his kabul yerleri de vard›r. Türkiye’de en eski hipodrom, ‹zmir
fiirinyer Hipodromu’dur. Ankara fiehir Hipodromu, ‹stanbul Ve-
liefendi Hipodromu, Bursa ve Adana fiehir Hipodromu’nda da
resmî at yar›fllar› yap›l›r.
H‹POF‹Z,
beynin alt›nda bulunan iç salg›bezi. Hepsi protein
ya da glikoprotein yap›s›nda olan birçok hormon salg›lar. Kemik
bir boflluk içindedir. Bir nohut büyüklü¤ünde ve arabeyin böl-
gesiyle ba¤lant›l›d›r. Çal›flmas› buradan salg›lanan hormonla
düzenlenir. Ön, orta ve arka lop olarak üç bölüme ayr›l›r. Ön lop
bez, orta ve arka lop ise sinir yap›s›ndad›r. Ön lop büyüme ve iç
salg›bezlerinin çal›flmas›n› düzenleyen birtak›m hormonlar sal-
g›lar. Büyüme hormonunun düzensizli¤i, devlik ya da cüceli¤e
neden olur. Öbürleri tiroit bezinin düzenli çal›flmas›n› sa¤layan,
böbreküstü bezinin çal›flmas›n› düzenleyen, süt salg›s›n› sa¤la-
yan, cinsel yaflam› düzenleyen hormonlard›r. Orta lop, salg›la-
d›¤› hormonla vücudun boya maddesinin yap›m ve da¤›l›m›n›
düzenler. Arka loptan kan bas›nc› ve su dengesini ayarlayan ve
do¤umu kolaylaflt›ran hormonlar salg›lan›r.
H‹POPOTAM
→
SUAYGIRI
H‹POTALAMUS,
beynin bölümlerinden biri. Beden ifllev-
lerinin birço¤u buradaki merkezlerden yönetilir. Salg›lad›¤› bir-
çok ön hormon hipofizi etkiler. Organizmada büyüme, a¤›rl›k,
beden ›s›s› ve kan bas›nc›, su-elektrik dengesi, cinsel davran›fl-
lar, hipotalamusun denetimindedir.
H‹POTANS‹YON,
kan›n damarlara yapt›¤› bas›nc›n 100
mm. c›va a¤›rl›¤›n›n alt›na düflmesi. Nedenleri yetersiz beslen-
me, beslenme fonksiyonunun bozuklu¤u, afl›r› kanama sonucu
güçten düflme, a¤›r kalp hastal›klar›, böbreküstü bezinin yeter-
sizli¤i ve afl›r› yorgunluktur. Tedavide, neden olan durumun or-
tadan kald›r›lmas› gerekir. Bu bilinmiyorsa, damarlar› büzücü
ilâçlar verilir. Ayr›ca ameliyatlarda kanamay› önlemek amac›yla,
baz› ilâçlar verilerek yapay yoldan hipotansiyon sa¤lan›r. Pek
s›k görülmeyen hipotansiyonun süreklili¤i, genellikle iyi bir ya-
flam süresinin belirtisi say›l›r.
H‹POTENÜS,
dik üçgendeki en uzun kenar. Dik aç›n›n kar-
fl›s›nda yer al›r. Hipotenüse, “dik olmayan kenar” anlam›nda
“yat›kkenar” da denmektedir.
H‹PPOKRATES
(‹.Ö. 460 ‹stanköy/Kos Adas› - 377 Laris-
sa/Tesalya), ‹lk Ça¤’›n en büyük hekimi. Hekimlerin babas› sa-
y›l›r. Babas› Heraklides de hekimdi. ‹lk t›p bilgilerini babas›ndan
alan Hippokrates, felsefeyi de devrin tan›nm›fl filozofu Demok-
ritos’tan ö¤rendi. Hippokrates, her olay›n nedeninin, do¤a yasa-
lar›na ba¤l› oldu¤una inanm›flt›. Ona göre sa¤lam olmak, vücut-
taki 4 s›v›n›n (kan, balgam, sar› ve kara safra) dengeli bulunma-
s›na ba¤l›yd›. Hastal›¤› bilimsel gözleme dayanarak inceleme ve
ona göre bir tedavi uygulama gelene¤ini kurdu. Hekimlerin
mesle¤e bafllarken ettikleri yemin de onun ad›n› tafl›r (Hippok-
rates Yemini).
H‹RFANLI BARAJI,
Ankara’n›n 80 km. güneydo¤usunda
baraj. 1958 y›l›nda hizmete giren baraj kaya dolgu tipindedir.
Santral›n y›ll›k üretim kapasitesi 400 milyon kW-saattir. Dolgu
hacmi 2 milyon m
3
, yüksekli¤i 83 m., göl hacmi 5.980 milyon
m
3
, göl alan› ise 263 km
2
dir.
H‹SAR, Abdülhak fiinasi
(1883 ‹stanbul - 1963 ‹stan-
bul), romanc›. Ortaö¤renimini Galatasaray Lisesi’nde tamamlad›
(1905). Paris’te Siyasal Bilgiler Okulu’nda okudu. Yap›tlar›: “Fa-
him Bey ve Biz” (roman, 1941), “Bo¤aziçi Mehtaplar›” (1943),
“Çaml›cadaki Enifltemiz” (roman, 1944), “Ali Nazmi Beyin Alaf-
rangal›¤› ve fieyhli¤i” (roman, 1952), “Bo¤aziçi Yal›lar›” (hat›ra-
lar, 1954), “Aflk ‹mifl Her Ne Var Âlemde” (seçilmifl m›sra ve be-
yitler, 1955), “Geçmifl Zaman Köflkleri” (hat›ralar, 1958), “‹stan-
bul ve Pierre Loti” (hat›ralar, 1958), “Yahya Kemal’e Veda” (ha-
t›ralar, 1959), “Ahmet Haflim, fiiiri ve Hayat›” (1963).
H‹TABET
→
SÖYLEV
H‹TCHCOCK, Alfred
(1899
Londra - 1980), ‹ngiliz as›ll› Ame-
rikal› film yönetmeni. Korku filmle-
rinin ustas› olarak tan›n›r. Filmleri-
nin ço¤unlu¤unda polisiye konula-
r› ve özellikle korkulu senaryolar›
kulland›. Sinema konusunda ilk
staj›n› ‹ngiltere’de reklamc›l›k ala-
n›nda yapt›. 1939 y›l›na dek ‹ngilte-
re’de on befl film çevirdi, fakat ger-
çek ününe ve kiflili¤ine ancak sesli
sinema döneminden sonra kavufltu. ABD’ye gitmeden önce çe-
virdi¤i filmlerden baz›lar› flunlard›r: “Murder” (Cinayet, 1930),
“The Man Who Knew Too Much” (Çok Bilen Adam, 1934), “The
Thirty-Nine Steps” (39 Basamak, 1935), “Jamaica ‹nn” (Kanl›
Meyhane, 1939), 1940 y›l›nda ABD’ye yerleflen Hitchcock’un
burada çevirdi¤i önemli filmler ise flunlard›r: “Rebecca” (1940),
“Life Boat” (Yaflamak ‹stiyoruz, 1944), “Dial M for Murder” (Ci-
nayet Var, 1953), “Rear Window” (Arka Pencere, 1953), “The
Wrong Man” (Lekeli Adam, 1957), “Psycho” (Sap›k, 1960),
“The Birds” (Kufllar, 1963), “Torn Curtain” (Esrar Perdesi,
1966), “Topaz” (1966), “Frenzy” (Cinnet, 1972).
H‹T‹TLER,
‹lk Ça¤’da Anadolu’da yaflam›fl olan Hint-Avrupa
kökenli bir kavim. Anadolu’ya nereden geldikleri tam olarak bi-
linmemektedir. Hititler ‹.Ö. 2000 bafllar›nda Anadolu’ya yerleflti-
ler. Anadolu’nun siyasal ve kültürel yaflam›nda ‹.Ö. 7. yüzy›la dek
varl›klar›n› duyurdular. Hitit tarihi genel olarak üç dönemde in-
celenir. 1) Eski devlet (‹.Ö. 1800-1400), 2) Yeni Devlet (‹.Ö.
1400-1200), 3) Geç Hitit Kent Devletleri (‹.Ö. 1200-700). Eski
Hitit Devleti döneminde 19 kral hüküm sürdü. Bu krallardan ki-
milerinin yaln›z adlar› bilinmektedir. Eski Devlet’in kurucusu ola-
rak I. Tuthalya bilinir. Eski krall›k devrinin en güçlü krallar›ndan
biri olan I. Labarna, Orta Anadolu’yu bütünüyle Hitit egemenli¤i-
ne almay› baflaramad›. Kral Labarna’dan sonra o¤lu I. Hattuflilifl,
Halpa (Halep), Urflu (Urfa) gibi kentleri ele geçirdi. I. Hattuflilifl’in
yerine o¤lu I. Murflilifl geçti ve bu dönemde Hititler, Babil kenti-
ni ele geçirdiler. Ancak I. Murflilifl’ten sonra Eski Devlet’in bu
parlak dönemi sürmedi. Hitit Devleti’nin tarihinde bundan sonra
H‹POF‹Z
316
