KILIÇ ARSLAN II
384
harekete geçti. ‹lk olarak zengin Do¤u Anadolu kentlerini ele ge-
çirmek istedi. Daniflment Gazi’yi yendi (1103). Malatya’y›
(1106) ve Musul’u (1107) ald›. Ancak bu kentin al›nmas›ndan
sonra Büyük Selçuklu Devleti Hükümdar› Sultan Mehmet’in ku-
mandan› Emir Çavl› ile yapt›¤› savaflta yenildi ve Habur Su-
yu’nda bo¤ularak öldü.
KILIÇ ARSLAN II
(1112, ? - 1192, ?), Anadolu Selçuklu
Devleti sultan›. Sultan I. Mesut’un o¤lu, I. K›l›ç Arslan’›n toru-
nudur. Babas› 1155’te ölünce sultan oldu. Taht kavgalar›n› ön-
lemek için ortanca kardefli Dolat’› öldürttü; küçük kardefli fie-
hinflah’›n ve Daniflmentli beylerinin ayaklanmalar›n› bast›rd›.
D›fltan gelen sald›r›lar› da önleyerek Anadolu’nun siyasal birli-
¤ini sa¤lad›. Bundan sonra tüm ilgisini, Bizans ‹mparatoru Ma-
nuel’e karfl› yürüttü¤ü savafla ay›rd›. Her iki hükümdar, 1176’da
Miryokefalon’da karfl› karfl›ya geldi. Bizans ordusu a¤›r bir ye-
nilgiye u¤rad›. Bu zaferden sonra Avrupa, Anadolu’ya “Turkia”
(Türkiye) demeye bafllad›. II. K›l›ç Arslan, yafl›n›n da ilerlemesi
nedeniyle 1185’te ülkesini Türk gelene¤ine göre on bir o¤lu
aras›nda bölüfltürdü, on bir melikin sultan› olarak Konya’da
oturmaya bafllad›. Fakat o¤ullar› saltanat kavgas›na girifltiler. Bu
durumdan yararlanan Friedrich Barbarossa komutas›ndaki III.
Haçl› ordusu Anadolu’ya girdi. Konya, k›sa bir süre Haçl›lar›n
elinde kald› (1190). II. K›l›ç Arslan, o¤ullar› aras›ndaki çekiflme-
leri önleyemeden öldü.
KILIÇBALI⁄I,
k›l›çbal›¤›gillerden bir kemiklibal›k
(Xiphi-
as gladius).
Atlas Okyanusu, Akdeniz ve Karadeniz’de yaflar.
Boyu 3 - 4 m., a¤›rl›¤› 50 - 300 kilodur. Diflleri ve pullar› yok-
tur. Burun k›sm›n›n ucunda k›l›ca benzer bir uzant› vard›r. Yüze-
ye yak›n yüzer ve sudan d›flar› s›çrayabilir. Sald›rgan bir bal›kt›r.
Yaln›z yaflar, yaln›zca üreme zaman› di¤er k›l›çbal›klar›yla bir
araya gelir. Eti k›lç›ks›z, beyaz ve lezzetlidir; çok be¤enilir.
KIMIL,
hortumluböcekler tak›m›n›n yar›mkanatl›lar alttak›m›n-
dan, zararl› bir ekin böce¤i
(Aelia rostrata).
Yetiflkinleri
körpe tanelerinin sütünü emer. Pis kokar ve ekin hastal›¤›na yol
açar. Yumurtalar›n› ekin yapraklar›n›n alt yüzüne b›rak›r. Yavru-
lar çiçek, yaprak, sap ve baflaklar›, yetiflkinleri de taneleri eme-
rek beslenirler.
KIMIZ,
eski bir Türk içkisi. K›srak sütünün özel bir biçimde
mayalanmas›yla elde edilir. Az alkollü ve ekfli bir içkidir. En çok
Türkistan, Kafkasya, Sibirya ve Mo¤olistan’da yap›lmakta, yap›-
m›nda ayr›ca deve ve eflek sütü de kullan›lmaktad›r.
KINA,
k›na a¤ac›n›n kurutulmufl yapraklar›ndan elde edilen
toz. Do¤u ülkelerinde (Türkiye’de de), hamur durumuna getiri-
lerek kad›nlar›n t›rnaklar›n›, saçlar›n›, erkeklerin sakallar›n› bo-
yamakta kullan›l›r ve bu iflleme “k›na yakmak” ad› verilir. Turun-
cuya çalan k›rm›z›ms› bir renk veren k›na, rast›kla kar›flt›r›l›nca
kestanerengini al›r. Tozu Hindistan’da ipek ve deri boyamakta
da kullan›l›r.
KIRA⁄I,
so¤uk havalarda bitkiler ve toprak üzerinde günün er-
ken saatlerinde görülen donmufl çiy. Havan›n durgun ve aç›k ol-
du¤u gecelerde, ›s›n›n 0ºC’›n alt›na düflmesi sonucunda görülür.
KIRAL, Erden
(1942 Gölcük), Türk sinema yönetmeni. ‹s-
tanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde seramik e¤itimi
gördü. Sinemaya ö¤rencili¤i s›ras›nda çeflitli yönetmenlere
asistanl›k yaparak bafllad›. Bir süre reklam filmleri çekti. “Ye-
dinci Sanat” ve “Ça¤dafl Sinema” dergilerinde yaz›lar yazd›.
“Gerçek Sinema” ve “Güney” dergilerinde yönetmenlik yapt›.
1978’de ilk uzun metrajl› filmi olan “Kanal”› gerçeklefltirdi.
Filmlerinde zaman zaman belgesel sinema havas›na varan duru
bir anlat›m gözlenir. Önemli filmleri: “Bereketli Topraklar Üze-
rinde” (1981; ayn› y›l Strasbourg Film fienli¤i Büyük Ödülü,
Antalya Alt›n Portakal Film fienli¤i’nde En iyi Yönetmen Ödülü),
“Hakkâri’de Bir Mevsim” (1982; ayn› y›l Berlin Film fienli¤i Gü-
müfl Ay› Ödülü, Uluslararas› Sinema Elefltirmenleri Federasyo-
nu Ödülü, Interfilm Ödülü, II. Akdeniz Kültürleri Film fienli¤i En
‹yi Film Ödülü), “Beyaz Öküz” (1983; ayn› y›l III. Akdeniz Kül-
türleri Film fienli¤i, Bas›n Elefltiri Ödülü, Uluslararas› ‹stanbul
Sinema Günleri Alt›n Lale Yar›flmas›’nda mansiyon, Portekiz’de
yap›lan Foz Film fienli¤i Büyük Ödülü), “Dilan” (1987), “Av Za-
man›” (1988), “Avc›” (1997), “Yolda” (2005), "Avc›" (1997),
"Yolda" (2005). 1983’te Federal Almanya’ya yerleflen Erden K›-
ral, 1984’te Berlin Sanat Akademisi üyeli¤ine seçilmifltir.
KIRGIZ‹STAN,
Orta Asya’da devlet. Kuzeyinde Kazakistan,
do¤usunda Çin, bat›s›nda Özbekistan ve güneyinde Tacikistan
yer al›r. K›rg›zistan’›n topraklar› neredeyse tamamen da¤l›kt›r.
Güneyde, Tacikistan s›n›r› boyunca Alaya S›rada¤lar› uzan›r.
Çin s›n›r›ndaki Tanr› Da¤lar› (Tien fian) sürekli kar ve buzlarla
kapl›d›r. Ülkenin en yüksek noktalar› olan Zafer ve Han Tengri
doruklar› bu bölgede yer al›r. K›rg›zistan’›n kuzeyindeki K›rg›zis-
tan S›rada¤lar›, baflkent Biflkek’in güneyinden geçerek bat›dan
do¤uya do¤ru uzan›r. Bu da¤lardan afla¤›ya do¤ru çok say›da
k›sa akarsu iner. Tanr› Da¤lar›’n›n kuzeyinden do¤an Narin Ir-
ma¤›, do¤u-bat› yönünde neredeyse ülkeyi bafltan bafla geçer.
Güneybat›daki Fergana Vadisi d›fl›nda ülkenin en önemli düz-
lükleri Talas ve Çu vadileridir. Ülkenin kuzeydo¤usunda, K›rg›z-
cada “S›cak Göl” anlam›na gelen Is›k-Kul yer al›r. K›rg›zistan’›n
denizden çok uzak ve çevredeki ovalara göre yüksek olmas›, ik-
limi büyük ölçüde etkiler. Ülkenin alçak kesimleri s›cak çöl ik-
liminin etkisi alt›ndad›r. Yüksek kesimlerde ise so¤uk çöl iklimi
hüküm sürer. Arada kalan bölgelerde ise iklim de¤ifliklikler
gösterir. Bat›ya ve kuzeye bakan yamaçlar daha çok ya¤›fl al›r.
Is›k-Kul çevresi nispeten ›l›man bir iklime sahiptir. Ülkedeki or-
talama y›ll›k ya¤›fl miktar› büyük de¤ifliklik gösterir. Bu miktar
Tanr› Da¤lar›’nda 180 mm iken, K›rg›z Da¤lar›’nda ve Ferga-
na’da 750-1.000 mm’yi bulur. Ormanlarla kapl› bölgelerde boz
ay›, yaban domuzu, kurt, gelincik; bozk›rlarda ise markor, geyik
ve kar pars› yaflar. K›rg›zistan’›n nüfusunun yar›dan biraz fazla-
s›n› K›rg›zlar oluflturur (% 53). Kalan nüfusun % 22’sini Özbek-
ler, % 13’ünü Ukraynal›lar meydana getirir. Ülkede ayr›ca küçük
topluluklar olarak Almanlar, Tatarlar ve Ruslar yaflar. K›rg›zis-
tan’›n ekonomisi, tar›m›n yan› s›ra maden iflletmecili¤ine ve sa-
nayiye dayanmaktad›r. Tar›ma elveriflli vadilerde bu¤day, arpa
ve yulaf yetifltirilir. Yamaçlarda ise ba¤c›l›k ve meyvecilik gelifl-
mifltir. Bunlar›n d›fl›nda flekerpancar›, tütün, lifli bitkiler gibi sa-
nayi bitkileri ülke ekonomisinde önemli yere sahiptir. K›rg›zis-
