KILIÇ ARSLAN I
383
merkezlerinden biriydi. Adan›n ad›, o dönemlerden beri bilinen
bak›r madenlerinden gelir. Birçok el de¤ifltirdikten sonra,
1192’de krall›k hâline geldi. 1489-1570 y›llar› aras›nda Venedik
yönetiminde kald›. 1570-1571’de Osmanl›lar taraf›ndan al›nd›.
1571’den 1878’e kadar, üç yüzy›ldan fazla Türk yönetiminde
kald›. Bu tarihte, Osmanl› Devleti, Türk-Rus Savafl› sonucunun
yaratt›¤› bunal›ml› bir dönemde, ada yönetimini, baz› koflullar
karfl›l›¤›nda ‹ngiltere’ye devretti. Hukuken Osmanl› Devleti’ne
ba¤l› olmakla beraber, ada 1914’e kadar ‹ngiltere elinde kald›.
Bu tarihte, Türkler ile savafl hâlinde olmas› nedeniyle, ‹ngilizler
taraf›ndan resmen ilhak edildi ve 1925’te de koloni hâline geti-
rildi. II. Dünya Savafl›’ndan sonra, K›br›s son derece kar›fl›k si-
yasal ve askerî olaylara sahne oldu ve çok bunal›ml› dönemler
yaflad›. Bir yandan adan›n iki toplumu aras›nda, öte yandan da
Rumlarla ‹ngilizler aras›nda meydana gelen olaylar zaman za-
man kanl› çarp›flmalara dönüfltü. Türkiye, Yunanistan ve ‹ngil-
tere hükümetleri aras›nda süregelen uzun diplomatik görüflme-
lerden sonra, 1959’da ba¤›ms›z bir devlet hâline getirildi. Yeni
devletin anayasas› iki topluma eflit haklar tan›yordu. Toplumlar
devletin yönetimine nüfuslar› oran›nda kat›lacaklar, devlet bafl-
kan› bir Rum, yard›mc›s› bir Türk olacak, parlamento, kabinede
ve öteki devlet hizmetlerinde yine nüfuslar› oran›nda yer alacak-
lar, belediye seçimlerini ayr› ayr› yapacaklard›. Fakat anayasa-
n›n öngördü¤ü bu haklar, kuruluflun daha ilk y›l›nda Türkler
aleyhine bozuldu. 1963 y›l› sonlar›nda adan›n Rum yönetimi
Türklere karfl› y›ld›rma hareketlerine giriflti. Çünkü ba¤›ms›zl›¤a
karfl›n, Rum yönetiminin as›l hedefi olan Yunanistan ile birlefl-
me (ENOS‹S) politikas›ndan vazgeçilmemiflti. 1964-1974 dö-
nemi içinde, bir yandan üç garantör devlet (Türkiye, ‹ngiltere,
Yunanistan), öte yandan adan›n Türk ve Rum toplumlar› yöne-
ticileri aras›nda yap›lan diplomatik giriflimler; Birleflmifl Millet-
ler’in ald›¤›, adaya bar›fl gücü ve bir arabulucu gönderilmesi gi-
bi önlemler hiçbir olumlu sonuca ulaflamad›. Bu arada Yuna-
nistan’da kurulan cunta rejimi, K›br›s sorununun daha da ç›k-
maza girmesine yol açt›. Bu cuntan›n giriflimleri sonunda, 1974
Temmuz ay›nda adada bir hükümet darbesiyle Sampson yöne-
timi kuruldu. Bu olay K›br›s sorununu bir oldubitti noktas›na
getirdi. Olay üzerine, ‹ngiltere nezdindeki baz› diplomatik giri-
flimler de bir sonuç vermeyince Türk hükümeti, garantörlük
hakk›n› tek bafl›na kullanarak adada bir oldubitti ile de¤ifltiril-
mek istenen antlaflmalar› ve Türkler’in can emniyetini korumak
amac›yla askerî harekâta giriflti (20 Temmuz 1974). Adan›n ku-
zey k›y›s›nda Girne ve yak›n çevresini kontrolü alt›na ald›. Olay,
K›br›s’›n Rum kesiminde ve Yunanistan’da derin yank›lar yarat-
t›. Sampson ve cunta yönetimleri devrildi; üç garantör devlet
aras›nda Cenevre’de görüflmeler bafllad›. Fakat bu görüflmeler,
adaya güven getirecek bir antlaflmaya ulaflamad›. Türkiye, ikin-
ci bir harekâtla adan›n kuzey yar›s›n› kontrolü alt›na ald› (15
A¤ustos 1974). 1975’te K›br›s fiilen ikiye bölündü. K›br›s top-
raklar›n›n yaklafl›k üçte ikisini oluflturan güney bölümü K›br›s
Cumhuriyeti’nin (Türkiye’de resmî ad› K›br›s Rum Yönetimi, nü-
fusu 503.498 [1982], yüzölçümü 5.896 km
2
) denetimi alt›nda-
d›r. K›br›s Cumhuriyeti uluslararas› alanda adan›n tümünü tem-
sil eden devlet olarak tan›n›r. Kuzeyde, K›br›s’›n yaklafl›k % 40
kadar›n› meydana getiren bölgede bir “Türk Federe Devleti” ku-
ruldu. Rauf Denktafl federe devletin baflkan› oldu. Rum taraf›yla
yap›lan görüflmelerin sonunda her iki taraf›n da kabul edece¤i
bir antlaflmaya var›lamad›. Bunun üzerine adan›n kuzeyinde 15
Kas›m 1983’te Kuzey K›br›s Türk Cumhuriyeti ad›yla (yüzölçü-
mü 3.355 km
2
, 1978’de nüfusu 146.740) ba¤›ms›z bir Türk dev-
leti kuruldu. KKTC uluslararas› alanda yaln›z Türkiye taraf›ndan
tan›nmaktad›r. Bütünsel federal bir devletin oluflturulmas› ama-
c›yla iki toplum aras›nda sürdürülen görüflmeler bugüne de¤in
sonuç vermemifltir.
→
KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHUR‹YET‹
KIKIRDAK,
kimi organlardaki hafif, sert, dayan›kl›, esnek,
bükülgen, beyaz ba¤dokusu. ‹lkel omurgal›lar›n pek ço¤unun,
geliflmifl omurgal›larda da dölütlerin iskeleti k›k›rdaktand›r. Ge-
liflmifl bir insan vücudunda da, burun ve g›rtlakta oldu¤u gibi
k›k›rdak k›s›mlar bulunur. Ayr›ca eklemlerin üzeri de k›k›rdakla
kapl›d›r. Böylece sürtünme s›ras›nda kemiklerin afl›nmas› önle-
nir. Yap› bak›m›ndan k›k›rda¤›n bafll›ca üç çeflidi vard›r: Saydam
k›k›rdak, a¤s› k›k›rdak ve telsel k›k›rdak. Kemiklerde oldu¤u gi-
bi, k›k›rdakta da çeflitli hastal›klar (yumuflama, erime, ur vb.) or-
taya ç›kabilir.
KIL,
insan ve kimi hayvanlar›n vücutlar›nda ç›kan ipliksi uzan-
t›. K›llar›n renk ve sertli¤i hayvan›n yaflad›¤› ortama göre de¤iflir.
So¤uk bölgelerde yaflayan hayvanlar›n k›llar› daha s›k ve uzun-
dur. ‹lkel insan›n bütün vücudu k›llarla kapl›yd›. Zamanla insan-
lar›n d›fl etkilerden elbise giyerek korunmas› sonucunda k›llar
azalm›flt›r. Bununla birlikte kafl, kirpik gibi k›l gruplar›, koruyucu
özelliklerini sürdürmektedir. K›llar derideki malpigi tabakas› ta-
raf›ndan oluflturulur ve iki k›sma ayr›l›rlar: k›l gövdesi, k›l kökü.
Genellikle asalaklar›n yol açt›¤› çeflitli k›l hastal›klar› vard›r.
KILIÇ,
eskiden savunma ve sald›r› amac›yla kullan›lan, kesici
ve dürtücü silâh. Bele tak›larak tafl›n›r ve kabzas›ndan tutularak
kullan›l›r. Bir yüzü ya da iki yüzü keskin, düz ya da e¤ri olabilir.
KILIÇ, Ali
(1888, ? - 1971 ‹stanbul), asker ve siyaset adam›.
I. Dünya Savafl›’nda binbafl› olarak Nuri Pafla’n›n yaverli¤inde
bulundu. Kurtulufl Savafl›’nda Marafl-Antep bölgesinde Kuvay›
Milliye’yi örgütledi. ‹lk Büyük Millet Meclisi’ne Antep-Marafl
mebusu olarak girdi (1920). Antep’te Frans›zlara karfl› savaflt› ve
“Antep kahraman›” olarak tan›nd›. 1920-1938 dönemlerinde
milletvekilli¤i yapt› ve ‹stiklâl Mahkemeleri üyeli¤inde bulundu.
Ölümünden birkaç y›l önce Yeni Türkiye Partisi’ne girdi. Yap›t-
lar›: “Hat›ralar›n› Anlat›yor” (1955), “Atatürk’ün Hususiyetleri”
(1955), “‹stiklal Mahkemesi Hat›ralar›” (1955).
KILIÇ ARSLAN I
(? - 1107, ?), Anadolu Selçuklu Devle-
ti’nin ikinci sultan›. Babas›n›n Suriye Selçuklu Hükümdar› Tutufl
ile yapt›¤› savaflta ölmesi üzerine Melikflah taraf›ndan ‹ran’a gö-
türüldü. Melikflah’›n ölümü üzerine ‹ran’dan gelerek Anadolu
Selçuklu taht›na ç›kt› (1092). Saltanat› zaman›nda en önemli
olay I. Haçl› ordusunun Anadolu’ya girmesidir. I. K›l›ç Arslan,
baflar›l› savafllar vermekle birlikte, Haçl›lar›n Anadolu üzerinden
Kudüs’e varmalar›na engel olamad›. I. Haçl› ordusu Anado-
lu’dan uzaklafl›nca Anadolu’nun siyasal birli¤ini kurmak için
