de olumlu rol oynayan ilk olay budur. Böylece Ankara, Çank›-
r›, K›rflehir, Yozgat gibi ‹ç Anadolu’nun komflu illeriyle ‹stan-
bul aras›nda bir transit ticaret (her iki yönde) merkezi oldu.
Fakat 1923’te Türkiye Cumhuriyeti’nin baflkenti oluflundan be-
ri, örne¤ine az rastlanan bir h›zla geliflmifl, kalabal›klaflm›fl ve
her türlü kurulufllar›yla modern bir kent niteli¤i kazanm›flt›r.
Böylece bir yandan eski Ankara’n›n flekli ortadan silinirken, bir
yandan da bat›ya ve özellikle güneye do¤ru genifllemifl ve es-
ki tarlalar üzerinde yeni kent do¤mufltur. Bugün ‹stanbul’dan
sonra Türkiye’nin ikinci kültür merkezidir. Nüfusun kalabal›k-
laflmas› kent çevresinde ve yak›n›nda çeflitli sanayilerin kurul-
mas›na ve ticaretin h›zla canlanmas›na yol açm›flt›r. Sanayi
kurulufllar›n›n ilki askerî fabrikalard›r. 1950’de “Makine Kimya
Endüstrisi Kurumu” içinde toplanm›flt›r. Öteki kurulufllardan
baz›lar› flunlard›r: Çimento, fleker, flarap, bira, yem fabrikalar›
ve Devlet Demiryollar› tamirhaneleri. Nüfusun h›zla artmas›n›n
en sak›ncal› yan›, ‹stanbul ve öteki büyük kentlerimizde de ol-
du¤u gibi, Türkiye’nin her yöresinden buraya akan k›rsal nü-
fusun yaratt›¤› durumdur. Kent, al›nan kimi önlemlere ra¤men,
özellikle 20-30 y›ldan beri giderek büyüyüp yo¤unlaflan bir
“gecekondu” çemberiyle kuflat›lm›flt›r. Büyük bölümü, sa¤l›k
koflullar› bak›m›ndan çok yetersiz, belediye hizmetlerinden
yoksun olan bu çarp›k yerleflme, bugün kentin en önemli sos-
yal sorunu olmaktad›r.
ANKARA ANTLAfiMASI
(20 Ekim 1921), Fransa ile
Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti aras›nda imzalanan
antlaflma. I. Dünya Savafl›’nda, savafl›n sonuna kadar Alman-
ya’ya karfl› birlik ve beraberliklerini koruyan ‹tilâf Devletleri (‹n-
giltere, Fransa ve ‹talya) savafltan sonra bu birlik ve beraberlik-
lerini sürdüremediler. Her devletin ulusal ç›karlar› a¤›r basma-
ya bafllad›. Osmanl› topraklar›n›n paylafl›lmas› ve Avrupa’da Al-
manya’ya karfl› izlenecek politika konusunda üç devlet aras›n-
da, giderilmesi olanaks›z ve ileriki y›llarda, dünya tarihinde çok
önemli olaylara yol açacak anlaflmazl›klar belirdi. 1915 y›l›nda
‹ngiltere-Fransa-Çarl›k Rusyas›-‹talya aras›nda yap›lan ve Os-
manl› Devleti’nin topraklar›n›n taksimini düzenleyen antlaflma-
ya göre Musul, Fransa’n›n pay›na düflüyordu. Bu antlaflmaya
ra¤men Musul daha sonra ‹ngiltere’nin pay›na düfltü. Savafltan
sonra Fransa ve ‹ngiltere’nin Almanya’ya karfl› politikalar› da
birbirinden çok farkl›yd›. Savafl s›ras›nda Alman donanmas›n›
yok eden ‹ngiltere, art›k Almanya’y› kendisi için tehlikeli bir ra-
kip olarak görmüyordu. Tersine, savafltan sonra kara Avrupa-
s›’n›n en güçlü devleti hâline gelen Fransa’y› kendine rakip
görmeye bafllam›flt›. Bu bak›mdan Almanya, ‹ngiltere için Fran-
sa’n›n gücünü dengeleyecek bir devlet hâline geldi. ‹ngiltere
yavafl yavafl Almanya’ya yanafl›rken Fransa’dan uzaklaflmaya
bafllad›. Ayr›ca Anadolu’da ‹ngiltere’ye göre çok daha fazla ser-
maye yat›r›m› yapm›fl olan Fransa, Anadolu’daki savafltan, ‹n-
giltere’ye göre çok daha fazla zarar görmeye bafllam›flt›. Bütün
bu etkenler Fransa’y›, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti
ile anlaflmaya itti. 9 Haziran 1921 tarihinde Frans›z temsilcisi
Franklin Bouillon Ankara’ya geldi. Yap›lan görüflmeler sonucu
20 Ekim 1921’de her iki devlet aras›nda Ankara Antlaflmas› de-
di¤imiz antlaflma imzaland›. Antlaflma on üç maddeden ibaret-
ti. Bu antlaflmaya göre her iki devlet aras›nda savafl hâli sona
eriyor, bugünkü Suriye s›n›r› (Hatay s›n›r› d›fl›nda) çiziliyor,
Hatay’a özel bir yönetim biçimi tan›n›yor, Suriye’de F›rat k›y›-
s›nda bulunan Caber Kalesi denilen küçük bir toprak parças›
Türkiye’ye b›rak›l›yordu.
ANKARA SAVAfiI,
28 Temmuz 1402’de Çubuk Ova-
s›’nda Timur ile Y›ld›r›m Bayezit aras›nda yap›lan savafl. Asya
ortalar›ndan Anadolu s›n›rlar›na kadar genifl topraklar› ele ge-
çirmifl olan Timur, bütün Türklerin hakan› olmak amac›ndayd›.
Osmanl› Sultan› Bayezit ise Anadolu Türk birli¤ini kurmak isti-
yordu. Bu amaçla ilk olarak Erzincan’a girdi. Timur da bunun
üzerine hemen Anadolu’ya geçerek, S›vas ve yöresini ele geçir-
di, yak›p y›kt› ve ‹ran’a döndü. Y›ld›r›m Bayezit, Timur’un ele
geçirdi¤i kentleri k›sa bir süre sonra geri ald›. Bu olaylar›n al-
t›nda yatan egemenlik yar›fl›, iki Türk hükümdar›n›n aras›n› aç-
t› ve savafl› kaç›n›lmaz hâle getirdi. Sonunda iki ordu, Çubuk
Ovas›’nda karfl›laflt›. Timur’un ordusu say›ca Y›ld›r›m’›n ordu-
sundan fazlayd›. Ayr›ca fil ve z›rhl› süvari birlikleri vard›. Sava-
fl›n k›z›flt›¤› s›rada Osmanl› ordusundaki Karatatarlar ve eski
beyliklere ba¤l› askerler, Timur’un saflar›na kat›l›nca, savafl›n
dengesi tamamen Timur’dan yana de¤iflti. Osmanl› ordusu ye-
nildi ve Y›ld›r›m Bayezit, Timur’a tutsak düfltü. Bir süre sonra
da tutsakl›¤a dayanamayarak öldü. Bu savafl, Osmanl› Devle-
ti’nin ciddî tehlikelerle karfl›laflmas›na yol açt›.
ANKARA KEÇ‹S‹,
küçük, ince yap›l›, yumuflak k›ll› bir keçi
›rk›
(Capra hircus angorensis).
Erkekleri ve baz› diflileri
sakall›d›r. Boynuzlar, tekelerde daha kal›n ve birbirine yak›nd›r. Di-
flilerinde ise, ince ve dipleri birbirinden ayr›kt›r. Boynuzsuz olan-
lar› da vard›r. Kulaklar› uzun ve sark›k, rengi beyazd›r. Güneydo¤u
Anadolu’da yetiflenler aras›nda kara, gümüfl rengi ve kahverengi
olanlar›na da rastlan›r. 1997 say›m›na göre Türkiye’de 615.000
bafl Ankara keçisi bulunmaktad›r.
ANKARA KED‹S‹,
evcil kedinin de¤flinimi (mutasyon)
yoluyla meydana gelmifl bir kedi ›rk›
(Felis domesticus
angorensis).
Van kedisi de denir. Uzun ve ipek gibi yumu-
flak olan tüylerinin rengi beyaz, sar› ya da kurflunidir. Gözleri
mavi, sar› ya da k›rm›z›mt›rakt›r. Bir gözü mavi, bir gözü sar›
olanlar› da vard›r.
ANKET,
bir konuyla ilgili düflünceleri, görüflleri toplayarak o
konuyu ayd›nlatmak için yap›lan soruflturma. Bu tür sorufltur-
malarda uzmanlara, ilgili konuda bilgi sahibi kiflilere baflvuru-
lur. Sanat-edebiyat dergilerinin düzenledikleri soruflturmalar
buna örnektir.
ANOFEL,
s›tma sivrisine¤i
(Anopheles).
Akdeniz çevre-
sinde, Asya ve Afrika’da batakl›k yörelerde yaflar. Birçok türü
vard›r. S›tma asala¤› bu sine¤in bünyesinde geliflti¤i için, sinek
insandan kan emdi¤i s›rada asalak, onun tükürü¤ü ile insan ka-
n›na geçer ya da mikrop sinekte yoksa, anofel s›tmal› bir insan›
soktu¤unda mikrobu ondan alarak bir baflkas›n› soktu¤u zaman
ona bulaflt›r›r. Anofeller, adi sivrisineklerden daha ince yap›l›d›r.
ANOFEL
41
