, küçük dereler ve tepeler gibi do¤al engeller ile oyun için ya-
p›lm›fl yapay engeller bulunur. Topun girece¤i 18 delik vard›r ve
