KIRKPINAR
386
‹skelesi’nden Zonguldak’a). K›rklareli, ulafl›m olanaklar› bak›-
m›ndan elveriflli illerimizden biridir. ‹stanbul-Edirne-Avrupa
demiryolu, ilin güneyinden geçer. Bu ana demiryolundan
Mandra ‹stasyonu’nda ayr›lan 45 km.lik bir flube hatt› il merke-
zine ulafl›r. Karayollar› oldukça yo¤un bir a¤ oluflturur. Do¤u-
dan, ‹stanbul üzerinden ve Marmara k›y›lar›ndan gelen anayol,
arayollarla ilçelere ba¤lanm›flt›r. Ayr›ca K›rklareli’nden geçen bir
yolla Bulgaristan ve Romanya’n›n bafll›ca turizm yöreleri olan
Karadeniz k›y›lar› Türkiye’ye ba¤lan›r. ‹l merkezi, Ist›rancalar’›n
güney eteklerinde kurulmufltur. Her ne kadar Dereköy s›n›r ka-
p›s›na en yak›n kent ise de, bu s›n›r kap›s›, örne¤in Kap›kule
(Edirne) gibi yo¤un bir yolcu gelifl-gidifline sahne olmaz.
KIRKPINAR,
geleneksel ya¤l› gürefllerin yap›ld›¤› yer. Efsa-
neye göre, 14. yüzy›lda Rumeli’ye ilk kez geçen Süleyman Pa-
fla’n›n k›rk savaflç›s›, K›rkp›nar’da dinlenirken gürefl yapm›fllar-
d›r. Burada güreflirken flehit düflen k›rk yi¤idin an›s›na her y›l
gürefller düzenlenir. K›rkp›nar, bugün Yunanistan topraklar›nda
kald›¤›ndan, geleneksel gürefller Edirne’nin Sarayiçi yöresinde
yap›lmaktad›r. K›rkp›nar güreflleri, özellikle 19. yüzy›ldan sonra
büyük ilgi gördü ve dünyaca ünlü büyük Türk güreflçilerinden
en tan›nan›, Sultan Abdülaziz döneminde baflpehlivan olan ve
bu unvan›n› 26 y›l sürdüren Aliço’dur.
→
AL‹ÇO, Kel
KIRLANGIÇ,
k›rlang›çgillerden, göçebe bir ötücü kufl
(Hi-
rundo).
Gagas› k›sa ve genifl, kuyru¤u çatal, kanatlar› ince ve
uzundur. Boyu 15-20 cm.dir. Tüyleri genellikle parlak siyah ve
beyaz, kimi zaman esmerdir. Yuvas›n› çamurdan yapar ya da
a¤aç kovuklar›na yerleflir. Sinek, böcek gibi hayvanlarla besle-
nir. Bunlar› uçarken yakalar. Dünyan›n hemen her taraf›na yay›l-
m›fl birçok türü vard›r. Türkiye’de rastlanan türleri; k›z›l k›rlan-
gݍ
(H. daurica),
k›r k›rlang›c›
(H. rustica),
pencere ya
da flehir k›rlang›c›
(H. urbica),
kum k›rlang›c›
(H. ripa-
ria),
kaya k›rlang›c›d›r
(H. rupestris)
.
KIRfiEH‹R,
‹ç Anadolu Bölgesi’nin, Orta K›z›l›rmak bölü-
münde il ve bu ilin merkezi olan kent. Kuzeydo¤uda Yozgat, ku-
zeybat›da ve bat›da Ankara, güneydo¤uda Nevflehir ve güneyde
Ni¤de illeriyle s›n›rlan›r. ‹l topraklar› Orta K›z›l›rmak Vadisi’nin
iç bölümünde, yer yer az yüksek tepelerle engebelenmifl 1.000-
1.200 m. yükseklikte, yal›n görünüfllü plato düzlüklerinden olu-
flur. Ana akarsuyu K›z›l›rmak’t›r. Yörede “öz” ad› verilen küçük
sular ya K›z›l›rmak’a ya da bafll›ca kolu olan Delicesu’ya kar›fl›r-
lar. ‹ç Anadolu’nun orta yerinde bulunan K›rflehir ili topraklar›n-
da yar› karasal bir iklim egemendir. ‹l merkezinde en so¤uk ay
ortalamas› 0,1º, en s›cak ay ise 22,9º’dir. Y›ll›k ya¤›fl tutar› 379
mm.dir. K›fl ve ilkbahar, en ya¤›fll› mevsimlerdir. Do¤al bitki ör-
tüsüyle tipik ‹ç Anadolu bozk›r›n›n bir parças›d›r (kurakç›l otsul
topluluklar); a¤aca dere boylar›nda rastlan›r. Cumhuriyetten ön-
ce Konya, sonra da Ankara’ya ba¤l› bir sancak olan K›rflehir ili
1924’te il durumuna getirilmifl, ancak 1945-1957 aras›nda il
yönetimi kald›r›lm›fl ve Nevflehir’in il durumuna getirilmesiyle
de küçülmüfltür. Endüstride en geri kalm›fl illerden biri olan K›r-
flehir’in ekonomisi, tar›ma ve hayvanc›l›¤a dayan›r. Nüfusuna
göre, tar›msal ve hayvansal üretimleri oldukça yüksek say›l›r.
Bafl ürün tah›ld›r. Toplam üretimin büyük bölümünü bu¤day
oluflturur. Endüstri bitkileri önemsizdir (yaln›z flekerpancar›).
Meyve üretiminin üçte ikisi üzümdür. En çok beslenen hayvan
koyundur; bunu inek izler. Y›ll›k süt üretimi de 40.000 ton ka-
dard›r. Ulafl›m, karayollar›yla sa¤lan›r. Ankara yönünden, biri
K›r›kkale-Keskin, öteki Balâ-Kaman üzerinden gelen iki flose, il
merkezinin 15 km kadar kuzeyinde birleflir ve do¤uya uzanarak
bir yandan Kayseri’ye; Mucur yak›n›nda ayr›lan bir baflka flosey-
le de Nevflehir yönüne uzan›r. Kuzeyde Çiçekda¤› yöresinden
gelerek K›z›l›rmak’a kar›flan K›l›çözü Suyu’nun vadisi boyunca
kurulan il merkezi K›rflehir, kimi el sanatlar› (hal›, döfleme ve
perdelik kumafl dokuyan tezgâhlar›), flarap fabrikas› ve hemen
kuzeyindeki Terme Kapl›cas› ve kimi tarihî yap›tlar›yla ‹ç Anado-
lu Bölgesi’nin bafll›ca yerleflim merkezlerinden biridir.
KISA DEVRE,
bir devrenin iki ucunda, çok küçük bir di-
rençle yap›lan elektriksel ba¤lant›. K›sa devre, genellikle iste¤e
ba¤l› olmaks›z›n, de¤iflik nedenlerle meydana geldi¤i gibi, kimi
devrelerde bilinçli olarak da oluflturulabilir. K›sa devreye en iyi
örnek, üzerindeki plasti¤i erimifl ve bak›r telleri birbirine de¤en
bir kordonun fifle tak›lmas›d›r. Bu durumda, direncin çok düflük
(bak›r teller iyi iletken oldu¤undan dirençleri yok gibidir) olma-
s›, devreden çok büyük bir ak›m›n geçmesine yol açar. Böylesi-
ne yüksek bir ak›m›n elektrik flebekesine verece¤i zarar, sigor-
tan›n atmas›yla (devrede bir tür anahtar görevi yapan sigorta te-
linin kopmas›yla) önlenmifl olur.
KISAKÜREK, Necip Faz›l
(1905 ‹stanbul-1983 ‹stan-
bul), flair, yazar. Ortaö¤renimini Bahriye Mektebi’nde yapt›
(1922). Darülfünun Felsefe Bölümü’nde (1922-1925), Millî E¤i-
tim Bakanl›¤› bursuyla bir y›l Paris’te okudu (1926). Dönüflün-
de, Hollanda, Osmanl› ve ‹fl bankalar›nda memurluk, müfettifllik
(1926-1939). Dil ve Tarih-Co¤rafya Fakültesi, Devlet Konserva-
tuvar›, Güzel Sanatlar Akademisi’nde ö¤retim üyeli¤i yapt›
(1939-1943). ‹lk say›lar›, düflün ve sanat dergisi niteli¤inde
olan Büyük Do¤u’yu (1943-1945) ç›karmaya bafllad›ktan sonra
resmî göreve girmedi. Son Posta, Yeni ‹stanbul vb. gazetelerde
f›kra yazarl›¤› yapt›. Büyük Do¤u’yu ikinci kez siyasal gazete ola-
rak ç›kard›. Bafll›ca yap›tlar›; fliir: “Örümcek A¤›” (1925), “Kald›-
r›mlar” (1928), “Ben ve Ötesi” (1932), “Sonsuzluk Kervan›”
(1955), “fiiirlerim” (1969). Öykü: “Birkaç Hikâye, Birkaç Tahlil”
(1933), “Ruh Burkuntular›ndan Hikâyeler” (1965). Oyun: “To-
hum” (1935), “Bir Adam Yaratmak” (1938), “Künye” (1940),
