çük düzyaz› parçalar› ile girmifl, Yeni Adam, Ç›naralt›, ‹stanbul
(1943-1945) dergilerinde yay›mlad›¤› ilk denemelerini “Üçüncü
Mevki” (1946) adl› kitapta toplam›flt›. 1946’dan sonra çeflitli
Ankara gazetelerinde çal›flt›. Sonra ‹stanbul’a yerleflerek Yeni
Gazete, Milliyet, Akflam, Politika, yeniden Milliyet, daha sonra
Sabah gazetelerinde f›kra yazarl›¤› yapt›. 12 Mart döneminde,
kovuflturmaya u¤rayan yaz›lar›ndan ötürü hüküm giymifl, ceza-
s›n› çekerken sa¤l›k nedeniyle cumhurbaflkan›nca affedilmiflti.
Romanlar›nda toplumsal de¤ifliklikler, bask›lar karfl›s›nda tam
özgürlük arayan bireylerin yaflamlar›ndan derin kesitler yans›tan
Altan, oyunlar›nda küçülen, yoksullaflt›kça ahlâksal de¤erlerini
yitiren aileleri sergiler. Bafll›ca yap›tlar›: (roman) “Büyük Gözal-
t›” (1972, Orhan Kemal Roman Ödülü, 1973), “Bir Avuç Gökyü-
zü” (1974), “Viski” (1975), “Küçük Bahçe” (1978); (bas›lm›fl
oyunlar) “Çemberler” (1964), “Mor Defter” (1965), “Suçlular”
(1965), “Dilekçe ve Taht›revalli” (1966); (seçilmifl f›kralar›ndan
oluflan kitaplar›) “Tafl” (1964), “Sömürgecilerle Savafl” (1965),
“Onlar Uyan›rken” (1967), “Geçip Giderken” (1968), “Kopuk
Kopuk” (1970), “Suçlanan Yaz›lar” (1970), “Kahrolsun Komü-
nizm Diye Diye” (1976), “Nar Çiçekleri” (1976), “Bir Yumak ‹n-
san” (1977, Türk Dili Kurumu 1978 Deneme Ödülü); “Gölgele-
rin Gölgesi” (anlat›, 1981) “Al ‹flte ‹stanbul” (anlat›, 1981),
“2027 Y›l›n›n An›lar›” (1985), “‹dam Edilen 44 Vezir-i Azam›n
Dram›” (1991), “Kad›n, Ifl›k ve Atefl” (1998), “Kral Öldü Yaflas›n
Kral” (1999), “Sobe” (1999), “Alfabe” (çocuk kitab›, 1997),
“Dünyada B›rak›lm›fl Mektuplar” (2002), “Enseyi Karartmay›n”
(2003).
ALTAY DA⁄LARI,
Orta Asya’da Bat› Mo¤olistan ve Ku-
zeydo¤u Türkistan ile (Bat› Çin) Kazakistan aras›nda yüksek da¤
s›ras›. En yüksek doru¤u 4.620 metredir. ‹rtifl ve Obi ›rmaklar›,
kaynaklar›n› bu kitleden al›r. Çeflitli kesimleri ayr› adlar tafl›r.
ALTERNAT‹F AKIM,
devredeki yönünü devrenin sabitle-
rinden ba¤›ms›z bir frekansla periyodik olarak de¤ifltiren elektrik
ak›m›. Frekans› f olan bir alternatif ak›m, en basit biçimiyle I=I n
sin (2πft) formülüyle ifade edilir. Burada t zaman›, I n ise ak›m›n
ald›¤› en yüksek de¤eri göstermektedir. Böylece ifade edilen al-
ternatif ak›m, alternatif ak›mlar›n en çok bilinen ve kullan›lan›,
yani sinüzoidal ak›md›r. Alternatif ak›m›n zamana göre grafi¤i,
her periyotta ayn› biçimi gösterir. Her bir yar›m periyoda alter-
nans denir ve bir periyot süresince ak›m fliddetinin iki alternan-
s›n›n cebrik toplam› s›f›rd›r. Alternatif sinüzoidal ak›m, homojen
bir manyetik alan içinde, uçlar›nda birer bilezik bulunan bir sa-
r›m›n periyodik olarak döndürülmesiyle kolayca elde edilebilir.
ALTERNATÖR,
alternatif ak›m üreten elektrikli düzenek ya
da araç. Alternatörde, ba¤›ms›z bir kaynaktan do¤ru ak›mla bes-
lenen alan sarg›lar›n›n meydana getirdi¤i birkaç alan m›knat›s›
bulunur. Manyetik kutuplar genellikle hareketli, böylece sar›m-
lar›ndan de¤iflen bir manyetik ak› geçmesi sonucu indüksiyon
elektromotor kuvveti (e.m.k.) üreten endüvi ya da armatür ise
sabittir. Meydana gelen alternatif e.m.k. ve ak›m›n büyüklü¤ü
manyetik kutuplar›n say›s›na ve dönme h›z›na ba¤l›d›r. Alterna-
törler, otomobillerde çokça kullan›lmaktad›r. Verdi¤i alternatif
ak›m diyotlar arac›l›¤›yla do¤ru ak›ma çevrilen alternatör, arac›n
aküsünü, dolay›s›yla elektrik donan›m›n› ve ayn› zamanda ken-
di alan sarg›lar›n› besler.
ALTI-YED‹ EYLÜL OLAYLARI,
1955 y›l›n›n 6 ve 7
Eylül günlerinde ‹stanbul’da meydana gelen olaylar. K›br›s so-
runu yüzünden Yunanistan ile Türkiye aras›nda oluflan gergin-
lik sonucunda ç›kt›. Olaylar 6 Eylül 1955 günkü Ekspres gaze-
tesinin “Selânik’te Atatürk’ün evi bombaland›” bafll›kl› haberi ve
ayn› gün 13.00’te, radyoda bu haberin do¤rulanmas› üzerine
patlak verdi. Yunanistan’› protesto biçiminde bafllayarak Rum
as›ll› yurttafllar›n iflyerleri ve evlerinin yak›l›p y›k›lmas›na yönel-
di. Polis yetersiz kal›nca, olaylara askerî birlikler el koydu ve s›-
k›yönetim ilân edildi. Zarar görenlere sonradan tazminat öden-
di. Olayda suçlu görülen yöneticiler 27 May›s sonras› türlü ce-
zalara çarpt›r›ld›lar.
ALTIGEN,
alt› ayr› do¤ruyla kapat›lm›fl düzlemsel geometrik
flekil. Alt›gen bir çokgendir. Konveks ve konkav olabilir. En çok
kullan›lan›, konveks olan düzgün alt›gendir. Düzgün alt›genin
kenarlar› ayn› uzunlukta, aç›lar› da eflit ve her biri 120º’dir. Bir O
noktas›ndan çizilen ve birbiriyle 60º’lik aç› yapan alt› do¤ru üze-
rinde, O noktas›ndan bir kenar uzakl›ktaki noktalar›n birlefltiril-
mesiyle kolayca çizilebilir. Bu alt› do¤ru, aralar›ndaki aç› 60º ol-
du¤undan, gerçek O noktas›nda kesiflen üç do¤ru olup köfleler
aras›ndaki parçalar›, köflegenleri olufltururlar. O noktas›ysa alt›-
genin simetri merkezidir. Köflegenler, düzgün alt›geni, kenar›
alt›geninkine eflit alt› efl eflkenar üçgene (ya da üç efl eflkenar
dörtgene) ay›r›r. Kenar uzunlu¤u a olan bir düzgün alt›genin
çevresi 6a, alan› 3 A3 a 2 /2’dir. Düzgün alt›genin köflelerinden
bir çember geçirilebilir. Buna çevrel çember denir; yar›çap› ke-
nar uzunlu¤una eflittir, merkeziyse alt›genin simetri merkezidir.
Gerçekte her çember içine bir düzgün alt›gen çizilebilir. Bunun
için yar›çap kadar aç›lan pergelle çember üzerinde art arda ifla-
retlenen alt› noktay› birlefltirmek gerekir. Düzgün alt›genin ke-
narlar›n›n orta noktas›ndan da bir çember geçirilebilir. Buna iç
te¤et çember denir; merkezi, alt›genin simetri merkezi, yar›ça-
p›ysa kenar uzunlu¤unun B3/2’sidir.
ALTIN,
periyodik
cetvelin IB grubunda
yer alan sar› renkte
soy metal. Do¤ada
serbest hâlde, alüvyon
yataklar›nda kum ile
kar›flm›fl parçac›klar
hâlinde kuvars kayalar
içinde da¤›lm›fl olarak
bulunur. Demirli pirit,
kalkopirit, galen ve
gümüflle birlikte, ayr›ca tellürle yapt›¤› AuTe 2 ve AuAgTe 4 do-
¤al bileflikleri hâlinde bulunur. Alt›n, çok kolay dövülüp çekile-
bilen, yumuflak bir metaldir. Bir gram› 2 kilometrelik tel hâline
getirilebilir. Önce parflömen aras›nda, sonra da varakç› derisi
aras›nda dövülerek 147 milimikron (1,47x10 -7 m.) incelikte al-
t›n varak yap›labilmifltir. Alt›n, elektri¤i ve ›s›y› çok iyi iletir. Aç›k
ALTAY DA⁄LARI
30
