KONÇERTO
396
bir partinin seçim yoluyla iktidara gelmesinin de söz konusu
olabilece¤i ileri sürüldü. Bu düflünce, fiili’de Marksist siyaset
adam› Salvador Allende’nin seçim yoluyla baflkan olmas›yla
gerçekleflti. Avrupa’daki komünist partiler de, komünizme son
y›llarda yeni yorumlar getirdiler. Avrupa komünizmi ad› verilen
yeni bir anlay›fl, çeflitli aç›lardan tart›flma konusu oldu. Ancak
1991’de SSCB’nin da¤›lmas›ndan sonra komünist uygulamala-
r›n hatalar› irdelenmeye baflland›.
KONÇERTO,
orkestra eflli¤indeki bir çalg› için yaz›lm›fl, üç
k›s›mdan oluflan müzik yap›t› (piyano konçertosu, keman kon-
çertosu, obua konçertosu gibi). Önceleri, seslerin topluca söy-
lenifliyle do¤an konçertonun kökeninde kilise müzi¤i vard›r.
Gabrieli, Banchieri, Viadana, Schültz gibi besteciler 16. ve 17.
yüzy›llarda vokal konçertolarla bir tarz›n ilk örneklerini verdiler.
J. S. Bach, kilise kantatlar›n› da konçerto olarak adland›rd›. Da-
ha sonra, enstrümental konçertolar bestelendi; hemen tüm bes-
teciler, çeflitli çalg›lar için konçertolar yazd›lar. Bugünkü anlam-
da ilk konçerto bestecileri, Vivaldi, Händel ve J. S. Bach’t›r.
Konçertolar, çalg›lar›n yetkinlik derecelerini en ileri biçimde ifl-
leyen yap›tlar olarak de¤erlendirilir.
KONDANSÖR,
kimi optik ayg›tlarda kullan›lan ayna ya da
mercekler sistemi. Kaynaktan ç›kan ›fl›¤›n paralel bir ›fl›n deme-
ti hâline getirilmesine, dolay›s›yla görüntüsü sa¤lanmak istenen
cismin üzerine ›fl›k düflürülmesine yarar. Genellikle bir yüzü
düz, bir yüzü tümsek bir mercek ya da tümsek yüzleri birbirine
bakacak biçimde böyle iki mercekten oluflur. Projektörlerde,
projeksiyon makinesinde, epidiyaskopta ve mikroskoplarda
kullan›l›r.
KONFEDERASYON,
birden çok devletin egemenliklerini
korumak kofluluyla oluflturduklar› birlik. Birden çok ba¤›ms›z
kuruluflun bir araya gelerek oluflturdu¤u üst kurulufllar da bu
ad› al›r. Konfedere devletler, yaln›z d›fliflleri bak›m›ndan baz› s›-
n›rlamalara uyarlar, içifllerindeyse özerk ve egemendirler.
KONFEKS‹YON,
belirli ölçülere göre seri olarak üretilen,
al›c›n›n ölçülerine göre sat›lan haz›r giyim eflyas› ve bu konuy-
la ilgili sanayi kolu.
KONFÜÇYÜS
ya da
KONFUÇ‹US
(yaklafl›k olarak ‹.Ö.
551 Lu [bugün fiandung] - 479 Lu), Çinli filozof, Konfüçyüsçü-
lü¤ün kurucusu. Çinçe ad› Kung-dzu’dur (Üstat Kung). Babas›,
soylu bir aileden gelen bir asker olup Lu eyaletinde bir bölge
komutan›yd›. Konfüçyüs, 3 yafl›nda babas›n› kaybetti. Annesi,
onu iyi yetifltirmek için bütün gücüyle çal›flt›. 20 yafl›ndan itiba-
ren etraf›na ö¤renciler toplad› ve onlara y›llarca her fleyin bafl›n-
da ahlâkl› olmay›, namuslu yaflamay› ve iyi bir devlet yönetimi-
nin s›rlar›n› ö¤retti. Yüksek kademelerde yöneticilik yapma iste-
¤ini gerçeklefltiremedi. Yaflam›n›n sonlar›na do¤ru, uzun bir
yolculu¤a ç›kt› ve 13 y›l kent kent dolaflt›. Gitti¤i yerlerden hiç-
birinde, idarecilerin tam güvenini kazanamad›. Hiç kimse, aske-
rî çekiflmelerle ve entrikalarla dolu olan o dönemde, bölgesinin
yönetimini Konfüçyüs’ün ilkelerine uygun olarak düzenlemeye
yanaflmad›. 69 yafl›ndayken, do¤du¤u yerleri özledi ve fian-
dung’a dönerek, buraya yerleflti. Edebiyat ve tarih antolojileri
haz›rlad›. Lu (fiandung) eyaletinin ‹.Ö. 722-481 aras›n› kapsa-
yan tarihini yazd›. Üç y›l sonra da öldü. Ch’ü-fou (Kufow) da
kendi ad›n› tafl›yan mabetindeki mezar›na gömüldü. Ölümünden
sonra ders notlar›, konuflmalar› ve gezi notlar› “Konfüçyüs’ten
Seçmeler” adl› bir yap›tta topland›. 20 kitap ve 496 bölümden
oluflan bu yap›t, Konfüçyüs’ün yaflam› ve ö¤retisi hakk›ndaki en
güvenilir kaynakt›r. Bu yap›t, son y›llara kadar Konfüçyüs’e ina-
nanlar›n kutsal kitab› olarak Çin okullar›nda okutulmaktayd›.
1912 Devrimi’ne dek ona, Çin’in bir nevi tanr›s› gözüyle bak›l›-
yor ve “krall›¤› olmayan kral” ve “on bin kufla¤›n ö¤retmeni” di-
ye an›l›yordu. Konfüçyüs, bütün yaflam› boyunca iki erdemi sa-
vundu: “Jen” (Dostluk) ve “Yi” (Adalet). Bu iki erdem, insanlar
aras›nda soyluluk, onur ve karfl›l›kl› sayg›n›n oluflmas› amac›na
yönelikti ve Konfüçyüs taraf›ndan flöyle özetleniyordu: “Kendi-
ne yap›lmas›n› istemedi¤in fleyi baflkalar›na yapma”.
KONGAR, Emre
(1941 ‹stanbul), toplumbilimci. Ankara
Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde iktisat ve maliye ö¤-
retimi gördü. 1966’da Birleflmifl Milletler bursu ile gitti¤i Mic-
higan Üniversitesi’nde master yapt›. Önemli yap›tlar›: “‹mpara-
torluktan Günümüze Türkiye’nin Toplumsal Yap›s› (1976; 1977
Türk Dil Kurumu Bilim Ödülü), “Toplumsal De¤iflme Kuramlar›
ve Türkiye Gerçe¤i” (1972; 1979 Sedat Simavi Vakf› Sosyal Bi-
limler Ödülü), “Atatürk ve Dersim Kuramlar›” (1981), “Türk
Toplum Bilimcileri I” (1982), “Cavit Orhan Tütengil” (1982,
monografi), “Kültür Üzerine” (1982), “Devrim Tarihi ve Top-
lumbilim Aç›s›ndan Atatürk” (1983), “Türk Toplumbilimcileri II”
(1988), “Hoca Efendi’nin Sandukas›” (1990, roman), “21. Yüz-
y›lda Dünya, Türkiye ve Kamuoyu” (1992), "Kültür Üzerine"
(1994), "Yaflam›n Anlam›" (1997), "K›zlar›ma Mektup" (2001),
"Demokrasi ve Vampirler" (2002), "Babam, O¤lum, Torunum"
(2003), "Trajikomik" (2005).
KONGRE,
dernek, siyasal parti gibi kurulufllar›n, ortak so-
runlar›n görüflülmesi, karara ba¤lanmas› ve yöneticilerin seçil-
mesi amac›yla belirli zamanlarda ya da ola¤anüstü durumlarda
yapt›klar› genel kurul toplant›s›. K›z›lay Kongresi ya da ‹ngiliz
‹flçi Partisi Kongresi, bu tür toplant›lard›r. Çeflitli devletlerden
yöneticilerin, elçi ya da delegelerin bir araya gelmesiyle yap›lan
uluslararas› toplant›lara da kongre denir. 1856 Paris Kongresi,
bu tür bir uluslararas› toplant›d›r. Ayr›ca, ABD Temsilciler Mec-
lisi ve Senatosu birlikte çal›flt›klar› zaman Kongre ad›n› al›r.
KON‹,
taban› daire ve tepesi nokta olan geometrik cisim. Te-
peden tabana dik indirilen yüksekli¤i taban merkezinden geçen
koniye “dik koni”, merkezden geçmeyene “e¤ik koni” denir. Ta-
ban yar›çap› r, yüksekli¤i h olan koninin hacmi, V=πr
2
h/3’tür.
Yükseklikleri eflit olan konilerin yar›çaplar› da eflitse, hacimleri
ayn›d›r. Taban›na paralel (ya da paralel olmayan) bir düzlemle
kesilmifl koniye “kesik koni” denir.
KONJONKTÜR,
bir ülkede var olan ekonomik, siyasal ve
toplumsal tüm etkenlerin ve bunlar›n karfl›l›kl› iliflkilerinin arafl-
t›r›lmas›yla ortaya ç›kan tablo. Konjonktür, bir yandan geçmiflin
aç›klanmas›n› sa¤lad›¤› gibi, öte yandan gelecekte ortaya ç›ka-
bilecek geliflmelerin kestirilmesine de olanak sa¤lar. Ancak bu
