kitapl›k memurlu¤u ve gazetecilik, çevirmenlik yapt› (1942-
1951). ‹stanbul’a yerleflti. Akflam, Tercüman, Büyük Gazete, Ta-
nin, Cumhuriyet gazetelerinde f›kra ve deneme yazarl›¤›, sanat
ve edebiyat sayfas› yöneticili¤i yapt›. ‹stanbul Belediye Konser-
vatuvar› Tiyatro Bölümü’nde ö¤retmenlik görevinde (1954) ve
TRT Yönetim Kurulu üyeli¤inde bulundu (1964-1969). fiiirleri-
ni Varl›k (15 Kas›m 1936-1976), Yaprak (1948-1950), Yeditepe
(1951-1962), Papirüs ve Yeni Dergi’de; denemelerini, Yeni
Ufuklar, Ataç, Dönem, Yön, Cumhuriyet dergi ve gazetelerinde
yay›mlad›. Orhan Veli ve Oktay R›fat’la birlikte “Garip hareke-
ti”nin öncüsü olan Melih Cevdet’in, fliirinin iki döneminde bi-
çim ve öz yönlerinden de¤iflik özellikler gösterdi¤i söylenebilir.
1) Genellikle çarp›c› bulufllara, zaman zaman espri ve tafllama-
ya dayanan, biçim yönünden çok yal›n fliirlerin a¤›r bast›¤›
1936-1954 aras›. 2) Daha çok, insan ve do¤a karfl›s›nda çeflitli
sorunlar›n, bak›fl aç›lar›n›n, de¤erlendirmelerin alabildi¤ine yo-
¤unlaflt›r›ld›¤› fliirlerde soran, arayan bir düflünür kiflili¤inin or-
taya ç›kt›¤› 1955 sonras›. Bafll›ca yap›tlar›: (fliir), “Garip” (Orhan
Veli ve Oktay Rifat ile birlikte, 1941), “Rahat› Kaçan A¤aç”
(1946), “Telgrafhane” (1952), “Yan Yana” (1956), “Kollar› Ba¤-
l› Odysseus” (1963), “Göçebe Denizin Üstünde” (1970), “Tek-
nenin Ölümü” (1975;1976 Yeditepe fiiir Ödülü), “Sözcükler”
(Bütün fliirleri, Sedat Simavi Ödülü, 1978), “Ölümsüzlük Ard›n-
da G›lgam›fl” (Türkiye ‹fl Bankas› Edebiyat Ödülü, 1981), “Tan›-
d›k Dünya” (1984), “Güneflte” (1989), “Ya¤murun Alt›nda”
(1995); (deneme), “Do¤u-Bat›” (1961), “Konuflarak” (1964),
“Maddecilik ve Ülkücülük” (1977), “Paris Yaz›lar›” (1982),
“Aç›kl›¤a Do¤ru” (1984), “Yiten Söz” (1992). Öteki yap›tlar›:
“Geliflen Komedya” (tiyatro yaz›lar›, 1965), “Aylaklar” (roman,
1965), “Mikado’nun Çöpleri” (oyun, 1967), “Gizli Emir” (ro-
man, 1970, ayn› y›l TRT Roman Baflar› Ödülü), “‹sa’n›n Günce-
si” (roman, 1974), “Raziye” (roman, 1975), “Sosyalist Bir Dün-
ya” (1975), “Seviflmenin Güdüklü¤ü ve Yüceli¤i” (1990), “Ya¤-
murlu Sokak” (1991), “Meryem Gibi” (1991). Çeviriler de yap-
maya devam eden Melih Cevdet, Tarfei Vesaas’tan Türkçeye ak-
tard›¤› “Buz Saray›” roman›yla 1973 TDK Çeviri Ödülü’nü al-
m›flt›r.
ANDIZ,
servigillerden, Akdeniz Bölgesi’nin do¤usunda yeti-
flen ve yemiflleri yenen bir da¤ bitkisi (
Juniperus drupa-
cea
). Kozala¤›n›n etli bölümü reçine ve flekerce zengindir.
Yapraklar› dikenli ve her mevsim yeflildir. Köylüler bunun koza-
laklar›n› kaynatarak and›z pekmezi yaparlar.
ANEM‹
→
KANSIZLIK
ANESTEZ‹,
vücudun bütününde ya da bir bölgesinde du-
yumlar›n az ya da çok kaybolmas›, duyum yitimi. Herhangi bir
hastal›k sonucu kendili¤inden olabilece¤i gibi, daha çok
ameliyat s›ras›nda verilen anestezik maddelerle sa¤lan›r. Ge-
nel anestezi, uyan›kl›k ve bilincin kald›r›lmas› yoluyla bütün
vücutta duyum yitimi sa¤lanmas›d›r. Belirli bir bölgede ayn›
sonuç sa¤lan›rsa, buna yerel ya da lokal anestezi denir. Eski-
den vücuttaki a¤r›y› yok etmek için, haflhafl, afyon, adamotu,
hintkeneviri gibi maddelerin sarhofl edici dumanlar›ndan ya-
rarlan›l›rd›. 17. yüzy›lda Valverdi, 18. yüzy›lda James Moore,
damar ve sinirleri s›k›flt›rarak bölgesel bir anestezi elde etti-
ler. 18. yüzy›l ortalar›nda ‹sviçreli Mesmer, anestezi yapmak-
ta hipnotizmadan yararland›. 1772’de Joseph Priestley, azot
oksidülü (güldürücü gaz) buldu. Morfin, Friedrich Sertürner
taraf›ndan bulundu (1802). 1840’larda Dr. Crawford Long,
eter buhar›yla sarhofl olmufl birinin, vurulan darbeleri hisset-
medi¤ini gözledi ve bu yöntemle küçük ameliyatlar yapt›.
1844’te bir difl doktoru olan Horace Wells, azot proksit etkisi
alt›nda bir diflini çektirdi. Ayn› deneyi William Morton, eter
etkisi alt›nda denedi. 1847’de Edinburgh’da Simpson, kloro-
formla ilk anesteziyi yapt›. 1885’te kokainle uyuflturulan ke-
simlerde ilk yerel ve bölgesel anesteziler denendi. 1894’te
Carlson bir rastlant› sonucu, etil klorürün de genel bir anes-
tezik madde oldu¤unu buldu. 1898’de Bier ilk raflianesteziyi
(omurga kanal›na uygulanan anestezi) yapt›. Bir y›l sonra da
skopolaminin kullan›lmas›yla yar›m uyku durumu sa¤land›.
1905’te prokain, Eichhorn ve Braun taraf›ndan bulundu. 20.
yüzy›l›n ilk yar›s›nda barbitüriklerin ve trikloretilenin kullan›l-
mas› ve bu anesteziklerin damar yoluyla verilmesini sa¤layan
ayg›tlar›n gelifltirilmesi, anestezi alan›nda büyük ilerlemeler
sa¤lad›. Anestezi konusundaki geliflmeler, günümüzde ameli-
yatlar› kolaylaflt›rd›.
ANGOLA
(Republica Popular de Angola), Güneybat› Afri-
ka’da eski Portekiz sömürgesi olan ba¤›ms›z devlet. Kuzey ve
kuzeydo¤uda Zaire, güneydo¤uda Zambiya, güneyde Güneyba-
t› Afrika ve bat›da Atlas Okyanusu ile s›n›rlan›r. Kongo a¤z›n›n
kuzeyindeki küçük Cabinda topra¤› da Angola’ya dahildir. Bafl-
l›ca kentleri; Benguela, Lobito ve Huambo (eski Nova-Lisboa),
bafll›ca ›rmaklar›; Kongo’nun a¤›z kesimi, Zambezi ve Kasai ›r-
maklar›n›n baz› kesimleridir. Bitek k›y› ovas› d›fl›nda ülkenin en
genifl bölümü, plato düzlükleriyle kapl›d›r. S›cak, tropikal bir ik-
lime sahiptir. Ekonomi, tar›ma (bafll›ca ürün kahve) ve baz› ma-
den kaynaklar›na dayan›r (elmas, petrol). 1482’de Portekizliler-
ce keflfedilen Angola o zamandan beri Portekiz arazisi olarak
kald›. 1951 ve 1955’te yönetim statüsünde baz› de¤ifliklikler ya-
p›ld›, 1961’de ba¤›ms›zl›k mücadelesi bafllad›. Küba ve
SSCB’nin destekledi¤i Marksist e¤ilimli Angola Halk Kurtulufl
Hareketi (MPLA) ülkenin ba¤›ms›zl›¤›n› ve öteki örgütler karfl›-
s›ndaki üstünlü¤ünü sa¤lad›. Örgütün baflkanl›¤›na Agostino
Neto getirildi. 1975’te ba¤›ms›zl›k ilân edildi ve 1975 anayasa-
s›na göre cumhuriyet yönetimi kuruldu. MPLA, FNLA (Angola
Ulusal Kurtulufl Cephesi) ve UN‹TA (Angola’n›n Kurtuluflu ‹çin
Ulusal Birlik) adl› bat› yanl›s› kurtulufl örgütlerinin yasaklanma-
s›ndan sonra tek parti olarak kald›. Devlet baflkan› seçilen Ne-
to’nun 1979’da ölmesi üzerine José Eduardo dos Santos onun
yerine geçti. Santos ayn› zamanda hükümet devrim konseyi ve
parti baflkan› da oldu. 1982’de UNITA’ya destek veren Güney Af-
rika, Angola’y› iflgal etti. 1984’te yap›lan anlaflma üzerine Güney
Afrika, Angola’dan çekilmeye bafllad›. Angola’daki karfl›t grupla-
r›n çat›flmas› 1989’da sona erdi ve 1992 y›l›nda yap›lan seçim-
lere hile kar›flt›r›ld›¤› iddias›yla çat›flmalar yeniden bafllad›. Mil-
yonlarca kifli ülkeden kaçt›. 1996’da taraflar›n anlaflmaya var-
ANGOLA
39
