GÖLLER YÖRES‹
282
¤iflen bir gölge oluflturur. Bunun merkezdeki koyu karanl›k bö-
lümüne gölge, yo¤unlu¤u giderek azalan d›fl bölgeye de yar›
gölge ad› verilir. Geometrik gölgelerin kenarlar› incelendi¤inde
k›r›n›m olay› ile karfl›lafl›l›r. Engel ne kadar küçük olursa k›r›n›m
da o kadar belirgindir.
GÖLLER YÖRES‹,
Akdeniz Bölgesi’nin içbat› bölümün-
de, çukur alanlar ve irili ufakl› göllerin (Beyflehir, Ac›göl, Bur-
dur, E¤ridir, Kovada, Kestel, Su¤la vb.) yer ald›¤› yöre. Ovalar-
da tah›l, meyve-sebze, flekerpancar› tar›m› yap›l›r. Di¤er ekono-
mik etkinlikleri; kükürt, gülya¤c›l›k, hal›c›l›k, hayvanc›l›k (özel-
likle küçükbafl hayvanlar), orman ürünleri ve fleker sanayiidir.
GÖLPINARLI, Abdülbaki
(1900 ‹stanbul-1982 ‹stan-
bul), yazar, edebiyat tarihçisi. Yüksekö¤renimini Edebiyat Fa-
kültesi’nde tamamlad› (1930). Edebiyat ö¤retmenli¤i, okutman-
l›k, ö¤retim üyeli¤i yapt›. 1940-1946’da dergilerde yay›mlad›¤›
yaz›larda divan edebiyat›n› bilimsel aç›dan inceleyen Gölp›nar-
l›, daha sonra Vatan, Tan, Yeni Gazete, Tanin (1950-1963) ga-
zetelerinde yazd›. Pir Sultan Abdal, Mevlâna ve Yunus Emre’yi,
tarikatlar›, dünya görüfllerini ça¤lar›n›n toplumsal koflullar› için-
de de¤erlendirerek inceledi. Bafll›ca yap›tlar›: “Yunus Emre”
(1936). “Yunus Emre Divan›” (cilt 1, 1943; cilt 2, 3, 1948).
“Mevlâna Celalettin” (1952), “Mevlâna’dan Sonra Mevlevîlik”
(1953), “fieyh Galib” (1953), “Divan fiiiri” (4 kitap,
1954-1955), “Nasrettin Hoca” (1961), “Alevî Bektaflî Nefesleri”
(1963), “Simavna Kad›s› fieyh Bedrettin” (1966), “100 Soruda
Tasavvuf” (1969), “Türkiye’de Mezhepler ve Tarikatlar” (1969),
“Türk Tasavvuf Antolojisi” (1971). “Tasavvuftan Dilimize Geçen
Deyimler ve Atasözleri” (1978).
GÖRELE, Hamit
(1903 Görele-1980 ‹stanbul), ressam ve
heykelt›rafl. Mühendis Mektebi, Güzel Sanatlar Akademisi ve
Paris Julian Akademisi’nde ö¤renim gördü. Çeflitli okullarda re-
sim ö¤retmenli¤i yapt›. Yurt içinde ve d›fl›nda çeflitli sergilere
kat›ld›. 1968’de Ça¤dafl Türk Ressamlar› Cemiyeti’nin Y›l›n Sa-
natç›s› Ödülü’nü, 1979’da Devlet Onur Ödülü’nü kazand›.
1980’deki 41. Devlet Resim ve Heykel Sergisi’nde de baflar›
ödülü ald›. Büst ve heykel çal›flmalar› da vard›r. Atatürk ve dev-
rimleri, en çok iflledi¤i konulardand›r. ‹lk yap›tlar› izlenimci ve
kübisttir. Sonralar› ölçü-oran araflt›rmalar›yla geometrik olanak-
lar› kullanarak yap›msalc›l›¤a (constructivism) yöneldi.
GÖREME,
‹ç Anadolu’da,
Nevflehir-Ürgüp-Avanos üçgeni
aras›nda yer alan bölge. Tarih,
sanat ve özellikle kendine özgü
do¤al yer yap›s›yla dünya ça-
p›nda önem tafl›yan bir yörenin
merkezî k›sm›nda yer alan Gö-
reme, volkan tüfleri içinde mey-
dana gelmifl peribacalar›, Bi-
zans döneminden kalma ma¤a-
ra kiliseleri ve tüfler içinde in-
san eliyle aç›l›p haz›rlanm›fl
ma¤ara, kilise ve manast›rlar›y-
la turizm bak›m›ndan büyük önem tafl›r. Bu yörede, ayn› özellik-
leri tafl›yan di¤er yerleflim merkezlerinin bafll›calar›; Üçhisar,
Ortaköy, Avc›lar, Çavuflin, Zelve, Göre ve daha uzakta Derinku-
yu, Ürgüp ve Ihlara’d›r.
GÖREN, fierif
(1944 ‹skeçe / Yunanistan), Türk sinema yö-
netmeni. E¤itimini yar›da b›rakarak sinema alan›nda çal›flmaya
bafllad›. Mehmet Aslan, Remzi Jöntürk, At›f Y›lmaz, Y›lmaz Gü-
ney, Natuk Baytan, Osman Seden gibi yönetmenlerle çal›flt›.
1974’te Y›lmaz Güney’in, çekimi yar›m kalan “Endifle” filmini ta-
mamlayarak ilk yönetmenlik görevini üstlenmifl oldu. Bu filmle
12. Antalya Alt›n Portakal Film fienli¤i’nde En ‹yi Yönetmen
Ödülü’nü ald›. Gören, toplumsal gerçekçilik anlay›fl›ndaki film-
lerinin yan› s›ra tümüyle ticarî filmler de yönetti. 1982’de “Yol”
adl› filmiyle Cannes Film fienli¤i’nde Alt›n Palmiye Ödülü kaza-
narak Türk sinemas›n›n en büyük baflar›lar›ndan birini elde etti.
Di¤er filmleri: “Nehir” (1977), “Herhangi Bir Kad›n” (1981),
“Tomruk” (1982), “Derman” (1983), “Güneflin Tutuldu¤u Gün”
(1984), “Gizli Duygular” (1984), “Kurba¤alar” (1985), “Sen
Türkülerini Söyle” (1986), “Kat›rc›lar” (1987), “Beyo¤lu’nun Ar-
ka Yakas›” (1987), “Polizei” (1988), “Amerikal›” (1993).
GÖRÜNTÜ,
bir cismin optik bir ayg›t arac›l›¤›yla elde edilen
resmi. Geometrik optik aç›s›ndan görüntüyü oluflturan noktalar,
›fl›k ›fl›nlar›n›n yöneldi¤i ya da uzaklafl›yor gibi göründü¤ü nok-
talard›r. Ifl›k ›fl›nlar› bir noktada toplan›yor gibi görünüyorsa,
gerçek görüntü; bir noktadan ç›k›p uzaklafl›yor gibi görünüyor-
sa, görünen görüntü söz konusudur. Ifl›k ›fl›nlar›, görüntüde ay-
n› noktada birleflecek flekilde de¤il de, da¤›n›k bir biçimde ge-
lirlerse sap›nç meydana gelir. Gözün en yak›n görüfl uzakl›¤›
olan 25 cm.den bak›ld›¤›nda ›fl›nlar›n tam anlam›yla çak›flma-
mas›ndan ileri gelen bulan›k dairelerin çap› küçükse (0,1 mm.)
görüntünün net oldu¤u kabul edilir. Fiziksel optik aç›s›ndan gö-
rüntüdeki ›fl›k oran›, görüntüyü oluflturan ›fl›nlar aras›ndaki faz
fark› ve katettikleri yollar aras›ndaki farkla ilintilidir.
GÖZ,
görme organ›. D›fl ortamla iliflki kurmaya yarayan bir or-
gan oldu¤undan, varl›¤› geliflmifllik derecesi yan›nda yaflama
biçimiyle de s›k› s›k›ya ilintilidir. Göz, en basit çokhücreliler
olan süngerlerde yoktur. ‹lk kez selenterelerden knidlilerde gö-
rülür. S›n›fland›rmalarda knidlilerden daha yukar›da yer alan,
yani daha geliflmifl kimi hayvanlarda ise yeniden kaybolur.
Bunlar ya fleritler gibi iç asalak olarak ya da mercanlar gibi bir
yere ba¤l› olarak yaflayan hayvanlard›r; dolay›s›yla göze gerek-
sinimleri yoktur. Knidlilerde ve solucanlarda gözler ya aralar›na
duygu hücreleri sokulmufl pigment hücrelerinden oluflan bir
benek hâlindedir ya da kadeh meydana getirecek biçimde s›ra-
lanm›fl pigment hücreleri ve kadehin içinde yer alan merce¤im-
si bir cisimden oluflur. Gözlere daha geliflmifl olarak, birçok ba-
sit gözün bir araya gelmesinden oluflmufl petek göz biçiminde,
eklembacakl›larda rastl›yoruz. Renkleri ay›rma ise eklembacak-
l›lardan böceklerde bafllar. Yumuflakçalardan mürekkepbal›kla-
r›nda gözler oldukça geliflmifl ve omurgal›lar›n gözlerine benze-
tilebilecek özel biçimler alm›flt›r. En geliflmifl hayvanlar› kapsa-
yan kordal›lar›n omurgal›lar d›fl›ndaki dallar›nda gözler yeniden
