KENYA
380
ABD ç›karlar›na ayk›r› geliflmeleri önlemek amac›yla bir “yard›m
fonu” oluflturdu. Vietnam’a ABD askerî müdahalesi onun döne-
minde bafllat›ld›. 22 Kas›m 1963 tarihinde Texas’a yapt›¤› bir
gezi s›ras›nda Lee Harvey Oswald taraf›ndan öldürüldü.
KENYA,
(Fr. ve ‹ng.: Kenya), Do¤u Afrika’da devlet. Kuzeyde
Etiyopya ve Sudan, kuzeydo¤uda Somali, güneyde Tanzanya,
bat›da Uganda ile s›n›rlan›r; do¤uda Hint Okyanusu’na aç›l›r.
Victoria ve Rudolf göllerinin bir bölümü de Kenya’da kal›r. Ül-
kenin do¤u ve kuzey kesimleri kurakt›r ve yerine göre savan,
bozk›r ve çöllerle kapl›d›r. En verimli ve bu nedenle en kalaba-
l›k bölümleri bat›daki yüksek ve volkanik platolarla, kuzey-gü-
ney yönünde uzanan çukurluktur (Rift Valley). Afrika K›tas›’n›n
en yüksek volkanlar›ndan Kenya ve Elgon doruklar› da bu yöre-
dedir. Bunlardan Kenya sönmüfl volkan›, ekvator üzerinde bu-
lunmas›na karfl›n, 5.200 m.ye yaklaflan yüksekli¤i nedeniyle sü-
rekli karla kapl›d›r. Nüfusun % 97’si, çeflitli etnik gruplar olufl-
turan Afrika yerlisi zencilerdir. Ayr›ca Asyal› (ço¤u Kenya vatan-
dafl›), Avrupal› ve Araplar vard›r. Yerli nüfus daha çok tar›m ve
hayvanc›l›kla u¤rafl›r. Kahve, çay, muz, flekerkam›fl›, sisal, m›-
s›r, pamuk yetifltirilir. Kahve ve çay ihracatta önemli yer tutar.
Baflkent Nairobi (1.800.000/1997) ve Hint Okyanusu k›y›s›nda-
ki bafll›ca liman Mombasa’da baz› endüstri kollar› kurulmufltur.
Kenya, iç platolardaki elveriflli iklimi, do¤al güzellikleri, birçok
ulusal park›yla Afrika’da turizmin en çok geliflmifl oldu¤u ülke-
lerden biridir.
KEPENEK,
çobanlar›n so¤uktan korunmak için giydikleri,
keçeden yap›lm›fl, dikiflsiz üstlük.
KEPLER, Johannes
(1571 Württemberg-1630 Regens-
burg), Alman astronomi bilgini. Modern astronominin kurucu-
su say›l›r. Tübingen’de paras›z yat›l› olarak papaz okulunda
okurken, Kopernik’i savunan Maestlin taraf›ndan astronomiye
yöneltildi. 1600’de Graz’daki matematik ö¤retmenli¤i görevin-
den at›ld›. Prag’da Tycho Brahe’nin ö¤rencisi, sonra da onun
yerine ‹mparator II. Rudolph’un astronomu oldu. 1596’da ya-
y›mlanan ilk yap›t› “Prodomus Dissertationum Cosmographica-
rum”da gezegenlerin Günefl çevresindeki yörüngelerinde nas›l
döndü¤ünü aç›klad›. 1609’da yay›mlad›¤› “Astronomia Nova”
adl› yap›t›nda ise kendi ad›yla an›lan yasalar›n ikisini ortaya
koydu. 1619’da bas›lan “Harmonices Mundi” adl› yap›t›nda da
üçüncü yasay› öne sürdü. Bu yasalar›n yard›m›yla gezegenlerin
konumunu belirleyen cetvelleri yay›mlad›.
KEREM ‹LE ASLI,
16. yüzy›lda yaflam›fl Âfl›k Kerem’in ha-
yat› çevresinde oluflan halk öyküsü. Öykünün konusu k›saca
fludur: Isfahan flahlar›ndan biriyle musahibi Ermeni keflifl, e¤er
çocuklar› olursa birbirleriyle evlendireceklerine söz verirler.
Rastlad›klar› bir derviflin verdi¤i elmay› yiyen efllerden biri o¤-
lan di¤eri k›z do¤urur. On befl yafl›na gelen flah›n o¤lu, bir gün
kefliflin k›z›n› görüp bay›l›r. Düflünde aflk flarab›n› içip hak âfl›¤›
olur, uyan›nca fliir söylemeye bafllar. Kendine Kerem, sevgilisi-
ne de Asl› ad›n› takar. Bundan sonra, din ayr›l›¤› nedeniyle aile-
si Asl›’y› kaç›racak, Kerem de arkadafl› Sofu ile birlikte, elinde
saz›, sevgilisini arayacakt›r. Birçok serüvenden sonra evlenme-
leri gerçekleflir. Ama kefliflin bir hilesi sonucu birbirlerinin ola-
mazlar, ikisi de ölür. Kerem ile Asl› öyküsü, Tanzimat’tan sonra
Salahi ve Ahmet Rasim taraf›ndan düzenlenerek bas›ld›. Tiyat-
roya, operaya, sinemaya, halk resimlerine konu oldu.
KEREV‹Z,
maydanozgillerden, kökleri, saplar› ve yapraklar›
sebze olarak kullan›lan, kokulu, iki y›ll›k bitki
(Apium gra-
veolens).
Nemli ve verimli topraklarda yetiflir. B vitamini, ki-
reç ve demir bak›m›ndan zengin bir bitkidir.
KER‹ME NAD‹R
(1917 ‹stanbul-1984 ‹stanbul), romanc›.
Saint Joseph Frans›z K›z Lisesi’ni bitirdi (1935). Aflk konulu ro-
manlar›yla tan›nd›. Yay›mlad›¤› k›rka yak›n romandan birço¤u
filme al›nd›. Bafll›ca romanlar›: “H›çk›r›k”, “Seven Ne Yapmaz”,
“Samanyolu”, “Aflk Rüyas›”, “Posta Güvercini”, “Son H›çk›r›k,
“Esir Kufl”, “K›r›k Hayat”, “Bofl Yuva”, “Güller ve Dikenler”. An›-
lar›n› ve romanc›l›¤›yla ilgili yönlerini “Romanc›n›n Dünyas›”
(1981) adl› yap›t›nda kaleme ald›.
KERKENEZ,
kartallar tak›m›ndan
y›rt›c› bir kufl
(Falco tinnuncu-
lus).
Uzunlu¤u 33-35 cm., a¤›rl›¤›
ise 200-230 gr. kadard›r. D›fl görünü-
flü bak›m›ndan kumrudan biraz daha
büyük olan bu kuflun s›rt› k›z›l kahve-
rengidir. Diflilerin s›rt›ndaki koyu
renkli lekeler, erkek kerkenezlerinkin-
den daha çoktur. Kerkenezler, k›fl›n
küçük kemiricileri ve özellikle tarla fa-
relerini; yaz›n büyük böcekleri, kertenkeleleri ve kurba¤alar› yi-
yerek beslenirler. Bu yönüyle insanlara yararl› olurlar. Avrupa,
Afrika ve Asya’da yaflarlar.
KERKÜK,
Kuzeydo¤u Irak’ta kent. Musul’un 145 km güney-
do¤usunda yer al›r. Nüfusunun ço¤unlu¤unu Türkler oluflturur.
Öteden beri tan›nm›fl bir tar›m ve hayvan ürünleri pazar›d›r.
1927’den beri çevresindeki petrol yataklar›n›n iflletilmesiyle
önem kazanm›flt›r. Bölgenin petrolü, bir petrol boru hatt›yla ‹s-
kenderun Körfezi’nin bat› k›y›s›ndaki Yumurtal›k Liman›’na tafl›-
n›r. Nüfusu 535.000 (1992).
KERMES,
küçük kentlerde, özel günlerde yap›lan e¤lenceli
aç›k hava toplant›s›. Eskiden Hollanda ve Flandre’da kilise bay-
ramlar›na ve y›ll›k panay›rlara bu ad verilirdi. Sözcük, bu kay-
naktan yay›larak bugünkü anlam›n› ald›. Türkçede daha çok ha-
y›r derneklerince, gelir sa¤lamak amac›yla düzenlenen sergili
toplant›lar anlam›nda kullan›l›r.
KERP‹Ç,
duvar örmekte kullan›lan çi¤ tu¤la. Kerpiç, içine
saman saplar› kar›flt›r›lan bal盤›n tahta kal›plara dökülüp s›k›fl-
t›r›lmas› ve önce gölgede, sonra güneflte kurutulmas›yla haz›r-
lan›r. Çok eski ça¤lardan beri bir yap› gereci olarak kullan›ld›¤›
bilinmektedir.
KERTENKELE,
kertenkeleler alttak›m›na giren hayvanlara
verilen genel ad. Birçok cins ve türleri vard›r. Bu hayvanlar›n ile-
ri uzayan ince, çatall› dilleri, hareketli gözkapaklar› vard›r. Vücut-
