mas›yla iki ordu birleflti ve 1997’de Ulusal Birlik Hükûmeti ku-
rulduysa da siyasî gerginlik, varl›¤›n› sürdürmeye devam etti.
ANITKAB‹R,
Atatürk’ün Ankara’da bulunan an›t niteli¤inde-
ki mezar›. Yap›lan bir yar›flma sonucunda Prof. Emin Onat ile
Doç. Orhan Arda’n›n projesinin uygulanmas›na karar verildi.
Yap›m›na 1944 y›l›nda bafllanan An›tkabir 1953’te tamamland›.
Girifl yolu, avlu ya da zafer alan› ve fleref salonu olmak üzere üç
ana bölümden oluflan an›t, Ankara’n›n kaleden sonra en yüksek
yeri olan Rasattepe’de kuruldu. Girifl yolunun iki yan› aslan hey-
kelleri ve meflalelerle süslüdür. Zafer alan›, yolu as›l an›ta ba¤-
layan k›s›md›r, çevresinde sekiz kule vard›r ve her birine Kurtu-
lufl Savafl› ile ilgili bir ad verilmifltir. 20 m. yükseklikte ve 30 m.
genifllikteki fleref salonunun gerisindeki pencerenin önünde lâ-
hit ve içinde Atatürk’ün mezar› vard›r. ‹smet ‹nönü, Cemal Gür-
sel ve 27 May›s flehitleri de An›tkabir çevresine gömülmüfltür.
ANKA,
yüzü insana benzeyen, çok iri, tüyleri alt›n sar›s› ve
yeflil olarak tasarlanan bir efsane kuflu. Eskiden M›s›r’da in-
sanlar aras›nda yaflarm›fl. Çok oburmufl, insan eti de yermifl.
Bir ara çocuklar› kaç›r›p yemeye bafllad›¤›ndan, ça¤›n pey-
gamberinin Tanr›’dan af dilemesi üzerine Kafda¤›’na sürül-
müfl. fiimdi orada yar› aç yar› tok yafl›yormufl. Bu nedenle di-
van edebiyat›nda azla yetinme (kanaat) simgesi olarak kullan›-
l›rd›. Masallar›m›zda zümrüdüanka ad›yla an›lan bu kufl, sev-
gilisini ya da baflka bir fley aramak üzere uzak ülkelere gitmek
zorunda kalan kimseleri s›rt›nda uçurup istedi¤i yere ileten bir
hayvan olarak anlat›l›r. ‹ran efsanelerinde simurg ad›yla an›lan
kufla benzemekle birlikte eylemleri bak›m›ndan, ondan farkl›-
d›r. Ancak divan edebiyat›nda anka yerine simurgun kullan›l-
d›¤› da olmufltur.
ANKARA,
Konya’dan sonra Türkiye’nin ikinci genifl ili ve
Türkiye Cumhuriyeti’nin baflkenti. Kuzeyde küçük bir parças›
Karadeniz Bölgesi’ne girer (K›z›lcahamam-Nall›han yöresi).
Kuzeyde Çank›r› ve Bolu, do¤uda K›r›kkale, K›rflehir, güneyde
Konya, Aksaray ve bat›da Eskiflehir illeriyle çevrilir. ‹lçe say›-
s›, cumhuriyet döneminde iki kat artm›fl, bugün 24’e ç›km›flt›r.
‹stanbul’dan sonra Türkiye’de ikinci kalabal›k ildir. ‹ç Anado-
lu’nun daha çok tekdüze görünüfllü Konya bölümü ile Bat› Ka-
radeniz da¤lar›n›n iç s›ralar› aras›nda kalan Ankara ilinde pla-
to düzlükleri, bu düzlükler üzerinde yükselen orta yükseklikte-
ki da¤lar ve yine plato düzlükleri içine gömülmüfl, az çok ka-
pal› ve tabanlar› yeni alüvyonlarla örtülü ovalar, morfolojik
peyzaj›n ana çizgilerini meydana getirir. ‹ç Anadolu Bölge-
si’nin Yukar› Sakarya bölümünde yer alan Ankara, sular›n› An-
kara Çay› ile Sakarya’ya gönderen bir ovan›n (Ankara Ovas›)
do¤u kenar›nda kurulmufltur. Bu ovan›n en alçak yerinin yük-
sekli¤i 840 m. (Ankara gar› 851 m.), kalenin kuruldu¤u tepe
ise 978 m.’dir Ankara Ovas›, ‹ç Anadolu’nun bu bölümünde
yay›lan ortalama 1.100 m. yükseklikte bir plato içine gömül-
müfltür (Ankara-Haymana Platosu). Üzerinde yükselen da¤lar,
ovay› dört yan›ndan kuflat›r (bafll›calar›, kentin güneydo¤u-
sunda Elmada¤› 1.800 m., do¤uda Hüseyingazi 1.400 m., ‹d-
risda¤› 1.900 m., kuzey ve kuzeybat›da Ba¤lum tepeleri 1.300-
1.450 m. ve kentin hemen güneyinde Dikmen s›rtlar›n›n en
yüksek yeri Çalda¤› 1.300 m.). Ankara ili, çok belirli olmayan
karasal bir iklime sahiptir. Örne¤in baflkentte en so¤uk ve en
s›cak aylar›n ortalamas› 0,3º ve 23,3º, 45 y›ll›k dönem içinde
uç de¤erler -24.9º ve 40.8º; y›ll›k ya¤›fl tutar› ise 370 mm.’dir
(bu son miktar y›llar boyunca 250-500 mm. aras›nda oynar).
Yer yer ormana rastlanmakla beraber (özellikle Karadeniz Böl-
gesi’ne taflan kesimde), egemen do¤al bitki örtüsü, step for-
masyonlar›d›r. Akarsular›n ço¤u Sakarya havzas›na ba¤l›d›r
(Ankara Çay›, Kirmir gibi). Bir k›sm› da K›z›l›rmak’a kar›fl›r. Ta-
r›m hayat› bak›m›ndan göze çarpan bafll›ca özellik, öteki ‹ç
Anadolu illerinde de oldu¤u gibi, ürün çeflitlerinin s›n›rl› ol-
mas› ve tah›l›n rakipsiz olarak baflta gelmesidir. Örne¤in, An-
kara ili tah›l üretimi 2 milyon tonu bulmufltur. Bunun 1.5 mil-
yon tona yak›n› bu¤dayd›r. Hayvanlar içinde tiftik keçisi ön s›-
ray› al›r. Yeralt› kaynaklar› içinde demir cevheri (Balâ, Keskin)
ve linyit (Beypazar›, Nall›han) iflletilmektedir. Sanayi kurulufl-
lar› daha çok merkez ve K›r›kkale’de toplanm›flt›r. Ulafl›m bak›-
m›ndan çok avantajl› bir duruma sahiptir. Ankara, demir yolu,
hava yolu ve kara yollar›yla Türkiye’nin en önemli dü¤üm nok-
talar›ndan biridir. Esenbo¤a Havaliman›, iç ve d›fl hat hava tra-
fi¤i yo¤unlu¤u ile Atatürk Havaliman›’ndan sonra ikinci s›ray›
al›r. Dünyan›n en eski kentlerinden biri olan Ankara, Anado-
lu’nun çeflitli bölgelerini birbirine ba¤layan yollar üzerindeki
konumu nedeniyle tarih boyunca ticaret ve askerlik bak›m›n-
dan önemli bir merkez olmufltur. Örne¤in Selçuklular karfl›-
s›nda gerileyen Bizans ‹mparatorlu¤u’nun bir s›n›r kalesi ola-
rak rol oynam›fl, Y›ld›r›m Bayezit, do¤udan gelerek Anadolu’yu
istilâ eden Timur ile burada savaflm›fl; nihayet Kurtulufl Sava-
fl›’n›n en çetin çarp›flmalar› da yine Ankara kap›lar›nda yap›l-
m›flt›r. Fakat günümüzün büyük kenti Ankara, Cumhuriyet dö-
neminin bir eseridir. 60 y›l kadar önce Ankara kalesinin etek-
lerine s›k›flm›fl, ço¤u kerpiç evlerden meydana gelen, yaklafl›k
25-30 bin nüfuslu bir kentti. Kasaban›n kenarlar›n› tarlalar,
çevredeki tepeleri ise ba¤lar kapl›yordu. 19. yüzy›l›n sonlar›n-
da Haydarpafla demiryolu Ankara’ya ulaflt›. Kentin geliflmesin-
ANITKAB‹R
40
