K‹MYON
389
KIZLIK ZARI,
ergen k›zlarda dölyolu a¤z›n› daraltan zar.
Ço¤unlukla yar›may biçimindedir. Dölyolu a¤z›n›n kenarlar›na
yap›fl›k olur ve kal›nl›¤› de¤ifliktir. ‹lk cinsel iliflkide bu zar y›rt›-
l›r ve “k›zl›k zar› lopçuklar›” ad› verilen parçalara ayr›l›r. Do¤um
s›ras›nda y›rt›klar›n derinli¤i artar ve lopçuklar›n yerini k›zl›k za-
r› art›klar› al›r. Kimi k›zlarda bu zar do¤ufltan yoktur. Kimi k›zlar-
da da çok esnek olup, y›rt›lmadan cinsel iliflkide bulunmaya el-
verifllidir. Bu nedenle k›zl›k zar› kesin bir k›zl›k kan›t› de¤ildir.
K‹L,
çap› 2-4 mikrometreden küçük parçac›klardan oluflan su
geçirmez toprak. Islat›ld›¤›nda plastik bir özellik kazanan top-
raks› maddeler, genellikle kil ad›yla an›l›r. Killer, petrol ar›t›m›n-
da katalizör olarak, dökümcülükte kal›p yap›m›nda kullan›l›r.
Kal›plan›p f›r›nlanan kilden seramik eflya, tu¤la ve kiremit üreti-
lir. Çimento ve kauçuk yap›m›nda ve suyun sertli¤inin gideril-
mesinde iyon de¤ifltirici olarak da kullan›l›r. Killer, çeflitli ka-
yaçlar (bentonit, klorit, kaolinit vb.) da olufltururlar.
K‹L‹KYA
ya da
K‹L‹K‹A,
Anadolu’da yaklafl›k olarak, flim-
diki Mersin, Adana illeriyle Konya’n›n güney ve Antalya ilinin
do¤u k›s›mlar›n› içine alan bölgenin ilk ça¤lardaki ad›. Bölgeyi,
‹.Ö. 9. yüzy›lda Asurlular, ‹.Ö. 6. yüzy›lda Persler ele geçirdiler.
‹skender, Roma ve Bizans egemenliklerine de giren bölge, Os-
manl› topraklar›na 16. yüzy›lda kat›ld›. Adana ve Tarsus, bölge-
nin önemli yerleflim merkezleriydi.
K‹L‹M,
sedir, divan ve yere yay›lan, renk ve desenlerle bezen-
mifl, havs›z, kal›n, k›l ya da yün dokuma. Anadolu kilimleri, do-
kundu¤u bölgelere ve kullan›lan desenlere göre; Türkmen, Yö-
rük, Kürt ve Türk kilimleri olmak üzere dörde ayr›l›r. Kilimlere,
çinide, mermer ve tahta oymac›l›¤›nda kullan›lan motifler iflle-
nir. Bu motifler yollu, çubuklu, ibrik, aynal›, bindall› vb. diye
adland›r›l›r. Kilimler, hal›ya göre daha canl› renklerle dokunur.
Genel olarak yeflil, turuncu, mavi, lacivert ve k›rm›z› renkler kul-
lan›l›r. Kilim “›star” ad› verilen tezgâhlarda dokunur. Köy ve ka-
sabalarda kullan›lan kilimler, son y›llarda kentlerde de döfleme
ve süsleme ifllerinde kullan›lmaktad›r. Bugün Anadolu’nun en
güzel kilimleri, Manisa, Ni¤de, Konya, Afyonkarahisar, Sivas,
Kayseri, Bergama, Malatya ve Gaziantep’te dokunmaktad›r.
K‹L‹S,
Akdeniz Bölgesi ve Güneydo¤u Anadolu Bölgesi s›n›-
r›nda yer alan il. Bat›da, kuzeyde ve do¤uda Gaziantep ili, gü-
neyde Suriye’yle çevrilidir. Gaziantep ilinin güney kesiminde
yer alan il topraklar›, Tilbaflar Ovas›’n›n do¤u kesiminde Suriye
topraklar›na do¤ru alçalan dalgal› düzlüklerden oluflur. En
önemli yükseltisi Acar Da¤›’n›n Gülbahar Tepesi’dir (1.021 m.).
Bal›k Suyu, Afrin Çay› ve Sabun Suyu, ilin bafll›ca akarsular›d›r.
Kilis’in ekonomisi tar›m, ticaret ve küçük sanayiye dayan›r. Ba¤
ve bahçelerin önemli yer tuttu¤u ilin bafll›ca ürünleri meyve ve
sebzedir. Sofral›k ve flarapl›k üzümden baflka zeytin, incir, nar
ile az miktarda zerdali ve antepf›st›¤› yetifltirilir. Di¤er önemli ta-
r›msal ürünler bu¤day, arpa, mercimek, nohut, so¤an ve sarm›-
sak ile az miktarda pamuk ve m›s›rd›r. Kilis’te hayvanc›l›k da
önemli say›l›r. Beslenen bafll›ca hayvanlar, süt verimi yüksek
olan Kilis keçisi ve koyundur. Bitkisel ya¤ ve flarap üreten, do-
kumac›l›kla u¤raflan iflyerleri vard›r. ‹lçe topraklar›nda fosfat ve
manganez yataklar› vard›r. Kilis, Orta Tunç Ça¤›’ndan beri ö-
nemli bir yerleflim merkezidir.
K‹L‹SE,
Hristiyan tap›na¤› ya da Hristiyanlarla ilgili dinsel ör-
güt. Hristiyanl›¤›n yay›lmaya bafllamas›ndan sonraki ilk birkaç
yüzy›lda ilkel kilise tipleri ortaya ç›kt›. 6. ve 9. yüzy›llar aras›n-
da Bizans’›n mimarî etkisiyle bazilika tipinde kiliseler yap›ld›.
11. yüzy›ldan sonra özellikle ‹talya’da, daha sonra Fransa ve Al-
manya’da Roman tarz›nda yap›lm›fl kiliselere rastlanmaktad›r.
12. ve 13. yüzy›llarda, Fransa baflta olmak üzere ‹spanya ve Or-
ta Avrupa’da Gotik tarz›nda kiliseler yap›ld›. Rönesans ile birlik-
te antik ögelerin kullan›m›yla kilise mimarisinde de¤ifliklik gö-
rüldü; bunun en güzel örne¤i Vatikan’daki San Pietro (Sen Pier)
kilisesidir. Barok stilde yap›lm›fl kiliseler genellikle Orta Avru-
pa’da, Avusturya ve Bavyera’da yayg›nd›r. 19. yüzy›lda, yeni ge-
reç ve tekniklerin kullan›m›yla gotik tarz›na benzetilerek yap›lan
kiliseler pek baflar›l› olamad›. Özellikle II. Dünya Savafl›’ndan
sonra, genifl teknik olanaklar›n ve dinî hoflgörünün yard›m›yla
ça¤dafl kilise yap›lar› ortaya ç›kt›. Bunun en güzel örne¤i, Le
Corbusier’nin Fransa’da yapt›¤› Ronchamp flapelidir. 5. yüzy›l-
dan bafllayarak Hristiyanl›k içinde ayr› mezhepler ortaya ç›kt›. 9.
yüzy›lda Bizans kilisesi Roma kilisesiyle olan ba¤›n› kopard›.
Antakya kilisesinin gelifltirdi¤i ibadet tarz›, zamanla bütün Bi-
zans kiliselerinde benimsendi ve Bizans ayin usulüne sad›k ka-
lan kiliseler “Ortodoks Kilisesi” ad› alt›nda an›lmaya baflland›.
Günümüzde Ortodoks mezhebinden olanlar›n ayr› kiliseleri var-
d›r, hepsine birden Do¤u Kiliseleri denir. Bat› Kiliseleri’nin için-
de yer alan en önemli mezheplerse Katolik, Protestan ve Angli-
kan mezhepleridir.
K‹LOWATT-SAAT,
gücü 1 kilowatt olan bir makinenin 1
saatte yapt›¤› ifle eflit enerji ya da ifl birimi (simgesi kW-saat ya
da kWh). Genellikle elektrik enerjisi için kullan›l›r. Elektrik sa-
yaçlar›, harcanan elektri¤i kilowatt-saat cinsinden gösterir.
K‹MONO,
Japonlar›n ulusal giysisi. Uzun kollu, uzun etekli
ve dü¤mesiz olan bu giysi, Japonya’da kad›n-erkek herkes tara-
f›ndan giyilir. Önden iki yana kavuflur, kollar› ve arkas› genifltir.
Belden bir kuflakla ba¤lan›r.
K‹MYA,
maddelerin yap›s›, bileflimi, özellikleri, de¤iflimleri
ve dönüflümlerini ele alan bilim dal›. Modern anlamda kimya,
elementleri ve bileflikleri, bunlar› oluflturan atom ve molekülle-
ri ve elementlerle bileflikler aras›ndaki tepkimeleri ele al›r. Kim-
ya befl ana bölüme ayr›labilir. Organik kimya, karbon bileflikle-
rini inceler. ‹norganik kimya, karbon d›fl›nda kalan tüm ele-
mentleri ve bilefliklerini inceler. Kimyasal analiz, bir numunede-
ki bileflenlerin cinsini ve miktar›n› belirler. Biyokimya, biyolojik
sistemlerdeki karmafl›k organik bilefliklerle ilgilenir. Fizikokim-
ya ise öteki dallar›n temelini oluflturarak maddelerin fiziksel
özelliklerini de ele al›r ve bunun için gerekli kuramsal araçlar›
sa¤lar. Jeokimya ve metalurji, kimyay› yak›ndan ilgilendiren bi-
lim dallar›d›r. Uygulamal› kimya çok eski bir geçmifle sahiptir.
Mezopotamya’da metal ve alafl›mlar›n›n kullan›ld›¤›, giderek çe-
flitli boya ve cam üretiminin de yap›ld›¤› bilinmektedir.
K‹MYON,
maydanozgillerden otsu bir bitki
(Carum car-
