KOROZYON
399
KOORD‹NAT S‹STEM‹,
do¤ru, düzlem ya da uzayda bu-
lunan bir noktan›n yerini belirtmek için bafllang›ç noktas›, kutup
ekseni, aç›lar için yönler ve eksenlerden oluflan sistem. Koordi-
nat sistemi uzay için oluflturularak, düzlem ve do¤ruya kolayl›k-
la özellefltirilebilir. Bir noktan›n yeri, eksenlere ya da bafllang›ç
noktas›na uzakl›¤› ya da eksenlerle yapt›¤› aç›larla belirir. Ek-
senler genellikle apsis (yatay), ordinat (dikey) ve kot (düfley)
ad›n› al›rlar. Koordinat eksenlerinin kesim noktas›na, koordinat
merkezi ya da orijin denir.
KORE CUMHUR‹YET‹,
(Fr.: Corée du Sud, ‹ng.: South
Korea), Asya’n›n do¤usunda devlet, Güney Kore. Kore Yar›ma-
das›’n›n güney bölümünü kaplar. Do¤usunda Japon Denizi, ba-
t›s›nda Sar› Deniz vard›r. Kuzeyinde, 38º kuzey enleminden ge-
çen 250 kmlik bir s›n›rla Kore Demokratik Halk Cumhuriye-
ti’nden
ayr›l›r.
Bafll›ca
kentleri,
baflkent
Seul
(10.229.262–1995), Pusan (3.516.807), Taegu (2.030.672, bu
üç kentin nüfusu ülkenin toplam nüfusunun %32’sini olufltu-
rur), ‹nçon, Kwangju’dur. Orta yükseklikte da¤lar ve bunlar›n
aras›nda kalan ovalardan oluflan ve ormanca zengin bir ülkedir
(%67’si ormanla kapl›d›r). ‹talya ile ayn› enlemde olmas›na kar-
fl›n, ya¤›fll› ve k›fllar› so¤uk karasal bir iklim egemendir. Yeralt›
kaynaklar› bak›m›ndan zengin olmakla beraber, ekonomi daha
çok tar›m, hayvanc›l›k ve bal›kç›l›¤a dayan›r. En önemli maden-
ler; tungsten, kömür, bak›r, molibden ve gümüfltür. Büyük ölçü-
de tungsten ihraç edilir. Bafll›ca ürünler; pirinç, arpa, patates,
tütün ve pamuktur. Endüstri, geliflme ve kurulufl hâlindedir.
Bafll›calar› dokumac›l›k, besin maddeleri, çimento, gemi yap›-
m›d›r. Etnik bak›mdan kar›fl›k de¤ildir (Han kökenli Koreliler).
Fakat din birli¤i yoktur. Resmî dili, kökeni bilinmeyen millî bir
alfabeyle yaz›lan Korecedir. Yüzölçümü 98.484 km
2
, nüfusu
45.990.000 (1997). Kore Cumhuriyeti, II. Dünya Savafl› sonra-
s›nda kuruldu. Amerikan ve Sovyet ordular›, 1945’te savafl›n
bitmesi üzerine Japon ordular›n› teslim almak için ülkeye girdi-
ler. Yar›madan›n kuzeyi SSCB’nin, güneyi de ABD’nin denetimi-
ne geçti. Bu olay, ülkenin ikiye bölünmesine yol açt›. Kore
Cumhuriyeti, 1948’de kuruldu. 1950’de Kore ve kuzeyde kurul-
mufl olan Kore Demokratik Halk Cumhuriyetleri aras›nda savafl
ç›kt›. 1951’de ateflkes imzalanarak, iki ülkenin birlefltirilmesi
için görüflmelere bafllanmas› kararlaflt›r›ld›ysa da, bugüne kadar
bu konuda bir baflar› elde edilemedi.
KORE DEMOKRAT‹K HALK CUMHUR‹YET‹
(Fr.:
Corée du Nord, ‹ng.: North Korea), Do¤u Asya’da, Kore Yar›ma-
das›’n›n kuzey k›sm›nda devlet. Kore Cumhuriyeti ile aras›ndaki
güney s›n›r›n›, 39º kuzey enlemi oluflturur. Kuzeydo¤uda Rusya,
Yalu Irma¤› boyunca da Çin Halk Cumhuriyeti’nin Mançurya
eyaletiyle s›n›rlan›r. Yüzölçümü 122.440 km
2
, nüfusu
22.460.000 (1996), baflkenti Pyongyang (nüfusu 2.220.000 /
1990), bafll›ca kentleri: Çongjin, Jinnan, Weonsan’d›r. Kore
Cumhuriyeti’ne göre daha serin, daha ya¤›fll›, karasall›k derece-
si daha belirli bir iklime sahiptir. Ülkenin %75’i ormanla örtü-
lüdür. Bafll›ca ürünleri; pirinç, soya, bu¤day, arpad›r. Ormanc›-
l›k, önemli bir gelir kayna¤›d›r. Fakat Kuzey Kore ekonomisi da-
ha çok, yeralt› kaynaklar›na ve endüstriye dayan›r. Bafll›ca ma-
denleri; kömür, demir, volfram, molibden, bak›r, nikel, manga-
nez, manyezit, boksit, alt›n ve çinkodur. Demir-çelik baflta ol-
mak üzere çeflitli endüstriler kurulmufltur. Ticaretinin yar›s›n›,
Çin ve Sovyetler Birli¤i ile yapar. Komünist Parti Genel Sekre-
teri Kim ‹l Sung, 1948-1972 y›llar› aras›nda baflbakan,
1972’den sonra da cumhurbaflkan› olarak ülkeyi yönetti. Önce-
leri SSCB’ye yaslan›rken daha sonra Çin’le yak›nlaflan Kim ‹l-
Sung, iki “kardefl devlet” ile iliflkilerinde belirli bir dengeyi ko-
rumaya özen gösterdi. 1983’te Kim ‹l-Sung’un o¤lu Kim Cong
‹l ülke liderli¤inde babas›n›n vârisi s›fat›yla ortaya ç›kt›. Bugün
aleyhine geliflmekte olan uluslararas› siyasî konjonktür içinde
s›k›flan Kuzey Kore, bir ekonomik reform gerçeklefltirme yolun-
da çaba göstermekte, ABD, Japonya ve Güney Kore ile diyalo-
¤a aç›k bir siyasî tutum izlemektedir. 1991’de Birleflmifl Millet-
ler’e kabul edildi. 1994’te Kim ‹l-Sung öldü, 1997’de, halefi ola-
rak belirlenen o¤lu Kim Cong ‹l, partinin bafl›na atand›.
→
KO-
RE CUMHUR‹YET‹
KOREOGRAF‹,
baleyi oluflturan dans ve figürlerin tümü,
bunlar›n bir düzenle saptanmas›. Dans ad›mlar›n›n simgelerle
saptanmas›na 13. yüzy›l bafllar›nda geçildi. Koreografi konu-
sunda eksiksiz denilebilecek ilk yap›t, Magny’nin “Principes de
Chorégraphie” (Koreografinin ‹lkeleri, 1765) adl› kitab›d›r. Gü-
nümüzde çeflitli sistemler kullan›lmakla birlikte, koreografi dü-
zenlemesinin belli bir kural› yoktur. Koreograf›n yarat›c›l›¤›, her
zaman ön planda gelir.
KORNET,
pistonlu, nefesli bir çalg›. 16. ve 17. yüzy›lda ge-
lifltirildi. Bugün bu sözcük genellikle üç pistonlu bak›r kornet
için kullan›l›r. Boyu 35 cm. kadard›r. Caz topluluklar›nda, ban-
dolarda ve büyük senfoni orkestralar›nda yer al›r.
KORNO,
bir orkestra çalg›s›. ‹lk biçimi hayvan boynuzundan
ya da fildiflinden yap›lm›fl bir boruydu. Bugün bak›rdan ya da
pirinçten yap›l›r. Tekerlek biçiminde ve üst üste bükülmüfl bo-
rulardan oluflur. Çan biçiminde genifl bir a¤z› vard›r. Berrak se-
siyle, müzik araçlar› aras›nda ayr› bir yer tutar.
KORO,
tek ya da çoksesli olarak bir müzik yap›t›n› okumak
üzere bir araya gelmifl topluluk. ‹lk ça¤lardan beri bilinen koro,
eski Yunanl›larda halk flark›lar›nda kullan›l›rd›. Daha sonra
Hristiyanl›k ile birlikte dinsel toplant›larda, kiliselerde ve saray-
larda kullan›ld›. Günümüzde çoksesli müzikte kullan›lan koro,
dört karma seslidir; soprano, alto (bulunmayabilir), tenor ve
bas. “Eflsesli” koro ise iki, üç ya da dört sesli; yaln›z erkek, yal-
n›z kad›n ya da yaln›z çocuk korosu anlam›na gelir.
KOROZYON,
metallerin ve alafl›mlar›n bulunduklar› ortam
içinde kimyasal tepkime (özellikle oksitlenme) yoluyla için için
afl›nmas›. Yenim de denir. Ço¤u metaller havada bir oksit taba-
kas›yla kaplan›r. Kimi zaman bu tabaka korozyonun daha da de-
rine ifllemesine engel olur. Bak›r ve gümüflün kararmas› olay›
böyle bir tabakan›n oluflmas›d›r. Pas [hidratl› demir(3) oksit,
FeO(OH)] ise, pek koruyucu bir özellik tafl›mad›¤›ndan, demir
daha h›zl› korozyona u¤rar. Sanayi at›klar›n›n yol açt›¤› hava kir-
lili¤i, özellikle kükürt dioksit(SO
2
) baflta olmak üzere, yükselt-
gen ve asidik gazlar arac›l›¤›yla korozyonu h›zland›r›r. Koroz-
